پیکره غار نخجیر در معرض خطر

به گزارش مرکزی دیلی و به نقل از خبرنگار مهر، غار ۷۰ میلیون ساله نخجیر یا به زبان عامیانه مردم؛چال نخجیر در ۲۶ سال پیش ‪  در جریان اجرای یک طرح عمرانی و بر اثر انفجار در نزدیکی دهانه آن کشف شد غاری که به دوره سوم زمین‌شناسی تعلق دارد و یکی از پدیده‌های تازه‌یاب و نادر زمین‌شناسی مرکز ایران است که در پناهگاه حیات وحش جاسب و در ۱۱ کیلومتری شهر دلیجان و در سه کیلومتری شهر نراق و در دامنه کوه کم ارتفاعی واقع شده است

موقعیت غار سبب شده بود که میلیونها سال از چشم انسان پنهان بماند، تا تفرجگاهی شود برای انسان عصر حاضر. انسانی که طبیعت بکر آن دوران را تجربه نکرده و با دستکاری طبیعت در دستش آن را مصنوعی و بی رمق کرده است. اما چال در زبان محلی(راجی) به معنای پایین یا پایین تر معنی می دهد و نخجیر به معنای شکارگاه؛ و ترکیب چال نخجیر یعنی پایین تر از شکارگاه؛ مکانی که در پایین منطقه شکار قرار دارد.

چال نخجیر شگفت‌انگیز و اعجاب‌آور با بیش از ۷۰ میلیون سال قدمت جزو عجایب خلقت الهی است از سال ۶۶ که ‪    توسط شهرداری وقت شناسایی و  کشف شده است اما این عجایب ساخته خلقت آفریدگار که در سال ۸۱ به ‌عنوان اثر ملی به ثبت رسید تا به امروز که سال ۹۲ را می گذارنیم فراز و نشیبهای زیادی را طی کرده است

غاری با ۱۲۰۰ متر درازا که افقی بودن آن علاوه بر جذابیتی که به آن بخشیده مسیر را برای گردشگری غار راحت تر کرده است. رسوبات سفید برفی کف راهروها و دالان‌های مسیر اصلی که براحتی می توان با دست لمس کرد علاوه بر اینکه حس لمس طبیعت بکر را به گردشگری غار می دهد اما همین در دسترس بودن خطر تخریب و از بین بردن رسوبات دولومیتی را که به صورت لایه‌های سفید رنگی در غار درآمده اند را نیز موجب شده اند.

دست زدن به جاذبه‌های غار سبب مرگ نهشته‌ها می شود

سرپرست گروه غارنوردی نقش جهان اصفهان در بازدید از این غار به خبرنگار مهر گفت: بازدیدکنندگان باید بدانند که دست زدن به جاذبه‌های غار سبب مرگ نهشته‌ها شده و ریختن زباله در مجموعه غار ایجاد کپک کرده و کپک محیط غار را از بین می‌برد.

محمدی گفت: گاها کپک‌ها تا ۱۰ متر ریشه دوانده و فضای بدی را به وجود می‌آورند که متاسفانه با پاک کردن هم از بین نمی‌روند زیرا تا عمق نهشته‌ها نفوذ کرده و باعث تغییر رنگ آنها می‌شوند که این موضوع منظره اصلی و زیبای غار را نابود خواهد کرد.

وی با اشاره به عملیات پاک‌سازی گروه غارنوردی نقش جهان اصفهان در این غار ابراز داشت: بر هم خوردن زیبایی غار به دلیل ایجاد کپک‌ها این گروه را بر آن داشت که نسبت به پاک‌سازی محوطه غار اقدام کند که عملیات پاک سازی بیش از ۳۶ ساعت زمان نیاز دارد.

سرپرست گروه غارنوردی نقش جهان اصفهان با بیان اینکه این گروه؛ نمایندگی انجمن غار و غارشناسی ایران را بر عهده دارد، خاطر نشان ساخت: برگزاری کارگاه آموزشی زمین‌شناسی در غار زیر نظر دانشجوی دکتری ژئو‌مورفولوژی دانشگاه اصفهان، نقشه‌برداری از غار و عکاسی و پاکسازی محوطه غار از بخش‌های کاری این گروه ۲۵ نفره است.

بخش خصوصی هیچ‌گاه به دنبال نگهداری و نظافت از این مجموعه نخواهد بود

محمدی در پاسخ به سوالی مبنی بر واگذاری این مجموعه به بخش خصوصی گفت: بخش خصوصی هر مجموعه‌ای را که در اختیار بگیرد به دنبال این است که بیشترین بهره را از آن ببرد، بدون اینکه هزینه‌ای برای آن بکند، بدون شک بخش خصوصی هیچ‌گاه به دنبال نگهداری و نظافت از این مجموعه نخواهد بود و سعی می‌کند در مدتی که این غار را در اختیار دارد بیشترین بهره‌برداری را از آن داشته باشد.

وی افزود: اگر قرار است چنین مجموعه‌هایی در اختیار بخش خصوصی قرار بگیرد، باید بر اساس اصول و ضوابط مشخصی باشد، یکی از مسائل مهمی که در نگهداری این غار باید مورد توجه قرار گیرد این است که میزان بازدید از این غار باید بر اساس ظرفیت‌های غار باشد، حجم بالای بازدیدکنندگان غار ممکن است در آینده آسیب‌های جدی به آن وارد کند.

سرپرست گروه غارنوردی نقش جهان اصفهان ادامه داد: افزایش دمای غار یکی از تبعات حجم بالای بازدیدکنندگان است که امکان دارد موجب از بین رفتن زیبایی‌های غار بر اثر فعل و انفعالات دمایی شود.

محمدی با بیان اینکه غار نخجیر در طول بیش از چندین قرن شکل گرفته و ما نباید اجازه دهیم در عرض چند سال از بین برود تصریح کرد: به راستی غار نخجیر یکی از جلوه‌های خلقت خداوندی است که باید تلاش شود آن را به عنوان یکی از آثار بکر و خارق‌العاده ثبت جهانی کنیم.

نگهداری از میراث کشور تنها به عهده فرد، گروه، دستگاه و نهاد خاصی نیست

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی نیز با تاکید بر حفظ زیبایی غار گفت: نگهداری و حفظ و پاسداری از میراث کشور تنها به عهده فرد، گروه، دستگاه و نهاد خاصی نیست و همه در حفظ و نگهداری این اموال عمومی سهیم و شریک هستند و باید همان طور که گروه غارنوردی نقش جهان اصفهان خودش را موظف به پاکیزه کردن مجموعه غار نخجیر می‌دانند، همه نیز در حفظ، نگهداری و پاسداری از میراث به جا مانده از گذشتگان و منابع کشور مسئول بدانیم.

مجتبی رضوانی بر لزوم حفظ پاکیزگی مجموعه غار نخجیر توسط بازدید‌کنندگان تاکید کرد و اظهارداشت: روزانه بیش از ۲۰۰ بازدیدکننده از این غار دیدن می‌کنند که همه باید در حفظ و حراست از این طبیعت خدادادی خود را مسئول بدانند.

وی گفت: برای بازدیدکنندگان این غار امکانات و تجهیزات رفاهی همچون سالن انتظار، بوفه و مهمانسرا در نظر گرفته شده است و امید است بازدید کنندگان غار ۷۰ میلیون ساله را با یک بار دیدن به زوال نکشند.

غار نخجیر از غارهای شکفت‌انگیز جهان با منشورها و اسفنج‌های بلورین کلسیت، باغ‌های مرجانی، دالان‌ها، دهلیزها، تراس‌ها و حوضچه‌های متعدد جلوه‌ای انحصاری به این غار داده است. بافت‌های کلسیتی، قندیل‌های مخروطی، بلورهای شیشه‌ای و توده‌های گل کلمی شکل که در اثر رسوبات کربنات کلسیم ایجاد شده، هر بیننده‌ای را به حیرت وا می‌دارد.

معجزه زیبای خداوند علاوه بر یک مسیر اصلی ۱۲۰۰ متری دارای چندین شاخه فرعی بوده که تا ششصد متری اول غار مسیر مشترک و در امتداد جنوب به شمال می‌باشد و بعد از آن دارای دو انشعاب می‌شود یکی از انشعابات به طرف شمال شرق و دیگری به شمال غرب امتداد می‌یابد طول کل هر کدام از شعب حدود یک هزار و سیصد متر است.

حدود ۹۵ از بدنه غار پوشیده از چکنده و چکیده است و فقط پنج درصد باقیمانده سنگی است که این خود بر زیبایی غار می افزاید. غار چال نخجیر از تالارهای مختلفی تشکیل شده که کوچکترین آن به متر ۳*۵*۲۰ و بزرگترین آن به متر ۳۰*۴۰*۱۲۰ وسعت دارد. زیباترین تالار آن، تالار چهلستون نام دارد که با انواع چکیده و چکنده های مختلف و رنگهای خیره کننده پوشیده شده است.

از دیگر تالارهای این غار می توان تالار سفره عروس, دریاچه، برزخ، باغ وحش، چهلچراغ و تالار زیبائیها را نام برد که سنگ‌های تزئینی با اشکال متنوع این تالارها به شکل عقاب، لاک پشت، گوزن، کرگدن تمساح انسان، کبوتر و تندیس‌های عظیم الجثه بلورین که بیشتر آنان آهکی است زیبایی غار را دو چندان کرده است.

درون غار بر اثر عوامل تکنونیکی و هوازدگی شیمیایی که کریستالیزه شده و کف دیواره‌های غار پوشیده از اسفنج‌های بلورین و سنگ‌های تزئینی زیبا تشکیل شده است که از این لحاظ یکی از زیباترین غارهای کشور محسوب می‌شود.

تالارهای متعدد و حوضچه‌های آب، راهروهای طولانی، مسیرهای مشکل در بعضی از نقاط و چکنده و چکیده‌های بلورین و بسیار متنوع و زیبا و حتی در نقاطی منحصر به فرد از خصوصیات آن است.پیمایش غار در مسیرهای آماده شده (رفت و برگشت) در حدود یک ساعت زمان می برد که البته بسته به ذوق و حوصله گردشگران افزایش خواهد یافت.

فرهنگ سازی در زمینه نگهداری به دیواره ها حداقل کاری است که می توان انجام داد

ارتفاع این غار گاهی از ۲۰ متر تجاوز می‌کند. دره‌های ژرفی که بیشتر راه‌های انحرافی را فراگرفته بازتاب نور از منشورهای بلور و کلسیت در کنار آویزهای متنوع، پوشش اسفنجی بلورین دیواره‌ها و کف غاره آن را مساعد بازدید جهانگردان کرده‌است.

این غار از ۲۷ اسفند ۱۳۸۸ برای بازدید عموم آماده شده است. هر چند آماده سازی چال نخجیر یا هر غار دیگری برای بازدید عموم قطعا آسیب هایی به طبیعت بکر آن می زند اما شاید تهدید بزرگتر از بین رفتن زیبایی های طبیعی غار به مرور زمان و بر اثر بی توجهی بازدیدکنندگان باشد.

هر چند که بخشی از تخریب غار ناشی از واگذاری های بی ملاحظه به بخش خصوصی اتفاق افتاده است اما به نظر می رسد فرهنگ سازی در زمینه نگهداری و آسیب نرساندن به دیواره ها حداقل کاری باشد که لازم است در محل غار انجام شود.

حفظ، حراست و نگهداری از اماکن عمومی، بناهای باستانی، آثار تاریخی، اسلامی و … که هویت ایرانی اسلامی این سرزمین غنی از هنر و فرهنگ را در دل خود دارد و متعلق به همه دوران‌های این کشور می‌شود و نه جزو تعلقات قدیم است و نه فقط در عصر کنونی؛ بلکه این مواریث متعلق به آیندگان نیز هست و باید به عنوان یک فرهنگ در جامعه مورد توجه قرار گیرد.