آسیب شناسی فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در میزگرد ایرنا

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از ایرنا ، گسترش فناوری های نوین در عرصه الکترونیک و رایانه در چند دهه گذشته، موجب پدیدار شدن انواع و اقسام لوازم و برنامه های الکترونیکی و رایانه ای از جمله اینترنت، تلفن همراه، ماهواره و بازی های رایانه ای در جهان شده است.
انکارناپذیر است که این تحولات و پیشرفت ها زندگی بشر را چندین برابر آسان تر کرده و مزایای فراوانی به همراه داشته است، اما در آن سوی سکه نمی توان از آسیب های ناشی از این فناوری ها نیز غافل بود.
کودکان عصر حاضر مانند کودکان نسل های گذشته نیستند که تنها با بازی کردن با همسالانشان و تماشای کارتون های تلویزیونی سرگرم شوند، تقریبا تمامی آنان از جریان فناوری به گونه ای متاثر هستند.
صرف نظر از کاربرد وسیع این ابزارها، آنچه امروزه کاربرد وسیعی یافته و بخش مهمی از فعالیت های روزمره افراد را پوشش می دهد، اینترنت و فضای مجازی است.
اینترنت مجموعه پایان ناپذیری از پایگاه های داده است که اطلاعات مختلف و متنوع فردی و جمعی را در خود جمع آورده است و هر روز نیز گسترش می یابد.
سهولت گفت وگو و تبادل اطلاعات با دیگران از طریق چت و سرعت تبادل اطلاعات و ناشناخته ماندن مبادله کنندگان از مهمترین ویژگی های فضای مجازی است.
این شبکه جهانی در حال گسترش، روی دیگری نیز دارد و آن وجود خطرات بالقوه است که گاهی می تواند به خساراتی بزرگ و جبران ناپذیر برای فرد و جامعه مبدل شود.
به طور کلی، گسترش امکانات اینترنت در فضای جامعه موجب بروز فرصت هایی برای افزایش آگاهی افراد و حتی ایجاد اشتغال برای برخی شده است، ولی تهدیداتی نیز به همراه دارد و در فضاهای مجازی حوزه تولید، انتقال و مصرف اطلاعات با شیوه ی سنتی متفاوت است او لگوهای ارتباطی کاملا دگرگون شده اند.
اهمیت این مقوله باعث شد که میزگردی تخصصی در این خصوص با حضور مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس پلیس فتا، مدیرفناوری و اطلاعات مخابرات، مسئول دبرخانه شورای فرهنگ عمومی استان مرکزی و یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد واحد امیر کبیر اراک در محل خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) استان مرکزی برگزار و آسیب ها و فرصت های این مقوله مهم مورد بحث و بررسی قرار بگیرد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی در این نشست گفت: هر گاه پدیده فرهنگی نوظهوری وارد کشور می شد مسئولان به فکر این بودند که چگونه باید با آن پدیده مقابله کنند.
مهدی حقیقی افزود: به دلیل اینکه ملت ایران همواره مصرف کننده پدیده های فرهنگی بوده اند، برخوردها و برنامه ریزی ها بعد از ورود پدیده بوده است و هیچگاه برنامه ریزی مدونی برای تامین نیازهای فرهنگی مردم نداشته ایم.
وی ادامه داد: اینکه گمان کنیم کشورهای پیشرفته تنها برای ایران برنامه ریزی های فرهنگی می کند، چندان درست نیست چرا که آنها به دلیل برخورداری از تکنولوژی های مدرن و کارشناسان کارآزموده برای همه مردم دنیا برنامه ریزی می کنند و سعی در نهادینه کردن فرهنگ خودشان در همه جای دنیا به خصوص کشورهای جهان سوم دارند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی بیان کرد: بر اساس آمارهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در سال هایی که استفاده از ویدئو در جامعه ایران جرم محسوب می شد بیش از دو میلیون دستگاه ویدئو در منازل مردم در نقاط کشور وجود داشت.
وی افزود: همچنین در سال های نه چندان دور همه شبکه های ماهواره به ۲۰ شبکه هم نمی رسید اما امروز بیش از ۳۰۰ شبکه فارسی زبان از نقاط مختلف دنیا فرهنگ خود را به مردم کشور ما معرفی می کنند که این موارد نشان می دهد تنها برخورد قهری با مسائل و مشکلات فرهنگی جوابگو نیست.
وی، ویدئو، ماهواره، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی را یک امکان معرفی کرد و گفت: این امکانات هم نقاط مثبت دارد و هم نقاط منفی، در بسیاری از موارد این امکانات برای مردم فرصت هستند اما در مواقعی دیگر به عنوان تهدیدات خطرناکی برای فرهنگ جامعه محسوب می شوند.
وی ادامه داد: حفظ نظام اسلامی و مقام معظم رهبری خط قرمز جمهوری اسلامی ایران در همه دولت ها محسوب می شود، بنابراین امکاناتی که تخریب نظام اسلامی و مقام عظمای ولایت را مد نظر نداشته باشند برای ما فرصت محسوب می شوند و باید از این فرصت ها به بهترین شکل ممکن استفاده کرد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی افزود: حفظ اخلاق و وجدان انسانی مورد نظر مردم دنیا و ایران است و همگان نیز از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی استفاده می کنند بنابراین باید از امکانات این فضا استفاده کرد و تهدیدات آن را فهرست بندی و مردم را از آنها آگاه کنیم.
وی اظهار کرد: استفاده افراطی از فضای مجازی سبک زندگی ما را تحت الشعاع قرار داده است، در گذشته وقتی پدری از بیرون وارد منزل می شد همه افراد خانواده با اشتیاق از پدر استقبال می کردند و پدر نیز به حرف های دل همسر و فرزندان گوش می داد، اما امروز فضای مجازی و شبکه های اجتماعی مردم را از بیرون خانه ها به یکدیگر نزدیک و در درون خانه ها فاصله و دوری ایجاد می کند.
حقیقی ادامه داد: مسئولان فرهنگی، انتظامی و امنیتی باید بدانند که شبکه های اجتماعی و فضای مجازی بیشتر از آن چه مشکلات اخلاقی به بار بیاورد، مسائل اجتماعی را تحت الشعاع قرار داده است و باید از منظر مقابله با مسائل اجتماعی و خانوادگی به این امکانات نگاه کنیم.
وی گفت: تلگرام و دیگر شبکه های اجتماعی نمی توانند فقط مشکلات اخلاقی به همراه داشته باشند چرا که اگر این چنین باشد با خرید یک لوح فشرده می توان چندین فیلم غیراخلاقی به دست آورد، بنابراین باید به مشکلات اجتماعی شبکه های اجتماعی و شکافی که در کانون خانواده ایجاد می کنند، بپردازیم.
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی اضافه کرد: تزلزل در بنیان خانواده و مشکلات روابط اجتماعی بین افراد مهمترین معضلات اجتماعی فضای مجازی و شبکه های اجتماعی محسوب می شود.
وی ادامه داد: من به عنوان متخصص فرهنگ و هنر معتقدم که شبکه های اجتماعی در کشور ما به مثابه یک فرصت طلایی هستند که باید با آسیب شناسی و تولید محتوا از این فرصت به نحو احسنت استفاده کنیم.
حقیقی گفت: مسئولان فرهنگی، انتظامی و امنیتی باید فرصت های شبکه های اجتماعی را مغتنم شمرده و تهدیدات آن را نیز فهرست بندی کرده و در راستای مقابله با آنها برنامه ریزی کنند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی اضافه کرد: حرکت ما باید به موازات ورود فناوری نه اینکه ابتدا صبر کنیم که فناوری وارد کشور بشود و در بین مردم جا باز کند، بعد از آن ما به فکر مهار آن پدیده باشیم.
وی، فاصله سنی والدین با فرزندان را یکی از مهمترین مشکلات جامعه امروز ایران عنوان کرد و گفت: متاسفانه امروزه پدران و مادران از سطح سواد بسیار پایینی نسبت به فرزندان خود برخوردار هستند، از این رو قدرت کنترل فرزندان به خودی خود از بسیاری از خانواده ها سلب شده است.
حقیقی، تولید محتوا و آموزش های غیر مستقیم را مهمترین راهکار مقابله با آسیب های فضای مجازی و شبکه های اجتماعی عنوان کرد و گفت: تهدیدها و آسیب های فضای مجازی باید برای خانواده ها و مراکز آموزشی به صورت کارشناسی تشریح و تبیین شود.

***شکل گیری و انعکاس سریع شایعات و اخبار کذب مهمترین مشکل فضای مجازی
مسئول دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی استان مرکزی نیز در این میزگرد گفت: شکل گیری و انعکاس شایعات و اخبار کذب یکی از مهمترین مشکلات فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در کشور است.
حجت الاسلام غلامرضا الواری افزود: به دلیل ناشناخته بودن هویت واقعی افراد و نیز عدم امکان کنترل محتوای تولید شده از سوی کاربردان شبکه های اجتماعی، یکی از مهمترین پیامدهای منفی این شبکه ها، شکل گیری و ترویج سریع شایعات و اخبار نادرستی است که در جامعه منتشر می شود.
وی، تبلیغات ضد دینی و القای شبهات در جامعه را یکی دیگر از مشکلات فضای مجازی در کشور عنوان کرد و گفت: در شبکه های اجتماعی بعضی از افراد مغرض با اهداف از پیش تعیین شده و با شیوه های منحصر به فرد، اقدام به تبلیغات ضد دینی و حمله به اعتقادات مذهبی افراد به خصوص جوانان و نوجوانان می کنند، که با تحقیقات کارشناسان مشخص می شود که این اقدامات با هدف دین زدایی و توهین به مقدسات شکل گرفته است.
مسئول دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی استان مرکزی بیان کرد: نقض حریم خصوصی افراد، انزوا و دورماندن از محیط های واقعی اجتماعی از دیگر مشکلات فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در جامعه ایران اسلامی است که می طلبد مسئولان بلندپایه فرهنگی کشور به این مشکلات توجه ویژه داشته باشند.
وی در تشریح تاثیرات منفی رفتاری شبکه های اجتماعی و فضای مجازی گفت: در شبکه هایی مانند فیس بوک، فرندفید و توئیتر، کاربر در کنار اینکه عضو جامعه بزرگ پایگاه مورد نظر است، در شبکه های اجتماعی کوچکتری نیز عضو می شود که هر کدام از این گروه ها وابستگی فرهنگی خاصی دارند از این رو فرد در تاثیر پذیری از فرهنگ ارتباطی این گروه ها بر خود لازم می بیند که هویت ارتباطی خود یعنی سبک و هویت کنش های کلی خویش در ارتباط با دیگران را تغییر دهد، هر چند این تغییر هویت موقتی و محدود به زمان و مکان خاصی باشد اما بدون تردید در هویت واقعی افراد تاثیر مشتقیم می گذارد.
حجت الاسلام الواری در خصوص اعتیاد افراد به شبکه های اجتماعی و فضای مجازی نیز گفت: مصنوعی شدن ارتباطات و از بین رفتن روابط صحیح اجتماعی، تضعیف نهاد خانواده و صله رحم، بی هویتی و بحران هویت و تقویت جسارت ارتکاب جرم به دلیل ناشناخته بودن در محیط مهمترین معضلات اعتیاد به فضای مجازی و شبکه های اجتماعی است.
وی مشکلات و معضلات فضای مجازی و شبکه های اجتماعی را ناشی از آماده نبودن فضای فرهنگی کشور در پذیرش این مهم عنوان کرد و گفت: فضای مجازی و شبکه های اجتماعی با سرعت وارد کشور ما شد در صورتی که شرایط فرهنگی کشور آمادگی لازم را برای پذیرفتن این فناوری نداشت از این رو مشکلات و مسائل بسیاری در جامعه به وجود آمده است.
مسئول دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی استان مرکزی خاطرنشان کرد: تولید محتوا و آسیب شناسی کارشناسی مهمترین راه مقابله با هجمه های فرهنگی دشمنان از طریق شبکه های اجتماعی و فضای مجازی است که مسئولان باید به آن توجه ویژه داشته باشند.
وی آموزش را به دوبخش کوتاه و بلند مدت تقسیم کرد و گفت: برگزاری دوره های آموزشی موقت و کوتاه مدت از جمله میزگردها است ودر آموزش های بلندمدت نیز مقوله فضای مجازی باید به عنوان یک سرفصل درسی در سیستم آموزشی کشور گنجانده شود.

*** ضرورت کنترل والدین بر استفاده فرزندان از فضای مجازی
رئیس پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا) استان مرکزی نیز در این میزگرد گفت: کنترل و اشراف والدین در استفاده فرزندان از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی مهمترین راه برای مقابله با معضلات و مشکلات این فضا است.
سرگرد مصطفی نوروزی افزود: متاسفانه والدین بدون آگاهی از معضلات و مشکلات فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، تلفن های همراه هوشمند و تبلت را در اختیار فرزندان خود قرار می دهند و هیچ نظارتی نیز در این خصوص انجام نمی دهند.
وی ادامه داد: جوانان و نوجوانان نیز بدون هدف و انگیزه خاصی به فضای مجازی رجوع می کنند که این امر در مواردی باعث ورود افراد به شبکه های غیر اخلاقی می شود که مشکلات بسیاری برای آن ها و جامعه ایجاد می کند، بنابراین رجوع هدفمند افراد به فضای مجازی باید در جامعه نهادینه شود.
رئیس پلیس فتا استان مرکزی گفت: هم اکنون بسیاری از پرونده های مربوط به فضای مجازی ناشی از وب گردی و جستجوی بی هدف افراد در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی است و افرادی که با اهداف از پیش تعیین شده وارد این فضا می شوند به مراتب کمتر دچار مشکل می شوند.
وی، بازی های رایانه ای را نیز یکی از مشکلات اساسی فضای مجازی عنوان کرد و گفت: بر اساس تحلیل های آماری صورت گرفته،هم اکنون یک سوم جمعیت کل کشور در رده سنی هفت تا ۴۰ سال روزانه دو ساعت از انواع بازی های رایانه ای استفاده می کنند که ۸۰ درصد این جمعیت در سنین هشت تا ۱۵ ساله هستند.
سرگرد نوروزی اظهار کرد: یکی از بازی های آنلاین خارجی در کشور ایران بیش از پنج میلیون و ۵۰۰ هزار کاربر دارد که بر اساس آن سالانه ۲۰۰ میلیارد ریال ارز برای خرید این بازی از کشور خارج می شود.
وی افزود: متخصصان و کارشناسان ایرانی نیز بازی های یارانه ای متعددی را تولید کرده اند که بیش از ۹۶ درصد کاربران آنها ایرانی و بقیه کاربرانی از کشور ترکیه هستند.
رئیس پلیس فتا استان مرکزی اضافه کرد: اعتیاد به اینترنت در کشور ما بسیار نگران کننده است که این مهم بیشتر در رده های سنی پنج تا ۲۰ سال دیده می شود و این امر به معنی آن است که بهترین سرمایه کشور بیشترین زمان خود را صرف استفاده از بازی های رایانه ای، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی می کنند.
وی، کاهش روابط اجتماعی، انزوا و افسردگی، شکاف بین نسلی را مهمترین معضلات فضای مجازی عنوان کرد و گفت: بازی های رایانه ای که بیشتر از سوی اسرائیل تولید می شود با هدف ترویج بی بند و باری و توهین واضح و مستقیم به مقدسات دین مبین اسلام طراحی می شوند که برنامه ریزی و اقدام برای جلوگیری از نفوذ و گسترش آن ها ضروری است.
سرگرد نوروزی گفت: برای جلوگیری از نفوذ دشمنان به جامعه ایران اسلامی از طریق شبکه های اجتماعی، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، خانواده ها باید زمان را مدیریت کرده و استفاده فرزندان از این امکانات را کنترل کنند.
وی گفت: اگر قرار است فرزندان از فضای مجازی استفاده کنند با آن ها در این زمینه مشارکت کرده و در فضای وب گردی و بازی های رایانه ای با فرزندان به صورت دوستانه همگام شویم.
رئیس پلیس فتا استان مرکزی افزود: ترویج فرهنگ استفاده از تولیدات داخلی باید در بین خانواده های ایرانی نهادینه شود چرا که متخصصان ایرانی در این زمینه عملکرد بسیار مناسبی داشته اند به طوری که یکی از شبکه های ایرانی بیش از سه میلیون کاربر دارد که این مهم نشان از کیفیت تولیدات این شبکه است.
وی تدوین یک منشور اخلاقی و رفتاری موافق و همسو با فرهنگ اسلامی برای استفاده از فضای مجازی را یکی دیگر از راه های استفاده بهینه از این فضا عنوان کرد و گفت: در این منشور باید برای همه رده های سنی تکلیف مشخص شده و همچنین به خانواده ها نیز آموزش چگونگی نظارت و همراهی فرزندان خود در استفاده از فضای مجازی ارائه شود.
سرگرد نوروزی در خصوص فراوانی جرایم فضای مجازی نیز گفت: برداشت های اینترنتی غیر مجاز، هتک هیثیت و کلاهبرداری های رایانه ای بیشترین فراوانی جرایم فضای مجازی را به خود اختصاص داده اند.
وی آموزش خانواده ها و ترویج فرهنگ استفاده از تولیدات داخلی را مهمترین راه حل مشکلات فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در جامعه ایران اسلامی عنوان کرد.

*** ارتباطات؛ ویژگی بشریت است
استاد جامعه شناسی و عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک نیز در این میزگرد گفت:ارتباطات؛ ویژگی بشر است و او را از بقیه موجودات جدا می کند.
دکتر فرزاد نوابخش افزود: بشر در زمان های متعدد در زمینه های مختلف پیشرفت کرده است و همانطور که رئیس جمهور نیز مطرح کردند، دنیای پست مدرن اخیر در حال حرکت به سمت رسانه های دو سویه است.
وی توضیح داد: زمانی طبقات بالا حرف می زدند و بقیه باید خود را با آنان هم سو می کردند و انتشار اطلاعات قبلا فقط در اختیار طبقه برگزیده بود ولی اکنون فضای مجازی امکان اظهار نظر برای همگان را فراهم کرده و حتی بچه های خردسال هم کانال دارند و نظرات خود را در اختیار همه قرار می دهند.
این استاد دانشکاه اظهار کرد:شبکه های مجازی امکانی ایجاد کرده اند که اطلاعات امکان بدون کنترل رد و بدل می شود و الان شرایط دنیا این فرصت را فراهم کرده که همه می توانند سلیقه خود را در تفسیر متن در اختیار یکدیگر قرار دهند و با سیستم لایک و کامنت تفسیر خاص خود منتشر می کنند.
وی با بیان اینکه اگر تولید اندیشه رسمی به یک سو و غیر رسمی به سوی دیگر باشد، در آینده بین راس و تنه جامعه شکاف غیرقابل جبرانی ایجاد می شود، گفت: این فرموده امام راحل که مواظب باشیدوحدت کلمه آسیب نبیند و بین جامعه و راس نظام فاصله ایجاد نشود.
وی اظهار کرد: بسیاری از رسانه های ما مخاطب محور نیستند ولی اکنون دوره ای است که نمی توان کسی را مجبور کرد که از چه رسانه ای استفاده کند، باید به جای برخورد سلبی و یا ایجابی به سلیقه مخاطب اهمیت داد، فضای اندیشه به این سمت رفته است که تمام آحاد جامه را به رسمیت بشناسد.
دکتر نوابخش اظهار کرد: راهکارهایی که به سلایق آحاد جامعه توجه نکند ، نه تنها مشکلات فرهنگی را کم نمی کند بلکه آنها را دو چندان می کند.
وی افزود: کشور ایران در چند سال گذشته در عرصه های خارجی و داخلی بسیار خوب عمل کرده و موفقیت های چشمگیری را به دست آورده است اما این کافی نیست، جامعه ایران یک جامعه دموکراتیک است و این یعنی احترام به سلیقه ها افراد حق انتخاب دارند.
نوابخش بیان کرد: در کشور ما احزاب سیاسی به رسمیت شناخته شده اند و اجازه فعالیت دارند و از این طریق مردم نظرات خود را در همه عرصه ها به خصوص مسائل فرهنگی به سطوح بالای مدیریت جامعه منتقل می کنند.
در دنیای پست مدرن امروز آحاد جامعه در تولید اندیشه نقش فعال دارند در صورتی که در گذشته طبقات بالای جامعه تولید فکر و اندیشه می کردند و جامعه مجبوربه مصرف بود.
این جامعه شناس بیان کرد: امروزه شبکه های اجتماعی و کانال های تلویزیونی ماهواره ای اتفاقات را به صورت لحظه ای از یک نقطه دنیا به نقطه ای دیگر منعکس می کنند و در مواردی در شبکه های اجتماعی انتقال دهنده خبر ناشناخته می ماند.
وی گفت: ما وارد دنیایی شده ایم که همه افراد آن شانس تولید اطلاعات و انتشار آن را دارند بنابراین سیستم های فرهنگی جامعه نیز باید راهکارهای عملی برای استفاده از این پدیده نوظهور ارائه دهد.
دستگاه های فرهنگی می توانند برای تولیدات محصولات خود، خط و خطوطی را رعایت کنند اما نمی توانند مردم را مجبور به استفاده از تولیدات خود کنند، شایسته است مخاطب محوری و سالایق مخاطب محور تولیدات رسانه ای قرار گیرد.
وی اضافه کرد: برای تفریح و سرگرمی جامعه برنامه ریزی های بیشتری باید به عمل آید اما شبکه های اجتماعی و فضای مجازی این فرصت را برای شهروندان مهیا می کند و خلا کمبود امکانات تفریحی را پر کرده است و به همین دلیل است که بیشترین کاربران شبکه تلگرام در همه جای دنیا ایران است.
وی گفت: در فضای مجازی امکان هم صحبتی و هم اندیشی با افرادهم عقیده به وجود آمده است و بسیاری از جوانان و نوجوانان در این فضای نیازهای عاطفی، تفریحی و سرگرمی خود را تامین می کنند.
نوابخش گفت: ما جزء ۹ کشور موشکی دنیا هستیم و در زمینه انرژی هسته ای نیز موفقیت های چشمگیری بدست آوردیم که لازم است در زمینه فرهنگی نیز همسو با پیشرفت های تکنولوژیک برنامه ریزی های کاربری تدوین شود.
مدیر فناوری اطلاعات مخابرات استان مرکزی نیز گفت: فضای مجازی در بخش های تجاری، صنعتی و علمی و همینطور اجتماعی، فرهنگی و سیاسی قابل بررسی است.
محمد قمری بیان کرد: استفاده از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی از لحاظ اقتصادی بسیار مقرون به صرفه است اما به دلیل اینکه این تکنولوژی از خارج از کشور وارد می شود بنابراین امکان نفوذ و اقدامات جاسوسی نیز از طریق آنها امکان پذیر است.
وی، با بیان اینکه سه نسل از نظر فناوری ارتباطی وجود دارد، اظهار کرد: تلفن ثابت و تلویزیون، رسانه هایی کاملا یک طرفه بودند که از رشد به نسبت ثابتی از نظر تعداد برخوردار بودند.
وی اضافه کرد: موبایل نسل دوم در فاصله پنج سال ۳۵ میلیون مشترک پید ا کرد که تقریبا برابر با کل تلفن ثابت است و این امر اقبال مردم به پدیده های ارتباطی نو را نشان می دهد.
قمری گفت: اکنون ۹۴ میلیون موبایل در کشور در حال استفاده است و ضریب نفود این وسیله بسیار بالا رفته و حتی کودکان هم از این طریق و با عضویت در شبکه های مجازی می توانند یک کانال بسازند و هر کس یک رسانه شده است.
وی بر مدیریت رسانه ای تاکید کردو گفت: با این موج فناوری نمی توان مقابله کرد بلکه اکنون که استارت شهر الکتروینک زده می شود باید به فکر تربیت شهروندانی برای این شهر باشیم و موضوع را مدیریت کنیم .
وی در عین خال تاکید کرد که که سرور سایتهای اجتماعی در خارج از کشور است و می توانند به راحتی علاقه و خواسته ها را رصد و دسته بندی کننند ، بنابر این باید خودمان وارد مدیریت اینگونه فضاها شویم و این امکانات را بومی سازی کنیم.