برگزاری میزگرد تخصصی “واکاوی علل بروز طاعون در هفتاد قله اراک”

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از خبرگزاری تسنیم از اراک، منطقه حفاظت شده هفتاد قله در ۲۵کیلومتری شمال شرقی اراک و بین شهرستان‌های اراک، ‏محلات و خمین با مساحت ۹۷ هزار و ۴۰۷ هکتار واقع شده است که دارای پوشش گیاهی کاسنی، نعناع، شب‌بو، تنگرس،‌ نسترن، ‏لرک، فرفیون و اسپند است‎.‎

در این منطقه حفاظت شده گونه‌های بسیار متنوعی از حیات وحش از جمله کل و بز، ‌قوچ و میش،‌ پلنگ، کفتار، شغال،‌ گرگ، ‏گورکن، خرگوش، ‌تشی و‌ روباه و پرندگانی مانند کبک،  تیهو،‌ بلدرچین، ‌باقرقره، کبوترچاهی، کبوترکوهی، عقاب طلایی،‌ ‏سارگپه، هما، کرکس، ‌دال، ‌شاهین، بحری، لیل،‌ بوتیمار و حواصیل است که خزندگانی مانند چند نوع افعی، مارآبی و لاک‌پشت ‏نیز در این منطقه وجود دارد‎.‎

این منطقه در حل حاضر با طاعون نُشخوارکنندگان کوچک مواجه بوده و این مهم سبب از بین رفتن نشخوار کنندگان کوچک در ‏این منطقه شده است‎.

میزگرد تخصصی “واکاوی علل بروز طاعون در هفتاد قله اراک” به منظور اقدامات انجام شده در این ‏بخش و بررسی علل و عوامل و تلفات این بیماری در هفتاد قله و شناسایی عوامل بروز به منظور پیشگیری از وقوع مجدد آن در دفتر خبرگزاری تسنیم استان مرکزی با حضور “مهرداد حاج‌حسینی” معاون محیط زیست طبیعی اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی، “محسن شانقی” معاون سلامت دامپزشکی ‏استان مرکزی و “حمیدرضا مهاجرانی” عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد‎.

: سابقه شیوع این بیماری در کشور و استان مرکزی را بفرمائید؟

حاج حسینی: در استان مرکزی تاکنون سابقه‌ای از این بیماری در حیات وحش وجود نداشته اما در سال ۷۸ یک بیماری در این منطقه شیوع یافت که تلفات زیادی را نیز به همراه داشت و بعد از بررسی‌های انجام شده مشخص شد که طاعون نشخوارکنندگان کوچک نبوده است.

در کشور این بیماری در ساریگل مازندران، پارک ملی کویر سمنان شیوع یافت که سبب از بین رفتن حیات وحش در این مناطق شد و تلفات ناشی از این مهم در این مناطق به ۲ هزار راس رسید و آخرین مورد که سال گذشته در پارک بمو شیراز اتفاق افتاد در سطح کشور هیچ گزارشی از این بیماری تاکنون داده نشده است.

: در راستای کنترل و مهار این بیماری در هفتاد قله تاکنون چه اقداماتی انجام شده است؟

حاج حسینی: در تاریخ ۱۴ خرداد ماه سال ۹۴ نخستین گزارش توسط محیط‌بانان در این منطقه در مورد چندین مرگ مشکوک در حیات وحش ارائه شد که از همان تاریخ با همکاری و تعامل دامپزشکی همکاران این بخش در منطقه حاضر شدند و نخستین کالبد شکافی در محل حیات وحش انجام شد.

بعد از این کالبد شکافی تیم مدیریت بحران در اداره‌کل حفاظت از محیط‌زیست استان ‌بر‌اساس تجاربی که از سابقه این بیماری در کشور وجود داشت، تشکیل شد و در تاریخ ۲۴ خرداد نخستین پایش کلی و عمومی در منطقه شکل گرفت.

این پایش به‌منظور بررسی شیوع و گسترش بیماری و با همکاری یگان حفاظت از سراسر استان، کارشناسان انجیوهای علاقمند به محیط‌زیست در قالب یک تیم در منطقه انجام شد که در نخستین پایش ۱۵ راس تلفات شمارش و شناسایی شد.

در پایشی که در این منطقه انجام شد در مناطقی که امکان دفن بهداشتی وجود داشت، دام‌ها در چاله‌ای دفن شدند و بر روی دام‌های تلف شده آهک پاشی انجام شد اما در منطق صعب العبور که امکان دفن بهداشتی وجود نداشت لاشه‌حیوانات سوزانده و معدوم شد.

بعد ازاین پایش نخستین کارگروه مخاطرات زیست محیطی به دبیری محیط زیست در ۲۶خرداد برگزار شد که در این کارگروه تصمیم گرفته شد که تا شعاع ۵کیلومتری کانون آلوده به بیماری هیچ‌گونه دام، انسان، خودرو و گردشگری، ورود نکند تا بتوانیم از شیوع و گسترش این بیماری جلوگیری کنیم.

با مشاهده نخستین علایم شیوع طاعون با همکاری دستگاه‌های مربوطه قرنطینه این زیستگاه، اقدامات پایش و رصد، ضدعفونی، واکسیناسیون دام‌های روستاهای حاشیه منطقه حفاظت شده انجام شد که این اقدامات در حال حاضر با جدیت دنبال می‌شود.

پایش‌های کل و عمومی در این منطقه با تائید تیم مدیریت بحران به‌صورت هفتگی انجام شد و این مهم با هدف بررسی میزان تلفات حیات وحش در هر پایش، میزان و شیوع این بیماری در منطقه و شناسایی لاشه‌های مبتلا به بیماری و معدوم کردن این لاشه‌ها صورت گرفته است.

: پایش‌های بعدی در این منطقه چه زمانی انجام شد و چه نتایجی را به همراه داشت؟

حاج حسینی: دومین پایش در تاریخ ۴ تیر ماه با بسیج تمامی امکانات و نیروها انجام شد که کارگروه مخاطرات زیست محیطی این پایش در ۶ تیر برگزار شد که در آن مصوب شد، تداوم قرنطینه در اطراف کانون آلوده، تداوم واکسیناسیون، تخصیص اعتبارات کافی به منظور تداوم کنترل این بیماری باجدیت دنبال شود و در دستور کار قرار گیرد.

سومین پایش در ۱۲ تیرماه در این منطقه انجام شد که در هر پایش میزان تلفات مربوط به این بیماری افزایش داشت و میزان تلفات این پایش ۱۶۰ راس اعلام و شناسایی شد، که با توجه به حساسیت موضوع کارگروه مخاطرات زیست محیطی این پایش با حضور استاندار انجام شد و تاکید بر شدت بخشیدن به اقدامات پیشگیرانه در دستور کار قرار گرفت.

در کارگروه مربوط به سومین پایش شعاع قرنطینه از ۵ کیلومتر به ۱۰ کیلومتر افزایش یافت و در این کارگروه مصوب شد منابع طبیعی استان دام‌های اهلی داخل منطقه را از شعاع قرنطینه و کانون آلوده خارج کند و در صورت امکان ضدعفونی هوایی انجام شود.

تدوین نقشه راه به منظور مقابله با این بیماری با همکاری سازمان های مردم نهاد نیز در این کارگروه مورد توجه قرار گرفت و مصوب شد در چهارمین جلسه کارگروه مخاطرات زیست محیطی که در ۱۴ تیر انجام شد، با ضدعفونی هوایی به سبب اینکه ممکن است سایر قسمت‌های این بخش را از بین ببرد موافقت نشد.

در این کارگروه مصوب شد خروج دام‌های اهلی از منطقه قرنطینه انجام شود و واکسیناسیون دام‌های خارج از منطقه تا شعاع ۳ کیلومتری نیز انجام شود زیرا احتمال شیوع این بیماری به مناطق حفاظت شده اطراف مانند پلنگ دره قم و موته اصفهان وجود داشت که بعد از انجام اقدامات لازم هیچ گونه اثری از این بیماری در این مناطق گزارش نشد.

پایش‌های چهارم و پنجم در تاریخ ۱۹ و ۳۱ تیر انجام شد که در آن مصوب شد اقدامات ضدعفونی که به سبب کمبود اعتبارات با آب آهک انجام می شد متوقف شود و با تخصیص اعتبار از منابع استانی از ماده ضدعفونی قوی پرسیدین در آبشخورها و ماده CDI20 در ضدعفونی محیطی به صورت گسترده استفاده شود.

آخرین اقدامی که به منظور کنترل و مهار این بیماری در این منطقه انجام شده ایجاد ۳ حوضچه ضدعفونی در ورودی این منطقه بوده که خودروهای شامل تجهیزات باید برای ورود به این منطقه از این حوضچه‌ها عبور کنند در ششمین پایش که در تاریخ ۸ مرداد انجام شده میزان تلفات حیات وحش در این منطقه به ۳۹۱ راس رسیده است.

: آیا از همکاری سازمان‌های جهانی OIE و FAO  در راستای کنترل این بیماری استفاده شده است؟

حاج حسینی: ترجیح داده شد تا در این راستا از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد و دانشگاه‌ها استفاده شود و بتوانیم از تجربیات این بخش‌ها استفاده کنیم اطلاعات این دو سازمان جهانی باید تایید مراکز علمی و تحقیقاتی داخلی برسد و با شرایط زیستگاهی داخلی سنخیت داشته باشد زیرا شرایط زیستگاهی در مناطق مختلف متفاوت بوده و نیازمند ارائه راهکار متفاوت است.

: به منظور کنترل این بیماری چه امکاناتی در اختیار اداه کل حفاظت محیط زیست استان است و چه برنامه‌هایی را در دستور کار دارید؟

حاج حسینی: برای تداوم مقابله با این بیماری امکانات و اعتبارات و تجهیزات به روز لازم است که این مهم نیازمند تخصیص اعتبارات لازم بوده و اعتبارات ویژه باید در این راستا وجود داشته باشد تا بتوانیم جلوی موج‌های بعدی این بیماری را بگیریم.

با توجه به این مهم این اداره کل به موقع وارد عمل شد و اقدامات خوبی را انجام داده و توانسته ۴ کارگروه مخاطرات زیست محیطی را در بازه زمانی کم‌تر از ۵۰ روز داشته باشد و اطلاع رسانی کاملی را انجام دهد.

: آیا خروج دام‌های اهلی از منطقه حفاظت شده هفتاد قله به موقع انجام شده است؟

حاج حسینی: در کارگروه‌های انجام شده مصوب شد که دام از مناطق آلوده با سرعت خارج شود که این مهم محقق شد و باید این مهم همیشگی باشد و از ورود دام به منطقه جلوگیری شود زیرا در بررسی‌های انجام شده بیماری از دام‌های اهلی به حیات وحش منتقل شده است.

باید با جلوگیری از ورود دام‌های اهلی به منطقه جلوگیری شود زیرا بسیاری از بیماری‌های مشترک بین انسان و دام نیز وجود دارد که ممکن ست در موج‌های بعدی به حیات وحش منتقل شود.

براساس آخرین سرشماری رسمی ۳۴۰۰راس وحوش در منطقه هفتاد قله اراک وجود داشته که ۱۸۰۰راس آن قوچ و میش و ۱۶۰۰راس کل و بز بوده و ۹۰ درصد تلفات طاعون نشخوارکنندگان کوچک در این زیستگاه مهم در جمعیت کل و بز رخ داده است.