بازار تاریخی اراک ، نماد فرهنگ و تمدن اراک

به گزارش مرکزی دیلی و به نقل از خبرگزاری تسنیم از اراک، بازار‎ ‎تاریخی کلانشهر اراک از جمله نخستین بناهای این شهر و نمادی از قدمت تاریخی این ‏کلانشهر به شمار می‌رود که در زمان قاجاریه و در سال ۱۲۲۸قمری به وسیله یوسف‌خان ‏گرجی پایه گذاری و ساخته شد.‏

این بنای تاریخی در بخش مرکزی عراق عجم که بعدها سلطان آباد ‏و سپس اراک نام گرفت ‏بوده که مشتمل بر مسجد، مدارس، آب انبار، گذر و کاروانسراهای متعدد، حمام و حوزه علمیه ‏است.‏

این اثر تاریخی شهر اراک که بیشتر نیز درساخت آن از آجر، گچ، آهک و خاک رس بهره برده ‏شده دارای مرکزیتی باعنوان چهارسوق بازار است که ۴مسیر شمالی، جنوبی، شرقی و غربی را ‏دارد.‏

به سبب طراحی و معماری خاص این اثر باستانی و تاریخی در اراک، هوای داخلی آن در ‏زمستان گرم و مطبوع بوده و نیز در تابستان شاهد هوایی خنک است که نشان از معماری ‏اصیل و خاص آن دارد.‏

در طول مسیر بازار عموما سرا و تیمچه‌هایی وجود دارند که بناهای آنها عموما بصورت ۲طبقه ‏است که در برخی از مجموعه‌های آنها تاجر یا مسافران که از نقاط و مسافت‌های دور برای ‏خرید به بازار اراک عزیمت می‌کردند، شب‌ها را در طبقه فوقانی این سراها می‌گذراندند که ‏نشان از کارکرد این سراها بعنوان اقامت‌گاه در کنار کارکرد تجاری آن بوده است.‏

سراهای فدایی، سرا و تیمچه نبی‌زاده، سرای ناظمی، سرای کریمی، سرای کرمانشاهی‌ها، ‏سرای کتابفروش‌ها، تیمچه ‏کتابفروش‌ها، تیمچه کاشانی، سرای کاشانی، سرای صندوق ‏سازها، سرای فلسطین سرای فلسطین، سرای آقایی، سرای حاجباشی، ‏تیمچه حاجباشی، ‏سرای مسگرها، تیمچه و تیمچه کوچک و سرای نوذری، تیمچه نقشینه، تیمچه و سرای گلشن، ‏سرا و تیمچه ‏تقوایی، سرا و تیمچه هزاوه‌ای‌ها، سرای نو، سرای قمی ها، سرا و تیمچه اکبریان ‏از جمله مهمترین سراها و تیمچه های موجود ‏در بازار تاریخی اراک است.  ‏

هرچند از زمان تاسیس بازار تاریخی اراک سالها می‌گذرد اما همچنان این اثر تاریخی در ‏مرکزی ترین نقطه شهر اراک با کارکردهای گذشته خود، نمادی از قدمت و تاریخ این ‏کلانشهر است.‏

فاطمه ۴۵ساله ساکن یکی از گذرهای بازار است که بااشاره به قدمت تاریخی این بازار ‏می‌گوید: از دوران کودکی در گذر بازار زندگی می‌کنم و از دوران پدربزرگم ساکن در این گذر ‏هستیم.‏

وی می‌افزاید: محله های حوالی بازار از جمله محله های قدیمی شهر بوده است و از دیرباز ‏محل کسب و کار بخش بسیاری از مردم شهر به‌شمار می رفته است.‏

فاطمه خاطرنشان می‌کند: شاید باگذر سالیان، پیکره ساختمانی بازار اراک پیر و فرسود شده ‏باشد اما امیدواریم با برنامه ریزی مسئولان از تخریب و نابودی احتمالی آن جلوگیری شود ‏چراکه این بنا یادگاری از خاطرات دوران مختلف زندگی ما مردم اراک است.‏

جواد ۲۵ساله اهل استان لرستان که به‌گفته خودش برای خرید اسباب و وسایل عروسی به ‏بازار اراک آمده به خبرنگار تسنیم می‌گوید: ما از شهرهای اطراف و برای خرید به این محل ‏سفر می‌کنیم، چراکه در این بازار اغلب همه وسایل مختلف را می‌توان یافت.‏

وی می‌افزاید: بهتر است تا با ساماندهی مشاغل مختلفی که در بازار اراک وجود دارد زمینه را ‏برای سهولت و رفاه مردم و شهروندان فراهم آورد.‏

جواد تصریح می‌کند: این بازار بسیار برای ما مسافران لذت‌بخش است که در تکاپوی روزانه و رفت و آمدهای آن، شاهد زنده بودن و پویایی این اثر تاریخی که محل کسب و تردد ساکنان شهری در اراک به شمار می‌رود هستیم.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی درپاسخ به خبرنگار تسنیم درباره برنامه برای احیا و مرمت بازار اراک می‌گوید: با مشارکت بافت تاریخی شهرداری اراک مرمت سراها را در دست داریم، صاحبان سراها به هر میزان که کمک کنند ۱٫۵ تا دو برابر آن را میراث فرهنگی و به همان میزان شهرداری برای مرمت سراها اختصاص می‌دهند.

علیرضا عزیزی می‌افزاید: ۳۰۰ میلیون تومان برای مرمت طاق بازار اختصاص داده شده که به سبب سردی هوا و نامساعد بودن شرایط، کار اجرایی آن در سال ۹۴ آغاز می‎شود.

وی تصریح می‌کند: طرح میدان ارک را داریم که بدنه آن بازسازی می‌شود و مشکلات ایجاد شده به سبب تخریب‌ها بازسازی می شود.

غزیزی خاطرنشان می‌کند: طرح مطالعاتی خیابان حصار نیز در دست اقدام است که عقب نشینی دیگری انجام نشود تا ظاهر تاریخی آن حفظ این مسیر تا میدان ارک به پیاده راه تبدیل می شود.

به طور قطع اگر روزی میهمان مردم خونگرم این شهر شوید، برای یکبار نیز گذرتان به این بازار تاریخی خواهد افتاد چراکه ابتدا و انتهای مسیر تردد در کلانشهر اراک به “بازار” ختم می‌شود.

گزارش از سمیه حبیبی، عکس از فاطمه خوشدونی