انسان آخرین میزبان سموم کشاورزی!

به گزارش مرکزی دیلی و به نقل ازمحمود کلنگری متخصص گیاه پزشکی و فعال محیط زیست در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)- منطقه مرکزی، پیرامون استفاده از سموم کشاورزی و پیامدهای استفاده از آفت‌کش‌ها بر محیط زیست، ضمن اشاره به اقدام راشل کارسون نویسنده‌ای که با تألیف کتاب بهار خاموش، موضوع سموم را در اذهان عمومی بحث‌برانگیز کرد، افزود: پس از جنگ جهانی دوم، استفاده بی‌رویه از سموم شیمیایی آفت‌کش توجه کارسون را به خود جلب کرد و او را واداشت تا مردم را از اثرات درازمدت سموم آفت‌کش آگاه سازد.

وی اظهار داشت: تا آن زمان این سموم تنها راه کنترل آفات شناخته می‌شدند و هیچ دلیلی نداشت که متخصصین به فکر استفاده چیزی غیر از سموم شیمیایی باشند، اما، جریان فکری شواهد نشان داد که سموم شیمیایی چه در خانه و در باغات و مزارع در سیکل و چرخه زیستی باقی می‌مانند.

سموم کشاورزی امنیت غذایی انسان‌ها بر هم می‌زند

کلنگری ادامه داد: پایایی و پایداری سموم کشاورزی و انتقال آنها از یک موجود به موجود دیگر در چرخه‌های زیستی می‌تواند امنیت غذایی مجموعه انسان‌های روی کره زمین را بر هم بزند.

این فعال محیط زیست ضمن اشاره به استفاده از سموم شیمیایی در زمین‌های کشاورزی و آلوده شدن ماهی‌ها در دریاها که پیامدهایی چون نازک شدن پوسته تخم پرندگان شکاری مثل عقاب‌ها را به همراه داشت، تصریح کرد: یک سری فجایع از این دست باعث شد که راشل کارسون پس از نگارش کتاب بهار خاموش در سال ۱۹۶۲، تکانی در جمع دانشمندان حوزه سم‌شناسی به وجود آورد و علم گیاه‌پزشکی که اولین راه مبارزه با آفات را مبارزه مکانیکی، بیولوژیک و زراعی و آخرین راه را مبارزه شیمیایی می‌دانست، شکل بگیرد.

وی بیان داشت: الگوی کشاورزی مدرن بر اساس استفاده حداقلی از سم است و به این سمت پیش می‌رود که امنیت غذایی مردم را به بهای تولید بیشتر به خطر نیاندازد.

کلنگری با بیان اینکه ما متخصصین گیاه پزشکی خود را موظف می‌دانیم که سموم شیمیایی را با کمترین حجم در یک فصل زراعی به کشاورزان توصیه کنیم، اظهار کرد: اما متأسفانه سیستم دولتی بر این اعتقاد است که اولین راهکار و تنها راهکار مبارزه با آفت، مبارزه شیمیایی است.

این متخصص گیاه‌پزشکی گریزی به موضوع سن گندم و استفاده از آفت‌کش‌ها زده و گفت: پیش از این برای دفع مهمترین آفت کشاورزی که سن است با هواپیما سمپاشی می‌کردند اما بعد از مدتی متوجه شدند که دشمنان طبیعی این آفت نیز از این طریق بین می‌روند و با این نحوه سم‌پاشی سبب طغیانی شدن این آفت می‌شوند.

افزایش زمین‌های کشاورزی و دامپروری سنتی زمینه ساز طغیان سن گندم

ناظر شبکه مراقبت جهاد کشاورزی استان مرکزی توضیح داد: افزایش افسارگسیخته‌ی زمین‌های کشاورزی و از بین رفتن پوشش گیاهی مراتع بر اثر دامپروری سنتی باعث طغیان دوباره سن گندم شد پس آفت سن گندم که در زمان نادرشاه افشار به عنوان یک آفت در دشت ورامین و آن حوزه مطرح بود بعد از مدتی بر اثر گسترش زمین‌های کشاورزی و از بین رفتن مراتع تبدیل به آفت سراسری شد.

وی بیان داشت: به غیر از بخش‌هایی از سیستان و بلوچستان و خوزستان، در تمام کشور آفت سن گندم وجود دارد به طوری که اطراف فلات مرکزی ایران مهمترین بخشی است که سن گندم فعالیت می‌کند و استان مرکزی در قلب این حوزه قرار دارد. تا به حال هم آفت سن گندم کنترل نشده و هر ساله میزان سمی که برای مبارزه با این آفت استفاده می‌شود بیشتر و بیشتر شده است.

کلنگری افزود: تا زمانی که دشمنان طبیعی این آفت نتوانند در زیست‌گاه طبیعی گندم فعالیت کنند سموم شیمیایی بعد از مدتی کم‌اثر و بی‌اثر می‌شوند به طوری که آفت و هر حشره‌ای می‌تواند این سموم را هضم و جذب کند تا حدی که ساختار را بشکند و دیگر خبری از تأثیر سم بر آفت وجود نداشته نباشد.

وی با اشاره به مبارزه شیمیایی علیه یک سری از آفات که عملا آفت نبودند بلکه حشراتی بودند که تأثیر سوء کمی بر مزارع داشتند و با این مبارزات شیمیایی تبدیل به آفت شدند، به تشریح یک مثال در مورد کنه‌های کشاورزی که امروز تبدیل به آفت شده‌اند پرداخت و تصریح کرد: طی یکصد سال گذشته چیزی به عنوان کنه آفت‌زا یا خسارت‌زا وجود نداشت، اما پس از سم پاشی‌های گسترده علیه سن گندم، کنه‌ها هم به آفت تبدیل شدند چون دشمنان طبیعی آنها مثل بالتوری و کفشدوزک‌ها بر اثر مبارزه شیمیایی از بین می‌رفتند.

مسیر حرکت سموم کشاورزی به بدن انسان ختم می‌شود

این فعال محیط زیست با بیان اینکه استفاده از سم و کود بستگی به نوع سم و دوزی که استفاده می‌شود دارد و ماندگاری سم در محصولات کشاورزی متفاوت است، عنوان کرد: ماندگاری سم بر روی محصولات سبزی و صیفی‌جات بیشتر و بر روی گندم کمتر است، اما باقیمانده سموم و کودها در طبیعت، آب، خاک و بدن موجود زنده مثل پرندگان و حشرات و گیاهی که قرار است به مصرف انسان یا دام برسد وجود دارد؛ یک میزان از باقیمانده سموم قابل قبول است، اما از حد مشخص نباید بالاتر رود.

کلنگری بیان داشت: بر اساس تحقیق انجام شده در تهران، در شیر مادران شیر‌ده هم آثار مختلف سموم کشاورزی وجود دارد، اما یک درصدی از آن قابل اغماض است.

ناظر شبکه مراقبت جهاد کشاورزی استان مرکزی یادآور شد: این سموم شیمیایی در گیاهان، سبزی و صیفی‌جاتی که مصرف‌شان خیلی سریع است باقی می‌ماند زیرا از زمانی که این محصولات سمپاشی می‌شوند تا عرضه در بازار مدت زمان زیادی نمی‌‌گذرد.

وی با بیان اینکه کود شیمیایی عملاً نباید در سبزی‌ها استفاده شود، گفت: همچنین در گلخانه‌ها که صیفی‌جاتی مثل خیار، فلفل، کدو و گوجه کشت می‌شود می‌بایست دوره کارنس سم یعنی دوره‌ای که میزان سمیت باقیمانده سم برای انسان ضرر نداشته باشد، طی شود.

دوره کارنس در گلخانه‌های استان مرکزی طی نمی‌شود/نصب دستگاه‌های سنجش باقیمانده سموم یک راهکار

کلنگری ضمن تأکید بر استفاده از سموم شیمیایی در گلخانه‌های استان و عدم رعایت دوره کارنس سم و عرضه محصولات کشاورزی به بازار بیان داشت: متأسفانه من شاهد بوده‌ام که در گلخانه‌های استان این مسئله رعایت نمی‌شود و بسیار خطرساز است.

ناظر شبکه مراقبت جهاد کشاورزی استان مرکزی ضمن ارائه راهکاری مبنی بر تشخیص باقیمانده سموم در محصولات کشاورزی تازه‌خور مثل میوه و سبزی‌جات، عنوان کرد: نصب دستگاه‌های سنجش باقیمانده سموم در میادین میوه و تره‌بار تنها راه کنترل حفظ امنیت غذایی در این حوزه است.

درب‌های مزارع و گلخانه‌های استان به روی ناظرین بسته است!

وی تصریح کرد: درب‌های مزارع و گلخانه‌های استان به روی ناظرین بسته است و کسی نمی‌تواند بر آنها نظارت داشته باشد، بنابراین تنها مرجع نظارتی نصب دستگاه‌های سنجش، در میادین میوه و تره‌بار است.

این متخصص گیاه پزشکی عنوان کرد: کشاورزان و باغداران هم به هر صورت باید بدانند که این محصولی که به بازار عرضه می‌کنند باعث سرطان و بیماری‌های مختلف دستگاه گوارش و بیماری‌های پوستی می‌شود و عوارض بلندمدتی بر سلامت جامعه دارد.

وی ضمن اشاره به خطراتی که کشاورزانی را که در سم‌پاشی مزارع گاهاً از ابزار و ادوات استاندارد استفاده نمی‌کنند، تهدید می‌کند، گفت: نگرش ما نسبت به مسئله سم و کود یک نگرش خیلی خام و بچه‌گانه است و نگاه سیستماتیکی به این مسئله وجود ندارد.

کلنگری با بیان اینکه هرگونه آلودگی از طریق پرندگان و تمام حیات وحش که تماس مستقیم با طبیعت دارند انتقال می‌یابد، افزود: شکارچیان هم امروزه دیگر انگیزه شکار پرندگان تالاب میقان را ندارند، به این علت که اثرات ناشی از فلزات سنگین، سموم کشاورزی، آفت‌کش‌ها و کودها در پرندگان و حیات وحش غلظت بالایی پیدا کرده است.

وی با بیان اینکه امنیت غذایی انسان در پی استفاده از سموم و کودهای شیمیایی در خطر است، به تخلفات بزرگی که در عرصه پرورش دام صورت می‌گیرد، اشاره کرد و گفت: مخلوط کود ازت همراه کاه که به صورت شربت به گاوها می‌دهند به شدت سرطان‌زا است و به حیات وحش هم آسیب می‌زند.

ناظر شبکه مراقبت جهاد کشاورزی استان مرکزی افزود: کود ازت وقتی در آب شسته می‌شود باعث رشد گیاهان آبزی می‌شود در نتیجه اکسیژن محلول در آب از بین می‌رود و آبزیان مثل ماهی‌های بومی نابود می‌شوند.

کلنگری بیان داشت: سموم فسفره اثرات بدی روی پرندگان شکاری دارند چون پرندگان شکاری در بالای هرم غذایی قرار دارند و تجمع سم در بدن این پرندگان زیاد است و نازک‌شدن پوسته تخم آنها تلفات جوجه‌ها و پرندگان نابالغ را به همراه دارد.

وی با اشاره به کانون‌هایی مثل تالاب میقان که برای حیات وحش اهمیت دارد، توصیه کرد: اداره محیط زیست با رایزنی با جهاد کشاورزی، کشاورزان را هدایت کند تا در زمین‌های کشاورزی اطراف تالاب از سموم خطرناک استفاده نکنند یا کلاً سم استفاده نکنند و میزان ضرری را که از لحاظ تناژ می‌دهند محیط زیست یا تشکل‌های زیست‌محیطی جبران کنند زیرا تجمع حیات وحش در تالاب صورت می‌گیرد و استفاده از سموم شیمیایی خسارت بالایی را به حیات وحش وارد می‌کند.

این فعال محیط زیست در پایان خاطرنشان ساخت: بررسی‌های و ارزیابی‌های بخش کشاورزی و حوزه‌های مختلفی که بر محیط زیست تأثیرگذار هستند اگر در قالب برنامه‌های کوتاه‌مدت انجام شوند قطعاً به شکست می‌انجامند.