شیری جعلی برای گریاندن مردم…

به گزارش مرکزی دیلی و به نقل ازخبرنگار مهر، استان مرکزی مهدِ تعزیه کشور است و مردمان تفرش و فراهان بی شک طلایه داران این هنر هستند، هرچند که دغدغه اصلی اهالی تعزیه استان مرکزی جلوگیری از ورود برخی تحریفات در تعزیه هست و جمع آوری نسخ معتبر و پژوهش در این خصوص را در راس برنامه های خود قرار داده اند، ولی گاه برخی گوشه ها در بعضی مجالس دیده می شود که اختلاف نظرهایی را به همراه دارد، گوشه هایی که در حافظه قومی و مذهبی ما ماندگار شده است.

همه ما خاطراتی از کودکی هایمان داریم که گاه برایمان سوال بوده است و گاه پر از هیجان. بزرگتر که می شویم دیگر یاد آن تصویرها به اندازه آن زمان ها باعث حیرتمان نمی شود ولی برخی از آن ها هنوز برایمان سوالند، سوال هایی که شاید باید جوابش را جستجو کرد، یکی از این سوال ها وجود شیر در تعزیه های عاشورا است. شیری که در عزاداری های ایران زمین به نماد تبدیل شده است. شیری که زاییده تخیلات ما آدمهاست و سندیت تاریخی ندارد.

داستان های فرعی برای ایجاد تاثیرگذاری بیشتر در مخاطب است

استاد دانشگاه و کارشناس تعزیه می گوید: حضور شیر در تعزیه روز عاشورا، حضوری نمادین است.

سعید آهنگرانی با بیان اینکه برخی از داستان های کوتاه در تعزیه برای اثرگذاری بیشتر وارد شده است در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می کند: داستان سلطان قیس هندی و وزیر مسلمانش که در تعزیه عاشورا روایت می شود از جمله این داستان های کوتاه است و سندیت تاریخی ندارد.

وی می افزاید: فلسفه وجودی این قصه به شعار “کل ارض کربلا و کل یوم عاشورا” بر می گردد که گویای این است که امام حسین(ع) در روز عاشورا در هر جریانی که بر روی زمین اتفاق افتاده است، حضور داشته است.

آهنگرانی ادامه می دهد: داستان شیر در تعزیه روز عاشورا برمی گردد به سلطان قیس و وزیرش که در آن روز برای شکار بیرون رفته اند و در همان حین شیری به آن ها حمله می کند، در آن هنگام وزیر قیس که مسلمان است، می گوید: من امامی دارم که اگر صدایش کنیم بی تردید به کمکمان می آید تو نیز مسلمان شو. سلطان شهادتین می گوید و حسین را یاد می کند و امام حسین به یاریشان می آید.

وی اضافه می کند: در بخش دیگر داستان امام حسین(ع) به شیر می گوید که بعد از شهادتش از جنازه هایشان حفاظت کند، که نمونه آن در تعزیه های گذشته بازار اراک اجرا می شد، در آن زمان شیر در ارابه ای بالای سر جنازه شهدای کربلا بر سر خود کاه می ریخت.

این کارشناس با اشاره به اینکه این داستان در مجموعه تعزیه های فرعی قرار می گیرد، می افزاید: علت اصلی ورود این داستان ها و گوشه ها به تعزیه ها نمادهایی برای تاکید بر حقانیت قیام حسین (ع) است.

وجود شیر انحرافی در اصل واقعه عاشورا ایجاد نکرده است

دیگر کارشناس تعزیه استان نیز می گوید: عاشورا سراسر زیبایی و تمام شهادت ها و جراحات آن روز ائمه چیزی جز زیبایی و غنی شدن مذهب تشیع نداشته است.

اسماعیل مجللی با بیان اینکه منبع موثقی برای حضور شیر در روز عاشورا در دست نیست، می افزاید: البته این نمی تواند به خودی خود دلیل بر تحریف بودن این داستان باشد، زیرا موجب انحراف دین و یا ایجاد خلل در فلسفه عاشورا نشده است و مخالفتی با اصل واقعه نداشته است.

وی با بیان اینکه شیر در فرهنگ ایرانی به عنوان یک موجود مقتدر است و یک توتم محسوب می شود، خاطرنشان می کند: همانطور که دیده ایم حضرت علی (علیه السلام) نیز به خاطر غیورمردی ها و دلاوری هایش شیر خدا تلقی شود.

وی می گوید: درست است که هیچ واقعیتی و سند تاریخی اشاره به حضور شیر نداشته است اما قطعا این تغییرات و  اضافه ها در رسیدن اخبار از یک بلاد به بلاد دیگر با توجه به نبود رسانه های دیداری و شنیداری طبیعی بوده است.

مجللی با بیان اینکه عاشورا مامن و ملجا مسلمان و شیعیان برای توسل است، می افزاید: شیر به عنوان یک توتم و نماد با روز عاشورا سنخیت پیدا کرده است و به نظر من هیچ انحرافی در اصل و پیام عاشورا ایجاد نکرده است بلکه به دلیل عزیز بودن شهدای عاشورا به عنوان موجودی قدرتمند وظیفه پاسبانی از جنازه شهدای عاشورا را به عهده داشته است.

وی بیان می کند: هم اکنون تحریف های بیشتری وجود دارد که به پیکره تعزیه به عنوان هنر اصیل و آئینی ضربه وارد کرده که بیشتر از این موضوع نیازمند بازنگری است.

مطالب تعزیه باید بر اساس واقعیت و تاریخ انتخاب شوند

با این وجود برخی از کارشناسان مذهبی وجود چنین داستان های فرعی را تحریف می دانند و خواستار بازنگزی در برخی نسخ تعزیه هستند. معاون فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی استان مرکزی با اشاره به اینکه تعزیه یا شبیه خوانی هنری آئینی و نوعی نمایش مذهبی و سنتی ایرانی شیعی است، می گوید: تعزیه یکی از عناصر فرهنگی و تاثیرگذار در ایران است که جایگاه ویژه ای در فرهنگ ما دارد.

حجت الاسلام داوود چمانی تاکید می کند: نکته حائز اهمیت این است که در اجرای این آئین مطالب بر اساس واقعیت و از روی تاریخ اسلام و به صورت صحیح و دقیق نوشته و بیان شود.

وی می افزاید: ساحت عزاداری امام حسین (علیه السلام) باید از آسیب ها و تحریف ها حفظ شود و نباید بافته های ذهنی، حدس، گمان و تخیلات در آن راه یابد، زیرا اثرگذاری خود را از دست خواهد داد.

داستان های فرعی اجازه بهره برداری صحیح از اصل مطلب را نمی دهند

چمانی در خصوص وجود شیر در تعزیه روز عاشورا می گوید: امثال این داستان ها در واقعه عاشورا همچون ورود شیر و عروسی حضرت قاسم علیه السلام و… صرفا جهت گریاندن مردم است و اجازه بهره برداری صحیح و درست از واقعه عاشورا را نمی دهد.

معاون فرهنگی و پژوهشی تبلیغات استان ادمه می دهد: واقعه عاشورا یک مکتب تعلیمی و تربیتی زنده است و وجود داستان هایی از این دست یک سو نگری نسبت به حادثه عاشوراست که باید در این بخش بازنگری شود.

چمانی بیان می کند: وجود برخی ابزارها در عزاداری ها و تعزیه بیشتر جنبه سرگرمی دارد تا اعتقادی و آن را تبدیل به یک نمایش صرف کرده است .

معاون فرهنگی سازمان تبلیغات استان ادامه می دهد: تعزیه هنری است که با روح و جان مخاطب ارتباط برقرار می کند و محبت و عقلانیت دو بال مهم آن محسوب می شوند.

وقایع عاشورا و نهضت سیدالشهدا را با روایتگری صحیح و درست برای دیگران بیان کرد

چمانی با بیان اینکه تعزیه ارتباط عاطفی و اعتقادی دارد، می گوید: تعزیه علاوه بر مرثیه سراسر حماسه، اخلاق، سیاست، عرفان و معنویت است و در این میان برای گرفتن نتیجه مطلوب از عزاداری این روز باید با به شناخت صحیح فرهنگ عاشورا و تبیین آن پرداخت.

وی تاکید دارد: باید با تشکیل اتاق فکر و بازخوانی نسخه ها و برگزاری دوره های آموزشی و کارگاه های تخصصی با حضور کارشناسان مذهبی و کارشناسان تعزیه، این هنر را به جایگاه اصلی خود رساند و وقایع عاشورا و نهضت سیدالشهدا را با روایت گری صحیح و درست برای دیگران بیان کرد.

حسین (ع) بزرگترین آزاده و الگوی ایثار و جانفشانی برای مردم آزاده جهان خصوصا  شیعیان ایران است و تعزیه به عنوان هنر ناب ایرانی اسلامی در این راه وظیفه ای بیشتر بر عهده کارشناسان این عرصه و همچنین کارشناسان مذهبی گذاشته تا با تعامل و هم فکری با یگدیگر به اتفاق نظری در خصوص برخی گوشه ها و اشعار که بر سر آن اختلافاتی هست برسند، اختلافاتی که گاه جایگاه ویژه ای در حافظه مذهبی ایرانیان دارد و قطعا این نتیجه چیزی جز قدم گذاشتن در غنا و اعتلا اسلام بیش از پیش نیست.