آلودگی هوا و انتظار مردم اراک از دولت تدبیر و امید

به گزارش مرکزی دیلی و به نقل از ایرنا، کلانشهر اراک تا ۵۰ سال قبل یکی از باغ شهرهای زیبا و مصفا با هوایی دلپذیر و پاک بود ولی اکنون به دلیل برهم خوردن توازن زیست محیطی، تراژدی تلخ آلودگی منابع پایه را تجربه کرده و به عنوان یکی از هشت شهر آلوده کشور و پس از تهران و اهواز به عنوان سومین شهر با بام تیره و هوای سمی ایران شناخته شده است.

حاد شدن بحرانهای زیست محیطی و رشد مراجعات بیمارستانی با علایم شدید تنفسی، سرطانها و بیماریهای قلبی وعروقی در سالهای اخیر موجب شد که مردم اراک امسال با امضای توماری به سران سه قوه و برگزاری شنبه های اعتراض در هسته مرکزی این شهر تمنای کمک از مقامات بالای کشور را در چاره اندیشی و اقدامات پیشگیرانه و بازدارنده آلودگی هوا داشته باشند که این صدا با آغاز کار دولت تدبیر و امید شنیده شد و خانم ابتکار با سفر یکروزه به اراک معضلات آلودگی هوا را به شکل علمی با حضور متخصصان ارزیابی کرد.

معاون رییس جمهور در کارگروه ملی آلودگی هوای اراک که ۲۲ مهرماه سال جاری تشکیل شد، همدردی خود را با مردم اراک اعلام کرد و قول مساعد داد که در کوتاهترین زمان ممکن با تشکیل کمیته راهبردی کشوری ۲۰ مصوبه این کارگروه را با تایید هیات دولت اجرایی کند.

افکار عمومی اما اینک چشم انتظار پیامدها و تصمیمات اثرگذار در مهار آلودگی در اراک است، اقداماتی که در دو طرح کشوری کاهش آلودگی هوای اراک با تاخیر و اهمال همراه بوده و این معضل را به زخمی کهنه تبدیل کرده که هرازگاه سرباز می کند و سلامت مردم این کلانشهر را در معرض تهدید جدی قرارمی دهد.

از جمله ۲۰ مصوبه سفر خانم ابتکار به اراک می توان به ضرورت تقویت تجهیزات و ایستگاه های تخصصی سنجش آلودگی هوا و تکمیل و راه اندازی مرکز پایش آنلاین آلودگی هوای استان مرکزی، استمرار سوخت گاز برای نیروگاه حرارتی شازند، گازسوز شدن کوره های آجرپزی، تسریع در انتقال واحد آندسازی شرکت ایرالکو به شعاع مناسب شهری، تعیین حق آبه مناسب برای تالاب میقان اراک، تسریع در ایجاد یکهزار هکتار فضای سبز در اراک، اجرایی شدن طرح ترافیک و تقویت زیرساختهای تقاطع غیرهمسطح در این کلانشهر اشاره کرد.

سرعت بخشی به خروج خودروهای فرسوده از ناوگان شهری اراک، گازسوز کردن تمامی اتوبوسهای درون شهری و نظارت جدی بر فیلتراسیون واحدهای صنعتی و پایش آنلاین صنعت از دیگر مصوبات این سفر بود.

نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی تسریع درپیگیری مصوبات سفر خانم ابتکار به اراک را حق مسلم مردم این منطقه می داند و خواستار حساسیت ویژه اعضای هیات دولت در این خصوص است.

«محمدحسن آصفری» گفت: شهر اراک به دلیل برخی بی برنامگی ها در عنفوان جوانی پیر شده و به هیچ وجه قدرت خودپالایی و حل مشکلات حاد زیست محیطی خود را ندارد.

وی اظهار کرد: یکی از وعده های خانم ابتکار در سفر به اراک تشکیل نشست پنج وزیر مرتبط با مباحث آلودگی هوا، تخصیص ۳۰ میلیارد ریال برای گازرسانی به کوره های آجرپزی، عملیاتی شدن فوری مصوبات هیات دولت در قبال آلایندگی ایرالکو( آلومینیم سازی اراک ) بود که اگرچه دو مصوبه آن عملیاتی شده ولی باید برای ۱۷ مصوبه دیگر اقدامی فوری انجام شود.

نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب خاطرنشان کرد: به روز رسانی مطالعات طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک، انجام پژوهش تعیین سهم آلایندگی منابع انتشار شهرستانهای متاثر از آلایندگی، اجرایی شدن سریع محدوده ترافیکی در اراک، تسریع در انتقال واحد آندسازی ایرالکو به شهرک صنعتی خیرآباد، احداث ایستگاه های سنجش آلودگی دو منطقه سنجان و کرهرود کلانشهر اراک ، تامین حق آبه مناسب برای تالاب میقان و اجرایی شدن سریع یکهزار هکتار فضای سبز از دیگر مصوبات این نشست بوده که هنوز اقدام شفافی برای عملیاتی شدن آن مشاهده نشده است.

آصفری عنوان کرد: گازسوز شدن تمامی اتوبوسهای ناوگان درون شهری اراک و نصب سامانه جمع آوری گازها و بخارات ناشی از فرآورده ها در تمامی جایگاه های عرضه فراورده و کامیونهای نفت کش و انتقال سریعتر صنوف آلاینده و مزاحم به شهرکهای پیش بینی شده نیز از موضوعاتی است که مردم اراک به شدت در مطالبات خود خواهان آن هستند.

وی ادامه داد: مردم اراک چشم امیدبه دولت تدبیر و امید دوخته اند و انتظار این است که اتخاذ راهبردهای عملی و اثرگذار برای این شهر کام مردم را شیرین کند و شعار پاسخگویی و شفافیت دولت به عینه لمس شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی نیز در این خصوص گفت: حضور معاون رییس جمهوری در روزهای اول کاری او، در اراک نشان از عزم دولت تدبیر و امید برای حل معضلات زیست محیطی این شهر است که اینک نفس این شهر را بند آورده است.

«امیرانصاری» افزود: پیگیری مصوبات کارگروه ملی کاهش آلودگی هوای اراک با جدیت در دستور کار است و نامه ای با امضای استاندار مرکزی برای تشکیل کمیته ویژه کشوری با حضور اعضای هیات دولت ارسال شده است.

وی توضیح داد: در زمان کوتاه یکماه اخیر، با پیگیری جدی ۷۰دیگ خطوط قدیمی کارگاه احیای ایرالکو از مدارتولید خارج شده و با نهایی شدن تحویل زمین در شهرک صنعتی خیرآباد، تلاش مضاعفی برای انتقال واحد آلاینده آندسازی ایرالکو به فاصله مناسبی از محدوده مسکونی اراک در حال انجام است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی اظهار کرد: شرکت آلومینیم اراک در بدو تاسیس نیز دارای فناوری قدیمی، غیراقتصادی و غیرمکانیزه بوده و هشت استاندار استان مرکزی طی سالهای فعالیت این واحد، آلومینیوم را به عنوان چالش بزرگ زیست محیطی اراک دانسته اند و به آن معترض شده اند.

امیر انصاری افزود: براساس تفاهمنامه ای بین محیط زیست کشور و وزارت صنایع و معادن در سال ۱۳۸۰ مقرر شد با ایجاد خطوط جدید تولید آلومینیم در برنامه هزار روزه خطوط آلاینده کارخانه قدیم جمع آوری شود که کارخانه جدید با تاخیر سه هزار روزه در سال ۱۳۸۸ ساخته شد اما در برابر جمع آوری کارخانه قدیم مقاومت شد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی خاطرنشان کرد: تا یک ماه پیش سه خط تولید کارخانه قدیم ایرالکو شامل ۳۸۷ دیگ از ۷۲۰ دیگ پنج خط تولید کارخانه آلومینیم ایران با حکم مراجع قضایی جمع آوری شد و با توافق جدید قرار است با نصب فیلتراسیون مورد تایید محیط زیست این طرح بلاتکلیف از بن بست خارج شود.

انصاری بیان کرد: این استان ۲۱۲ کور آجرپزی دارد که ۳۲ واحد آن در اراک مستفر است و ۲۰ واحد به صورت تجمعی با آلودگی بالا و فناوری سنتی در مرزیجان فعال است که با مساعدت استان و تخصیص بودجه ۳۵ میلیارد ریالی گازرسانی و مهار آلایندگی این کوره ها ساماندهی می شود.

وی عنوان کرد:اراک یکی از هشت شهر آلوده کشور است که ۸۵ روز از ایام امسال را با شاخص های هوای ناسالم سپری کرده وذرات گرد و غبار، دی اکسید گوگرد ،ذرات معلق، ازن، فلوئور ، منواکسید کربن و بخارات سمی متعدد از مهمترین ترکیبات اصلی آلایندگی هوای این شهراست.

این مسوول زیست محیطی معتقد است:محصور بودن اراک از سه طرف با ارتفاعات و از یک سو همجواری با کویر میقان که موجب ایستایی هوا و ماندگاری آلاینده ها بر این شهر می شود، و تشدید خشکسالی ها در چند سال اخیر به عنوان عاملی طبیعی در تشدید آلودگی هوای این شهر است.

انصاری افزود: واقعیت تلخ آلودگی هوای اراک وقتی بغرنج تر می شود که معضلات ترافیکی، گره های کور حمل و نقل و نامناسب بودن فضای تردد خودروها به ویژه در هسته مرکزی شهر به آن دامن می زند و این درحالیست که به دلیل کمبود اعتبارات طرح مدیریت ترافیک در محدوده مرکزی شهر درهاله ای از ابهام است و برنامه های اصلاح معابر و ایجاد تقاطع های غیرهمسطح نیز با شتاب کافی انجام نمی شود.

وی عنوان کرد: تمامی این مباحث موضوع تکالیف طرح کاهش آلودگی هوای اراک است که تاکنون تنها ۱۰ درصد اعتبارات ۲۴۵ میلیارد ریالی آن تخصیص شده و بدون همکاری تنگاتنک دستگاه های اجرایی نمی توان امید داشت اراک در کوتاه مدت بتواند شرایط بهتری را در شاخص های کیفی هوا تجربه کند.

وی عنوان کرد: یکی از موضوعات ضروری در اراک فعال شدن جدی کمیته اضطرار آلودگی هوا، برای اجرایی کردن اقدامات ده گانه قانونی نظیر زوج و فرد کردن تردد خودروها، تامین و الزام سوخت گاز صنایع آلاینده، جلوگیری از تردد خودروهای فرسوده در سطح شهر، تعطیلی مدارس و ادارات دولتی درمواقع لزوم است .

استاندار استان مرکزی نیز به عنوان نماینده دولت اعتدال پیگیری مطالبات زیست محیطی مردم اراک را وظیفه و اولویت کاری خود دانست و گفت: از تمامی ظرفیتها برای چاره سازی و حل مشکلات استفاده می شود.

«محمدحسین مقیمی» افزود: ابزارهای قانونی درحوزه آلودگی هوا شامل قوانین و مواد مطرح شده در برنامه های توسعه و مصوبات دولت متاسفانه در سالهای قبل با جدیت اجرایی نشده و هدف اصلی مدیریت ارشد استان اجرایی کردن این تکالیف معطل مانده و درکنار آن تقویت مسوولیت و مشارکتهای اجتماعی طیفهای مختلف مردم و صاحبان صنایع در گره گشایی از مشکلات و سرعت بخشی در اقدامات است.

وی اظهار کرد: طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک در سال ۸۴ به تصویب رسیده و نیاز به بازنگری مجدد دارد تا به امور سرعت داده شده و نظارت جدی نیز بر اقدامات دستگاه های اجرایی به عمل آید..

استاندار استان مرکزی بیان کرد: رعایت قوانین زیست محیطی باید سرلوحه وظایف سازمانی قرار گیرد و دولت اعتدال مباحث و ضوابط محیط زیست را تنها یک موضوع تشریفاتی نمی داندو از این پس تمامی طرح عمرانی به صورت سختگیرانه باید توجیه زیست محیطی داشته باشند.

مقیمی اظهار کرد: سلامت مردم ازاولویتهای مسوولان است و تهدید آن توسط هر عامل و یا جریانی پذیرفته نیست و تولید نیز باید همخوان با توسعه متوازن باشد وگرنه در برنامه های دولت اعتدال جایی ندارد.

وی از رسانه ها و سمن ها( سازمان های مردم نهاد) درخواست کرد مطالبات زیست محیطی مردم را همچنان در برنامه های خود با قوت دنبال کنند و با نقد منصفانه و ارائه پیشنهادات سازنده در کنار کارشناسان در حل این بحران حضور اثرگذار داشته باشند..

رییس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی هم در این خصوص گفت: هوای پاک بزرگترین سرمایه است که در خصوص اراک در سایه ضعف برنامه ریزی و مدیریت اقتصادی صحیح، قربانی شده و سلامت منابع انسانی به عنوان (موتور محرکه و مغز متفکر توسعه) را به خطر انداخته است.

«عباس رجایی» افزود: متاسفانه سند تحقیقی جامعی در خصوص منابع انتشار، نوع آلاینده ها و تبعات و بیماری های آن در حوزه انسانی و تنوع زیستی انجام نشده و این ضعفی است که باید به سرعت برطرف شود.

وی تصریح کرد: مطالعات بیانگر آن است که بخشی از آلایندگی هوای اراک ناشی از عوامل محلی به دلیل مجاورت این شهر با تالاب کویری میقان است که برای این مهم برنامه مدیریت جامع تالاب و تعیین حق آبه مناسب آن ضروری است..

رجایی یادآور شد: اگرچه وجود صنعت امتیازی افتخارآمیز در عرصه اقتصاد اراک است، اما برخی از صنایع آلاینده و غیرمسوول با فن آوری فرسوده و قدیمی هر روز حجم عظیم گازهای سمی را در فضای این شهر منتشر می کنند و بدون آنکه مسوولیت پذیری داشته باشند، سهمی بزرگ در ناسالم شدن هوا دارند.

وی اضافه کرد: بخش تولید باید سهم خود را در حوزه اجتماعی و زیست محیطی شهر اراک بپردازد و تولید به قیمت تهدید سلامت مردم ارزش بالایی ندارد.

رجایی تصریح کرد:روند رو به رشد آلودگی هوای اراک زنگ خطری جدی برای مسوولان است و فرصت آزمون و خطا به پایان رسیده و باید در تمامی لایه ها از آمایش سرزمین گرفته تا اقدامات فرهنگی، اجرایی و قضایی با تدبیر برای مدیریت شرایط حاد اراک بهره گرفته شود.

مدیرعامل خانه سازمانهای مردم نهاداستان مرکزی و یک فعال زیست محیطی نیز معتقد است: ضربه های سهمگین آلودگی بر پیکراراک هر روز کاری تر شده و توان اکولوژیکی و اقلیمی این منطقه شکننده تر می شود.

«سیاوش آقاخانی» افزود: این شهر با جمعیت ۵۹ هزار نفری سال ۱۳۳۵، امروز به کلانشهری ۶۵۰ هزار نفری تبدیل شده واز بی نظمی سامان شهری و زیستی رنج می برد.

وی تصریح کرد: براساس تصاویر ماهواره ای از پنج هزار و ۷۰۰ هکتار فضای شهری اراک تنها ۵۷۶هکتار فضای سبز است و به ازای هر شهروند فقط ۱۳ متر فضای سبز موجود است و این درحالیست که دودکش های صنایع آلاینده و تردد خودروها، هر روزه حجم بزرگی از گازهای سمی را در هوای این شهر تخلیه می کنند و تکلیف ایجاد یکهزار هکتار فضای سبز بین منابع طبیعی و شهرداری پاسکاری می شود.

مدیرعامل خانه سازمان های مردم نهاد اظهار کرد: آلایندگی نیروگاه حرارتی شازند به دلیل قرار گرفتن در مسیر باد غالب به اراک منتقل می شود و فاجعه ای ایجاد کرده و انتظار از مسوولان این است که سوخت گاز این نیروگاه را در فصول سردسال به بهانه افت فشار گاز قطع نکنند.

آقاخانی افزود: یکی از کارگروه های مهم در سفر دکتر ابتکار به اراک سامان وضعیت تالاب میقان اراک بود که نقش اساسی در آلایندگی هوای این شهر دارد به طوری که بی توجهی به شرایط اکولوژیکی آن می تواند آینده این منطقه را نابود کند و توجه به آن سرمایه عظیمی در صنعت توریسم و زیستی است.

کارشناسان بهداشتی و درمانی استان مرکزی نیز رشد آلودگی هوای اراک را عاملی در تهدید سلامت مردم می دانند و خواستار شرایط و نگاه ویژه برای مهار این منبع تهدید سلامت شهروندان هستند.

دکتر «بابک عشرتی» معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک می گوید: آلودگی هوا تاثیر مستقیمی بر سلامت شهروندان، بویژه افراد دچار نقص ایمنی بدن، سالمندان، کودکان و زنان باردار دارد و استمرار آلودگی به عنوان قاتل خاموش عمل می کند.

وی گفت: انباشت ذرات معلق در ریه، روند اکسیژن رسانی کافی در خون و بافت ها را مختل می کند و بالا رفتن غلظت آلاینده دی اکسید گوگرد در هوا نیز علاوه بر اینکه در ترکیب با رطوبت،خورندگی اشیا را به دنبال دارد در بدن نیز باعث کاهش جذب اکسیژن می شود.

رییس مرکز بهداشت استان مرکزی اضافه کرد: افزایش غلظت آلاینده منواکسید کربن در هوا اثر مستقیم بر فرآیند سوخت و ساز سلول های بدن دارد و با کاهش سطح دسترسی سلولی به اکسیژن به بافت سلولی آسیب های جدی وارد می کند.

دکترعشرتی مسمومیت پیشرفته با گاز منواکسید کربن را موجب کاهش کارایی مغز دانست وافزود: بالا رفتن غلظت این آلاینده در هوا موجب بروز احساس خستگی و عصبانیت در افراد می شود.

وی تصریح کرد: مستندات موجود مراکز بیمارستانی حاکی از آن است که در روزهای آلوده و شرایط هشدار هوا، مراجعه بیماران تنفسی به بخش اورژانس مراکز درمانی دو تا چهار برابر روزهای دیگر بالا می رود و این پیامی بسیار تلخ است که مسوولان و برنامه ریزان کشوری باید آن را بشنوند و چاره عملی برای آن بیندیشند.

مدیردرمان تامین اجتماعی استان مرکزی نیز گفت: بیماران بستری در بخش اورژانس و داخلی بیمارستان امام خمینی (ره) اراک در سال جاری نسبت به مدت مشابه قبل آن در روزهای آلوده ۱۰تا ۱۵درصد افزایش داشته است.

دکتر «بابک عدلی» افزود: بیشتر مراجعان تظاهرات حاد تنفسی و حملات و نارسایی های قلبی و آلرژی را دارند که این الگوی بیماری دهی معمولا مربوط به قربانیان آلودگی هواست.

وی توضیح داد: هرچند مستندات محکم در رابطه مستقیم آلودگی هوا و انواع سرطانها در اراک وجود ندارد اما روند روبه رشد این بیماری در این شهر نگران کننده است و خلاء تحقیقات علمی کاربردی در این حوزه به شدت احساس می شود.

کلانشهر اراک امروز در کنار نقش و کارویژه های حساسی که در عرصه اقتصادی، صنعتی و درآمد سرانه ملی بازی می کند به شدت نیازمند اقدامات اورژانسی در بهبود ساختارهاو اصلاح نواقص جدی زیست محیطی است.

در کنار تمامی این بحث ها، این مردم اراک هستند که هر روز با عوارض ناشی از فاکتورهای سمی و خطرآفرین آلودگی هوا دست و پنجه نرم می کنند و همچنان دنبال پاسخی عملی از مسوولان هستند.

آنچه مسلم است به همت رسانه ها و گروه های مرجع فکری در حوزه اجتماعی و زیست محیطی امروز در اراک دوران بیداری زیست محیطی فرارسیده و لایه های اجتماعی مطالبات به حق خود را در آلودگی هوا به صورت جدی از دولتمردان طلب می کنند و این بار چشم به تدبیر و امید دولتی بسته اند که در نخستین روزهای فعالیتش قول داده گره کور آلودگی هوای این شهر را باز کند.

معاون رییس جمهوری و رییس سازمان محیط زیست استان مرکزی در سفر به اراک همچنین قول مساعد داده که در هفته هوای پاک (دیماه) با حضور در اراک گزارش اقدامات عملی دولت در مهار آلودگی هوای این کلانشهر را ارائه دهد که مردم در انتظار شنیدن خبرهای خوش در آن روز هستند.