احیای هنر تعزیه اراک پس از ۳۲ سال

به گزارش مرزکی دیلی و به نقل از خبرنگار مهر، بازار سرپوشیده اراک فردا هشتم محرم مصادف با ۲۱ آبان ماه مهمان ۱۸ گروه تعزیه است. تعزیه ای که علاوه بر بازاریان، عکاسان، خبرنگاران و مردم کوی و برزن را برای دیدن این نمایش آیینی سنتی فراخوانده است.

استان مرکزی از دیرباز خاستگاه تعزیه بوده است. این هنر سنتی دینی، سینه به سینه حفظ شده و به نسل های بعد انتقال پیدا کرده است و حال در محرم سال ۱۵۳۵ هجری قمری پس از توقف ۳۲ ساله مردم اراک در بازار تاریخی شاهد زنده شدن تعزیه سیار می شوند.

شهر اراک نیز همچون سایر شهرهای استان مرکزی از غنای هنرِ اصیل تعزیه بهره می برد، به شکلی که برخی قدمت تعزیه در آن را هم تراز و برابر با اصالت خود شهر اراک می دانند.

تعزیه بازار اراک اصیل ترین نوع اجرای تعزیه در اراک است در گذشته های دور تعزیه سیار بازار اراک توسط هیئت ها و گروه های تعزیه دو محله بزرگ اراک قلعه و حصار اجرا می شده است.

تعزیه سیار بازار اراک قدمتی طولانی دارد

معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: تعزیه سیار بازار اراک قدمتی طولانی دارد که به دلیل برخی مشکلاتِ قبل از انقلاب چند سالی اجرا نشد، تا اینکه بعد از انقلاب در سال های ۵۹ ، ۶۰ و ۶۱ اجرا شد.

مهدی قاسمی با بیان اینکه این تعزیه از سال ۶۱ نیز دوباره اجرا نشد، ادامه داد: امسال با همت تعدادی از پیشکسوتان تعزیه، شورای تعزیه و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی و همکاری بازاریان بنا است این تعزیه دوباره برگزار شود.

وی با بیان اینکه در این مراسم ۱۸ گروه تعزیه شهرستان اراک حضور دارند، افزود: در این مراسم مجالس تعزیه علی اکبر (ع)، حُر، مسلم بن عقیل (ع)، حضرت عباس (ع) توسط پیشکسوتان تعزیه اراک اجرا می شود.

قاسمی ادامه داد: تعزیه سیار اراک ۹ صبح روز سه شنبه از ورودی سمت خیابان امام خمینی بازار آغاز می شود و پس از اجرای تعزیه ها در هر موقوف بازار تا میدان ارگ ادامه خواهد داشت.

دبیر شورای تعزیه استان نیز در این باره گفت: اجرای تعزیه سیار در اراک از گذشته ها مرسوم بوده است و در ایام محرم به مدت شش روز برپا می شده است.

محمدرضا نظام آبادی ادامه داد: در آن زمان اراک دارای حسینیه و یا تکیه بزرگ نبوده است و بازار اراک حکمِ این مکان را برای مردم و عزاداران داشته است.

وی افزود: اجرای تعزیه در آن زمان به این صورت بوده که ابتدا علامت ها و نقاره زنان وارد می شدند بعد از آن گروه سینه زنان و سپس گروه شبیه خوانی برای اجرا وارد بازار می شدند.

تعزیه سیار اراک توسط هیئت های دو محله بزرگ اراک قلعه و حصار

نظام آبادی با بیان اینکه تعزیه سیار اراک توسط هیئت های دو محله بزرگ اراک قلعه و حصار اجرا می شده است، اظهار کرد: برای جلوگیری از اختلاف بین این دو گروه صبح محله قلعه و عصر محله حصار وارد بازار می شدند و این روند در روز عاشورا برعکس بود.

کارشناس و پژوهشگر تعزیه استان با بیان اینکه تعزیه سیار تا سال ۱۳۴۲ در اراک به طور جدی برگزار می شده، افزود: در سال ۱۳۴۲ به دلیل جلوگیری از عزاداری های محرم و موضوعات و شرایط سیاسی حاکم اجرای این تعزیه به وقفه افتاد و حتی از اجرای تعزیه ها در خانه ها نیز جلوگیری می شد.

وی افزود: پس از پیروزی انقلاب با توجه به پیگیری های صورت گرفته این تعزیه در سال های ۵۹،۶۰ و ۶۱ دوباره از سر گرفته شد که این بار به دلیل ایجاد مشکلات کسب و کار برای برخی کسبه بازار برگزار نشد و کسی هم آن را به طور جدی پیگیری نکرد.

وی خاطرنشان کرد: در گذشته هر روز یک تعزیه در بازار برگزار می شده است اما امسال چهار تعزیه، حضرت مسلم (ع)، حُر، علی اکبر (ع) و عباس (ع) تلفیق شده است تا با همکاری ۱۸ گروه تعزیه به ترتیب اجرا شود.

نظام آبادی که خود وظیفه تنظیم این بخش را بر عهده داشته، افزود: سعی شده از هر نسخه گوشه هایی که با یکدیگر در ارتباط است، اجرا شود تا سیر داستانی از ورود مسلم به کوفه تا روز عاشورا ادامه داشته باشد.

دبیر شورای تعزیه استان مرکزی افزود: پس از صحبت در خصوص راه اندازی دوباره این تعزیه از سوی بنده و دکتر پزشکیان، اشتیاقِ کسبه بازار اراک نیز در این خصوص در اجرایی شدن این امر بسیار تاثیرگذار بود.

بازاریان اراک برخی مسئولیت ها و هزینه ها را بر عهده گرفتند

نظام آبادی گفت: بازاریان اراک در حمایت از هیئت قلعه و پیشکسوتان تعزیه اراک ، برای برگزاری دوباره این مراسم برخی مسئولیت ها و هزینه ها را بر عهده گرفتند که نشان از اعتقادات و علاقه آن ها دارد.

وی خاطرنشان کرد: برای اینکه این برنامه مشکلی برای کسب و کار بازاریان نداشته باشد، بنا شد امسال فقط در یک روز برگزار شود که در این خصوص موافقت فرمانداری، اداره کل فرهنگ و ارشاد استان نیز اخذ شده است.

نظام آبادی تاکید کرد: تعزیه اراک به عنوان نماد عزاداری استان مرکزی است و می تواند به عنوان ظرفیتی بالقوه در سراسر کشور مطرح شود.
وی افزود: قطعا برگزاری چنین برنامه هایی با راهبری و هدایت درست می تواند در اعتلای هنر و سنت تعزیه موثر باشد هرچند که حمایت بیش از پیش و جدی تر مسئولین استان را می طلبد.

یکی دیگر از فعالان عرصه تعزیه اراک و استاد جامعه شناسی نیز گفت: تعزیه اراک یکی از مراسم های سنتی بوده که قدمت دیرینه دارد و زبانزد کل کشور بوده است.

امیرحسین پزشکیان با بیان اینکه خلأ وقفه تعزیه در این سه دهه مشهود بوده است، افزود: با هم فکری هایی که با پیشکسوتان تعزیه اراک داشتیم به این نتیجه رسیدیم که این سنت باید سینه به سینه و نسل به نسل با همان سبک و سیاق گذشته حفظ و منتقل شود.

وی افزود: در گذشته بازار، اراک همان حسنیه اراکی ها بوده و از آن جایی که که تعزیه به صورت سیار و کوپه کوپه اجرا می شده ، سقف بازار به دلیل کوتاه بودن فرصت اِکو و بلندتر شدن صدا را فراهم می کرده است.

تعزیه سیار بازارِ اراک بعنوان قدیمی ترین سبک تعزیه در اراک

این استاد جامعه شناسی با تاکید بر اینکه اجرای تعزیه سیار در شش روز هم می تواند مورد استقبال مردم قرار گیرد، اظها رکرد: پویایی زندگی جوامع در قالب تطور تاریخی است و تکامل جامعه ها در گرو حفظ گذشته و تاریخ است، بنابراین استقبال از چنین مراسم هایی همیشه هست.

وی با بیان اینکه بُعد تاریخ عزاداری برای امام حسین (ع) در حفظ آن بسیار موثر بوده است، افزود: تعزیه سیار بازارِ اراک بعنوان قدیمی ترین سبک تعزیه در اراک نیازمند همکاری مسئولین برای حفظ سبک و سیاق گذشته آن است.

و حالا فردا بازار اراک میزبان تعزیه ایست که بزرگانی چون حاج علی اکبر ناطقی، عباس فارسی، محمدحسن نظامی و رضا باستان عبدالواحد حاجیان، محمد حمصی، ابوطالب فتحی، محمد نگارنده، رضا مقیمی، رجب صالحی، جواد قناتی، کریم ابراهیمی، حاج حسین کریمی، منوچهر رهبر اکبر مرادی، ابوالقاسم موچانی و…در سال های دور آن را بر دل بازار اراک طنین انداز می کردند.

فردا صدای نقاره و شیپور خبر از اجرایی می دهد که ۳۰ سال منتظرش بودیم.