تالاب میقان اراک راه ارومیه را می رود…

به گزارش مرکزی دیلی و به نقل از وقایع استان ، معضل آلودگی هوا در کلانشهر اراک به دلیل ویژگی های اقلیمی از جمله احاطه شدن توسط ارتفاعات از سه جانب، همجواری با تالاب کویری میقان که منشا تولید ریزگردها و گرد و غبار در تابستان و تولید مه و دود در زمستان است و همچنین به علت سکون هوا، نامساعد بودن جریانات جوی و عوامل تشدید کننده وارونگی در زمستان در سال های اخیر تشدید شده است.
ریزگردهای خارجی و استقرار دو هزار و ۸۰۰ واحد صنعتی از جمله واحدهای بزرگی همچون پالایشگاه، نیروگاه و پتروشیمی و صنعت آلومینیوم سازی که در جهت باد غالب به سمت شهر اراک قرار دارند نیز از دیگر عواملی هستند که این شهر را تبدیل به یکی از ۸ کلانشهر آلوده کشور کرده است.
اما با وجود همه این اقدامات به علت بروز پدیده ریزگردها در سالهای اخیر که حجم زیادی از آن از مرزهای خارج از کشور وارد می شوند ولی بخش عمده ای از آن نیز مربوط به تالاب میقان و بیش از ۴۰۰ هزار هکتار اراضی بیابانی در این شهر است، این شهر با مشکل آلودگی شدید هوا مواجه است به گونه ای که حجم آلاینده ها در اراک طی سالهای اخیر ۷۰ درصد افزایش یافته است.
در همین راستا گفتگویی انجام داده ایم با دکتر سیاوش آقا خانی عضو فعال تشکل زیست محیطی کیمیای سبز که در ذیل می آید:
دکتر سیاوش آقاخانی گفت: اگر از بلندای آسمان به شهر اراک بنگریم، در حاشیه شمالی شهر نگینی آبی رنگ بر پیکره تیره آن خود نمایی می نماید. نگینی جانبخش که شاید کمتر کسی از شهروندان این شهر از ویژگی های خاص و بی نظیر زیستی آن آگاهی کاملی داشته باشند.
این فعال زیست محیطی افزود: حوضه آبخیز میقان با مساحت ۵۴۰ هزار هکتار فاقد حتی یک رودخانه دائمی است و آب جاری ناشی از بارندگی قسمتی از شهرستانهای اراک، تفرش، آشتیان و محدوده ای از کمیجان پس طی مسافت های طولانی از طریق مسیل های فصلی در پلایای میقان یا همان تالاب کویری میقان با سطح اشغال متوسط ۱۳ هزار هکتار جمع می گردد. این منطقه با قرار گرفتن در بین ۲۲ تالاب بین المللی و ۱۰۵ منطقه مهم پرندگان کشور دارای ارزشهای بی نظیر گیاهی و جانوری است چراکه ۱۵۴ گونه از ۴ رده جانوران شامل ۱۶ گونه پستاندار، ۳۰ گونه پرنده، ۳۲ گونه خزنده و ۴ گونه دوزیست در منطقه قابل رویت است. اما متاسفانه در چند سال گذشته توسعه ناپایدار و بی ضابطه در دشت اراک این منطقه را با معضلات جدی مواجه نموده است که اگر راهکاری برای آن اندیشیده نشود در دهه های آتی می تواند این منطقه را به یکی از کانونهای مهم ریزگرد و غبار محلی تبدیل نماید.
وی تاکید نمود: اگر اراکی باشید حتما از گردوغبار همیشگی موجود در هوای شهر اراک گلایه مندید، که یکی از دلایل مهم آن نیز وجود یکی از کانون های فعال فرسایش بادی فعال در کشور در حاشیه شمال شرقی این تالاب و در منطقه داوود آباد است که هر ساله میلیون ها تن گردو غبار را به ویژه در فصل تابستان بر روی شهر اراک تخلیه می نماید.
آقاخانی گفت: از تاثیرات جالب زیست محیطی شهر اراک، تخلیه فاضلاب های شهری در این تالاب ارزشمند است که در گذشته بدون هیچ تصفیه ای وارد تالاب می شد و مشکلات زیادی را ایجاد می نمود، تا حدی با افتتاح تصفیه خانه اراک این معضلات بر طرف شده است ولی امروزه با کاهش بارندگی و مصرف شدید آبهای جاری در بالادست، در حال حاضر فاضلاب موجود تنها منبع تغذیه این تالاب می باشد. از طرفی متاسفانه در طی ۲- ۳ سال اخیر عده ای از مسئولین با خیال جلوگیری از هدر رفت و نابودی این فاضلاب!! و نیز استفاده بهینه از آن در کشاورزی استان!! اقدام به احداث خط لوله ای(با هزینه بیش از ۱۰۰ میلیارد ریال) در حاشیه جاده فراهان نموده اند تا با انتقال این فاضلاب و فروش آن به کشاورزان حاشیه منطقه ضمن تامین هزینه ها از هدر رفت این آب نیز جلوگیری نمایند!! اما غافل از اینکه این اقدام می تواند پیامدهای جبران ناپذیر زیستی را برای شهر اراک و تالاب کویری میقان به دنبال داشته باشد .
وی گفت: مسئولان محترم حامی این طرح از ابتدای پروژه اعلام داشته اند که در بحث انتقال این فاضلاب حق آبه میقان را مدنظر داشته و دارند. اما طبق آمار همین مسئولین در حال حاضر بیلان برداشت از آب های زیر زمینی منطقه میقان، منفی و حتی در حد بحرانی است و فاضلاب وارد شده به تالاب میقان علاوه بر تغذیه آبهای زیر زمینی منطقه حیات اکوسیستم را نیز تامین می نماید، به طوریکه ورود تمامی این فاضلاب نیز در طی چند سال گذشته نتوانسته اثرات شدید بهره برداری از آب های زیر زمینی منطقه را جبران و حتی متوقف نماید حال تصور حذف این آب از چرخه این اکوسیستم وحشتناک است.
آقاخانی یادآور شد: در این منطقه با داشتن ۱۴ تیپ و بیش از ۲۸۰ گونه گیاهی یکی از زیستگاههای مهم گیاهی استان است اما از ارزشهای اکولوژیک خارق العاده میقان وجود گونه منحصر به فرد قره داغ در کویر میقان است، که تنها جامعه خالص این گونه در کشور و حتی دنیا است. از طرفی در سالهای گذشته برای مهار پدیده گردوغبار محلی هزاران هکتار بوته کاری با گونه آتریپلکس در منطقه توسط اداره کل منابع طبیعی انجام شده است که وابستگی شدیدی به سطح آبهای زیر زمینی دارند و در صورت عدم ورود این فاضلاب و افت بیشتر آبهای زیر زمینی سبب خشک شدن این عرصه و اسراف میلیاردها تومان بیت المال مردم و ضایع شدن زحمات این عزیزان خواهد شد.
دکتر آقاخانی با اشاره به اینکه طبق توجیهات این طرح قرار است از طریق فروش این فاضلاب به کشاورزان هزینه های طرح تامین گردد که سوالات مهمی را ایجاد می نماید گفت: مگر طبق قوانین سازمان محیط زیست استفاده از فاضلاب های شهری در تولید محصولات خوراکی کشاورزی ممنوع نیست؟ در صورت فروش این آب به کشاورزان چه ضمانتی برای عدم استفاده آن برای تولیدات محصولات خوراکی مردم وجود دارد؟ آیا ارگانی با ساختار نظارتی منسجم برای نظارت در این زمینه وجود دارد؟ و نهایتا با فرض محال اجرای تمام موارد بالا آیا در صورت قصور موارد نظارتی امنیت سلامت غذایی کلانشهر اراک با خطر مواجه نخواهد شد؟!
******
ضمن تقدیر از رئیس جمهور جهت انتخاب شایسته و بجای سرکار خانم دکتر ابتکار و همچنین مبنی بر بررسی مشکل دریاچه ارومیه و ایجاد کارگروه ویژه برای نجات این دریاچه در اولین جلسه هیات دولت، پیشنهاد می دهیم برای رفع آلودگی شهر اراک هم کارگروه ویژه ای برای نجات تالاب میقان با اختیارات ویژه تشکیل شود.
در حال حاضر شرایط زیست محیطی اراک به خط قرمز نزدیک می شود بر لزوم همکاری و حمایت راهبردی و استراتژیک مراجع قضایی، مجلس، دولت و مسئولان استانی این شهر از بین بردن عوامل ایجاد آلودگی هوا در راستای حفظ جان و سلامت مردم این شهر تأکید می کنیم.
در پایان به مسئولین پیگیر این طرح پیشنهاد می نماید به جای چوب حراج زدن به منابع آبی دشت اراک با توجیه توسعه کشاورزی!! به فکر اصلاح سیستم کهنه و سنتی آبیاری در کشاورزی استان باشند و با حفظ ظرفیت های زیست محیطی استان، امانتدار امینی برای امانت فرزندان خود باشند؟ با آرزوی روزی که در محضر قضاوت الهی سربلند و سرفراز باشیم.