شورای دوره چهارم، چالش‌های گذشته و مشکلات پیش‌رو
به گزارش مرکزی دیلی و به نقل ازخبرگزاری فارس از اراک، دوره چهارم شوراهای شهر و روستا در کشورمان در حالی تا چند روز آینده شروع به کار می‌کند که با توجه به اینکه زمان کافی برای این تجربه و درک و فهم از مشکلات و چالش‌ها در سه دوره قبل وجود داشته، اما هنوز هیچ نوع تحقیق، پژوهش و کالبدشکافی از چگونگی سه دوره قبل انجام نشده و نقاط قوت و ضعف این نهاد مردمی به صورت جدی مورد مطالعه قرار نگرفته است.
بر این باور هستیم که تا به حال نگرشی از سوی مرکز قانونگذار و یا دستگاه‌های مربوطه برای اداره شهرها توسط شوراها به صورت جدی صورت نگرفته و شاید اهمیت این موضوع که اگر شوراها به صورت قوی، یکپارچه و با اختیارات کامل در حوزه شهری به فعالیت بپردازند، شاید بسیاری از مشکلات برطرف و سنگینی کارها از نهاد دولتی کاسته شود،
باید تحقیق شود که آیا قوانین و اختیارات شوراها برای اداره یک شهر کافی است و یا چگونگی انتخاب و یا عزل شهردار برای اینکه هرازچندگاهی شهردار را به مسلخ استیضاح نکشانند قابل اصلاح است، آیا می‌شود انتخاب شهردار را (حداقل در کلانشهرها و یا شهرهای بزرگ) مانند ریاست جمهوری با چند گزینه از سوی شورای شهر بر عهده مردم گذاشت.
درگیری‌های متعدد شهرداری با دستگاه‌های مختلف مانند آب، برق، گاز، تلفن و… مشکلات بسیاری را بر سر راه توسعه شهری به خصوص از منظر هدررفت زمان ایجاد می‌کند که سبب کاهش در سرعت می‌شود که باید موارد ذکر شده مورد مطالعه و پردازش قرار گیرد.
شاید تاکنون این شورایی‌ها و عملکرد آنها بوده که نتوانسته جایگاه این نهاد مردمی را به آنجایی که شایسته و بایسته است برساند، قطعاً اگر اعضای شوراها به آنچه که برای آن انتخاب شدند اطلاع کافی داشتند و خود را با قوانین و اختیارات شوراها تطبیق می‌دادند و فقط در همین چارچوب قدم برمی‌داشتند و این اندک اختیاراتی که به آنان محول شده را به خوبی به سرانجام می‌رساندند، تفویض اختیارات بیشتر به این نهاد مردمی به راحتی صورت می‌گرفت، به هر صورت تمامی موارد و چالش‌ها باید در یک حوزه علمی و کارشناسانه مورد مطالعه قرار گیرد و نقایص چه از طرف شوراها و چه از طرف قانونگذار مرتفع گردد.
به همین منظور با مجری طرح پژوهشی نگرش شهروندان، متخصصان و خبرگان خبرگان نسبت به عملکرد شوراهای اسلامی شهرهای استان مرکزی که قدمی قابل ملاحظه در این مسیر برداشته به گفت‌وگو نشستیم.
*توسعه و برنامه‌ریزی شهری نیازمند راه‌اندازی مرکز تصمیم‌گیری شوراها است
مجری طرح پژوهشی نگرش شهروندان، متخصصان و خبرگان نسبت به عملکرد شوراهای اسلامی شهرهای استان مرکزی در ابتدا خواستار راه‌اندازی مرکز پشتیبان تصمیم‌گیری شوراها به دلیل اهمیت این موضوع در عملکرد این نهاد مردمی شد.
مسعود شهرجردی امروز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اراک با اشاره به اجرای طرح بررسی نگرش شهروندان و متخصصان نسبت به عملکرد شوراها، اظهار داشت: به منظور اجرای این طرح که در سال گذشته به اجرا درآمد، دو جامعه آماری در نظر گرفته شد که شامل جامعه آماری شهروندان و متخصصان بود که جامعه آماری شهروندان شهرهای اراک، ساوه و خمین را دربرمی‌گرفت.
وی ادامه داد: به منظور بررسی نگرش شهروندان، متخصصان و خبرگان نسبت به عملکرد شورای شهر، سئوالات مختلفی پیرامون وظایف سی و چهارگانه شوراهای اسلامی شهر طراحی و در اختیار نمونه آماری متخصصان و خبرگان و شهروندان قرار گرفت.
مجری طرح پژوهشی نگرش شهروندان، متخصصان و خبرگان نسبت به عملکرد شوراهای اسلامی با بیان اینکه به منظور برخورداری این پروژه از بار علمی بالا، در اجرای طرح با مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران و گروه‌های پژوهشی اقتصاد توسعه و مطالعات توسعه اجتماعی همفکری‌های لازم صورت گرفته است، بیان داشت: در ابتدای کار برای اینکه ضرورت طرح را تبیین کرده و اهمیت شورا را برسانیم به آیاتی از سوره‌های آل عمران، بقره و زمر استناد کردیم، قرآن شورا را به دو صورت معرفی کرده است که در صورت اول شورا را یک خصوصیت برگرفته از ایمان و جامعه اسلامی به ویژه در آیات ۱۵۹، ۲۳۳ و ۱۴ سوره‌های آل عمران، بقره و زمر معرفی کرده و در صورت دوم هم به صورت یک فرمان و دستور الهی به آن اشاره شده و پیامبراکرم(ص) هم به آن تأکید کرده که ما هم با این نوع نگاه کار را آغاز کردیم.
شهرجردی ادامه داد: در سیره و سنت پیامبران و ائمه معصومین (علیهم‌السلام) که بررسی کردیم متوجه شدیم در واقع احادیث و قول‌‌های فراوانی در زمینه تأکید و سفارش به شورا و مشورت کردن وجود دارد، در کنار این مسائل به بحث شوراها در جهان و به ویژه در ایران نگاهی داشتیم و روند شکل‌گیری شوراها در کشور را مورد بررسی قرار دادیم.
وی یادآور شد: مهم‌ترین اتفاقی که در مورد شوراها در کشور رخ داد مربوط به فرمانی بود که امام خمینی(ره) در سال ۱۳۵۸ مبنی بر تشکیل شوراها داد، در واقع زمانی که انقلاب به پیروزی رسید التزام این شوراها خیلی بیشتر نمود پیدا کرد، حتی در قانون اساسی مباحث مربوط به شوراها بارها دیده شد، قانون شوراها در پنج فصل و ۹۸ ماده نگارش و به طور مفصل به آن پرداخته است.
مجری طرح پژوهشی نگرش شهروندان، متخصصان و خبرگان نسبت به عملکرد شوراهای اسلامی گفت: هدفی که در این طرح پیگیری کردیم، بررسی نگرش متخصصان و مردم نسبت به عملکرد شوراها بود و با توجه به ۳۴ وظیفه‌ای که به عنوان وظایف شوراها مشخص و در ماده ۷۱ شوراها هم وضع شده، گروه پژوهشی نحوه اجرای این وظایف را در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، رفاهی، بهداشتی، عمرانی و خدمات شهری از نظر مردم و متخصصان مورد بررسی قرار دادند.
شهرجردی ابراز داشت: به منظور اجرای این طرح، تیم پژوهشی یک پرسش‌نامه را تدوین و نمونه آماری را مشخص کرد، در جامعه آماری شهروندان، افراد بالای ۱۸ سال انتخاب شدند و در جامعه آماری متخصصان و خبرگان هم با استفاده از روش‌های به اصطلاح (زنجیره اجرایی) متخصصان شناسایی و انتخاب شدند.
*بسیاری می‌پندارند که شوراها، شورای شهرداری است نه شورای شهر
وی تصریح کرد: در این بررسی مشخص شد که مهم‌ترین آسیبی که مردم در زمینه شوراها دارند، نداشتن اطلاع کافی از وظایف شوراها است، یعنی در واقع خیلی از مردم نمی‌دانند که شوراها چه وظایفی باید انجام دهند، بسیاری این برداشت را دارند که شوراها، شورای شهرداری است؛ نه شورای شهر که بر همین اساس پیشنهاد دادیم یک برنامه به صورت ثابت، هفتگی یا ماهانه در شبکه آفتاب یا رسانه‌های محلی برای آشنایی مردم با وظایف شورا در نظر گرفته شود و همچنین شورا هرچند وقت یک بار جلسات عمومی را به منظور ارائه گزارش عملکرد برای شهروندان برگزار کند که اطلاع‌رسانی میتواند نقش مؤثری در زمینه آشنایی مردم با وظایف شوراها داشته باشد.
مدیر گروه این طرح تحقیقاتی با بیان اینکه تاکنون تحقیقات کمی در مورد شوراها به ویژه شوراهای استان مرکزی انجام شده است، ادامه داد: متأسفانه به دلیل انجام نشدن تحقیقات متعدد در این زمینه فقر اطلاعاتی در زمینه عملکرد شوراها در استان وجود دارد که پیشنهاد می‌کنیم مراکز علمی – تحقیقاتی انجام فعالیت‌های علمی به منظور پیشبرد امور شوراها را در دستورکار قرار دهند و یکی از طرح‌های خوبی که این مراکز می‌توانند انجام دهند، بررسی کارآمدی شوراهای استانی به صورت بومی در استانی است که از این طریق می‌توانند قوت و ضعف شوراها را مشخص کنند.
شهرجردی اضافه کرد: بررسی روش‌های توانمندسازی اعضای شوراهای اسلامی شهرهای استان توسط برخی دستگاه‌ها در استان مطرح و قرار است اجرایی شود.
وی با بیان اینکه گاهاً شوراها در تصمیمات خود دچار شک و تردید می‌شوند، ابراز داشت: در این طرح تحقیقاتی پیشنهاد شد برای اینکه شوراها بتوانند یک تصمیم‌گیری درست داشته باشند، یک مرکز پشتیبان تصمیم‌گیری شوراها ایجاد و راه‌اندازی شود به این صورت که شوراها همانند مجلس قبل از اینکه بخواهند طرحی را مصوب کنند در مرکز پشتیبان تصمیم‌گیری شورا چکش‌کاری شده و پس از بررسی این مرکز نظر کارشناسی به صحن علنی شورا ارسال و بعد از آن رأی‌گیری شود.
*شوراها نیاز به یک مرکز پژوهش دارند
مجری طرح پژوهشی نگرش شهروندان، متخصصان و خبرگان نسبت به عملکرد شوراهای اسلامی تأکید کرد: همچنین در این طرح پیشنهاد دادیم برای هر تصمیم‌گیری باید کمیته‌های تخصصی تشکیل بشود، اگر قصد داریم کار عمرانی انجام بدهیم یک کمیته تخصصی عمران نیاز داریم، مرکز پشتیبان تصمیم‌گیری شوراها معمولاً در مجلس شورای اسلامی به عنوان مرکز پژوهش‌ها شناخته شده، یعنی در واقع این مرکز پژوهش را هم در شوراها داشته باشیم، مرکز پشتیبان تصمیم‌گیری شوراها در واقع وظایفی مانند مرکز پژوهش‌های مجلس را انجام می‌دهد، در مرکز پژوهش‌ها کمیسیون‌های تخصصی وجود دارد که باید در مرکز پشتیبان شورا هم تشکیل شود.
شهرجردی در ادامه بیان داشت: ما در این پروژه همچنین با توجه به تبدیل شهر اراک به کلانشهر پیشنهاد طرح بررسی آینده‌پژوهی کلانشهر اراک را با توجه به ساختارهایی که قرار است در کلان شهرها اتفاق بیفتد، مطرح کردیم که در واقع امیدواریم صورت بگیرد.
*موفقیت ادوار گذشته شوراها در انتخاب شهرداران از نظر شهروندان کم بود
وی با بیان اینکه طرح بررسی نگرش شهروندان، متخصصان و خبرگان شهرهای استان نسبت به عملکرد ادوار گذشته شورای اسلامی شهرهای اراک، ساوه و خمین اواخر سال ۹۱ به اتمام رسیده است، اذعان داشت: در بخشی از این پژوهش نظر شهروندان و متخصصان پیرامون موفقیت ادوار گذشته شوراها در انتخاب شهرداران و همچنین نحوه استفاده اعضای شورا از توانایی‌های خبرگان در تصمیم‌گیری‌ها مورد بررسی قرار گرفت که به صورت کلی در خصوص انتخاب شهردار در شهر اراک موفقیت شورا از نظر شهروندان کم و متخصصان متوسط بود، در ساوه و خمین نظر شهروندان و متخصصان هر دو متوسط بود، در زمینه استفاده از نظرات خبرگان هم شهروندان و هم متخصصان در هر سه شهر موفقیتی در شوراها مشاهده نکرده بودند.
وی خاطرنشان کرد: در استفاده از نظرات خبرگان مرکز پژوهش‌ها میتواند نظر خبرگان را در زمینه تصمیمات شورا مورد بررسی قرار داده و از نظرات کارشناسی‌های آنها در اجرای بهتر امور استفاده کند.
مجری طرح پژوهشی نگرش شهروندان، متخصصان و خبرگان نسبت به عملکرد شوراهای اسلامی ادامه داد: این پژوهش نشان داد که در بحث میزان موفقیت شوراها در ادوار گذشته از نظر شهروندان و متخصصان در سه شهر مورد مطالعه، موفقیت بسیار کم بود، پیشنهادی که برای موفقیت شورا مطرح شد این بود که توانمندی‌های اعضای شورا با برگزاری دوره‌های آموزشی افزایش یابد که برای این مهم باید دوره‌های آموزشی ویژه‌ای تدارک دیده شود.
شهرجردی ابراز داشت: این پروژهش به صورت کاملاً روشن ثابت کرد که بسیاری از افراد با وظایف شوراها آشنا نیستند و تنها با یک سری مسائل کلی آشنا هستند، در حالی که لازمه ارزیابی عملکرد شوراها آشنایی با وظایف شوراها است، پیشنهاد دادیم که شورای اسلامی شهر در دوره چهارم بُعد نظارتی و برنامه‌ریزی خود را پررنگ‌تر کند و در واقع از مسائل سیاسی پرهیز کرده و فعالیت‌های خود را به صورت روشن دراختیار شهروندان قرار دهد.
وی متذکر شد: یکی دیگر از یافته‌های این تحقیق این بود که از نظر شهروندان و حتی متخصصان میزان دخالت شورای شهر در کارهای اجرایی بسیار بوده که پیشنهاد کردیم شوراها با بهره‌گیری از بار علمی دانشگاه و مراکز علمی‌آموزشی برای با کیفیت انجام شدن وظایف و برنامه‌هایشان اقدام کنند، دانشگاه را در کنار خود داشته باشند تا بتوانند تصمیم گیری‌های درستی انجام دهند.
*شوراها با نظر خواهی از مردم و یا مرکز پژوهش‌ها شهردار را انتخاب کنند
مجری طرح پژوهشی نگرش شهروندان، متخصصان و خبرگان نسبت به عملکرد شوراهای اسلامی افزود: در بحث انتخاب شهردار پیشنهاد کردیم که علاوه بر دقت و بررسی‌های بیشتر در انتخابات شهردار در دوره‌های بعد با نظرخواهی از مردم و یا مرکز پژوهش‌ها نسبت به انتخاب شهردار اقدام کنند، پیشنهاد دیگر این بود که نامزدهای انتخابات شورا در هنگام تبلیغات ویژگی‌های کسی را که می‌خواهند به عنوان شهردار انتخاب کنند در تبلیغات‌شان اعلام کنند که این میتواند در انتخاب شوراها اثربخش‌تر باشد.
*خلأ مباحث آموزشی در شوراها به خوبی احساس می‌شود
وی با اشاره به تحقیقات صورت گرفته پیرامون وضعیت آموزش در شورا تصریح کرد: متأسفانه در بحث شوراها خلأ مباحث آموزشی به خوبی احساس می‌شد، در قسمت آموزش‌ها چهار نوع آموزش پایه، عمومی، تخصصی و مداوم برای اعضای شورای شهر پیشنهاد دادیم که اعضای شورای شهر باید این آموزش‌ها را فرا بگیرند، در شورای شهر مشهد این چهار نوع آموزش به ۱۲ نوع آموزش بسیار ضروری، ۳۲ دوره ضروری و در نهایت نظام آموزشی برای اعضای شورای شهر دیده شده که ما خیلی راحت می‌توانیم همان اقداماتی که در بحث آموزش در شورای شهر مشهد صورت می‌گیرد را در استان اجرا کرده و نظام آموزشی را با توجه به وضعیت خاص کمیسیون‌های استان طراحی و تدوین کنیم که جهاد دانشگاهی هم اکنون در حال برنامه‌ریزی در این زمینه است.
*افزایش سطح اختیارات شوراها به صورت بومی بررسی شود
شهرجردی ابراز کرد: پیشنهاد دیگری که در این یافته تحقیقاتی مطرح شد، بررسی افزایش سطح اختیارات شورا بود، اگر متخصصان می‌خواهند به شورای شهر کمک بدهند؛ یکی از کمک‌هایشان میتواند این باشد که افزایش سطح اختیارات شوراها را مورد بررسی قرار داده و افزایش سطح اختیارات شورا را به صورت بومی بررسی کنند و نقاط قوت و مثبت آن را مورد بررسی قرار دهند، ارتقای مدیریت واحد شهری هم از دیگر پیشنهاداتی بود که در این طرح مطرح شد، باید تحقیق شود که اگر قرار است مدیریت واحد شهری داشته باشیم با چه چالش‌هایی مواجه‌ایم و آسیب شناسی‌های این قضیه را داشته باشیم. هم اکنون بحث واگذاری تصدی‌های قابل واگذاری دولت به شهرداری‌ها مطرح است که باید بررسی شود که چه وظایفی و چه قسمت‌هایی را می‌توانیم به خود شهرداری‌ها واگذار کنیم و با یک نگاه دقیق‌تر به این مسائل بپردازیم و شوراها می‌توانند در این زمینه اقداماتی انجام دهند.
Loading ...