آنا؛ زنانه‌ترین کتاب تاریخ ادبیات فارسی
به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی، کتاب آنا با نویسندگی «شهریار هدایتی» که دنباله‌ای است بر شاهکار درخشانش «ماهی آب های آلوده» را می‌توان جزء درخشان‌ترین آثار رمان‌نویسی فارسی انگاشت. اثری که دیدگاه های مهم جامعه شناسی، تاریخ سیاسی، روانشناسی اجتماعی و حتی فلسفه را به صورت عمیق بررسی کرده و در عین حال اثری زنانه و رمانتیک و شاعرانه و عاشقانه را به نمایش می گذارد.
محبوبه زنی از طبقه ثروتمند زمان با بیماری سرطان سینه مواجه شده به واکاوی گذشته عاشقانه خود می‌پردازد و در طی این واکاوی خواننده با زندگی افراد مرفه از نزدیک آشنا می‌شود. دغدغه‌های زنی تحصیل‌کرده، عشوه‌گر که شاید تا ساعاتی قبل از دانستن در مورد بیماری ـ ظرافت‌های زنانه و مسائل آرایشی و ول‌خرجی بود به ناگاه بدل به هراس‌های مرگ و زندگی و عشق و خیانت می‌گردد. در لحظه‌ای فوق‌العاده حماسی برخورد محبوبه با زنی از جنوب شهر و دیدن اضطراب‌ها و نگرانی‌ها و سطح اقتصادی او اندک اندک مشکلات وی رنگ باخته و حتی خنده‌دار به نظر می‌رسند.
کتاب پیوند مادی و معنوی عمیقی با اثر قبلی هدایتی دارد و البته ترکیب این ۲ بسیار هراس‌انگیز، رازآلود و حیران کننده است. نگاه تیز و حساس و متفکرانه فردی که او را جانشین لکان در کشور می‌خوانند و سخنرانی‌های فلسفی‌اش ضربه‌های ویرانگری به بخش‌هایی از نادانسته‌ها می‌زند. از این اثر، یک تراژدی وحشتناک و مخوف ساخته که خواننده پس از اتمام داستان که متأسفانه بر گرفته از واقعیت است احساس خفگی شدید می‌کند.
در پیکره این داستان طاقت‌فرسا بمب‌های بسیاری بر سر راه مخاطب کار گذاشته شده و او را درگیر شیوه «داستان در داستان» خود می‌کند و ناگهان؛ انفجار! هدایتی را به درستی فاجعه‌نویس خوانده‌اند! شاید در میان نویسندگان گذشته تا کنون تنها نمونه‌های بسیار اندک و انگشت‌شماری را بتوان برشمرد که از ژنتیک تا کوانتوم و از روانشناسی تا فلسفه را در قالب داستان و یک تراژدی دردناک ارائه دهند.
چه کسی جز هدایتی سراغ دارید که کودتای ۱۳۳۲ را بتواند با جوزف نای و کوگیتوی دکارتی و ایدئولوژی ژیژکی را در هم بیامیزد، بدون آنکه از ظرفیت‌های داستانی تهی گردد. شاید بتوان اعتراف نمود که این اثر زنانه ویرانگر، خود تاریخ ایران معاصر است. آنا نمونه تبلور مجسم تاریخ زنده ایران در تاریخ ادبیات فارسی است. حکایتی دردناک از «جنگ تحمیلی»، «زنانگی»، «مادرانگی» و «استبداد». حال با این نویسنده در مورد این کتاب به گفتگو نشستیم. نشستی صمیمانه که پس از مدت‌ها این مهم حاصل گردید.
به عنوان پرسش آغازین، طرح داستان آنا از کجا آمد؟ چگونه این حجم از مفاهیم فلسفی و علمی و سیاسی وارد یک داستان سراسر زنانه شد؟
طرح داستان آنا به نوعی ادامه داستان «ماهی آبهای آلوده» و قصه زنانه جنگ است. چه در سطح ملی چه در سطح اجتماعی، چه در راستای احقاق حق در مقابل دشمن خارجی و چه در راستای استیفای حقوق خانواده! اما بخش دوم پرسش باید بگویم نحوه اندیشه خودم در زندگی فکری‌ام اینگونه است و سعی کردم آن را در قالب داستانی پیاده کنم.
اما این حجم فلسفی در کتاب آنقدر زیاد و متنوع و پیچیده است که خوانندگان را با یک شوک مواجه می‌کند که چگونه می‌توان این همه را در کنار سراسر زنانگی داستان با هم جمع کرد؟
زن در دستگاه فکری بنده صدها برابر پیچیده‌تر از خودکار زایشی فون نایمن و یا مسئاله امید ریاضی و یا کوانتیده شدن جهان و حتی بوزون هیگز است! زن در وهله نخست مظهر زایش در جهان و آفریدن و خلق کردن و در مرحله بعد مرکز تجمع احساس و عقلانیت است حتی با ضد کوگیتو گری!
لحظات بسیاری از داستان شما که برگرفته زندگی بانو سیده اقدس کاشانی بوده، بسیار ملتهب و مضطرب و خشن است. آیا علت آن نحوه تفکر مردانه شما نیست؟
وقتی شما دارید وحشی‌گری‌های زمان قاجار و سال‌های بعد و انقلاب و جنگ را نقل می‌کنید آیا انتظاری جز روایتی ملتهب دارید؟
سال‌هاست که در محافل ادبی از کتاب‌های شما با عناوینی چون: «فاجعه» و «ویرانگر» نام برده می‌شود و حتی در جشن رونمایی کتاب آنا، پرفسور محسن فرشاد گفتند که: «با خواندن این کتاب روح و روانشان دچار زلزله شده است.» همچنین خوانندگان بسیاری کتاب را دردی پشت درد و فاجعه‌ای پشت فاجعه توصیف کرده‌اند که حتی تا شب‌های بسیاری به حال شخصیت‌های داستان گریسته‌اند. آیا شما به تراژدی علاقه دارید؟
تراژدی، بخشی از تاریخ ماست! قحطی بزرگ، اشغال توسط قوای بیگانه، ساواک، جنگ و تحریم و … وقتی فاجعه را زندگی می‌کنی و نفس می‌کشی، جزئی از تو می‌شود.
به عنوان سخن پایانی اگر امروز آنا نوشته می‌شد آیا همینگونه بسیار زنانه و بسیار فلسفی و سیاسی به معنای فلسفه سیاسی بود؟
قطعاً، اما به طور حتم صفحات بیشتری داشت و بیشتر زیر پوست شهر می خزید.
Loading ...