گزارشی از گذر به فاخرترین نقش های ایرانی

گذر دوم بازار سرپوشیده اراک را که رد می کنی می رسی به سرای کاشانی، سرایی که باقی مانده های هنری اصیل و هنرمندان ماندگار از این شهر را در خودجای داده است.

به گزارش مرکزی دیلی و به نقل از خبرنگار مهر، گذر دوم بازار سرپوشیده اراک را که رد می کنی می رسی به سرای کاشانی، سرایی که باقی مانده های هنری اصیل و هنرمندان ماندگار از این شهر را در خودجای داده است، دور تا دور حیاط پر از حجره است، در چهار سوی حیاط پله هایی است  که می رسد  به بالکنی که آن هم پر از حجره هایی است که برخی شان در بی رحمی روزگار بی استفاده مانده و قفل زده شده اند و برخی هنوزسرپا هستند.

چشم که بچرخانی از پشت شیشه های یکی از این حجره های زنده، دستانی را می بینی که ضیافتی از رنگ ها و گل ها برپا کرده است و باغ هایی را به تصویر می  کشد که با چشمان همه مان آشناست ، دستا ن مردی که نزدیک به ۶۵ سال است طرح های زیبایش بر خانه های شطرنجی کاغذ با خامه هایی الوان بر تارهایی نشسته که در همه دنیا طالب دارد.

اینجا یکی از معدود کارگاه های نقشه کشی قالی در اراک است، هنری که زمانی در این دیار رونق داشته است. شاید نام نقشه ابراهیمی تاکنون به گوش خیلی ها خورده باشد.

استاد عزت الله ابراهیمی هنرمنددی از دیار پر گل طرح و نقش

استاد عزت الله ابراهیمی متولد سال  ۱۳۱۱ در اراک است ، وی از سن ۱۵ سالگی به واسطه دایی اش با این هنر آشنا شده است و عشق و علاقه او را تا
کنون به این هنر پایبند نگاه داشته است.

وی اولین آموزش هایش در این خصوص را در همین حجره نزد استاد آقا امین باقری آموخته است. استاد می گوید: استاد من فرد بسیار محترمی بود و در آموزش چیزی کم نمی گذاشت  ولی از آنجا که در آن زمان ابداع و خلاقیت دراین هنر کم بود تصمیم گرفتم  نزد استادی کار کنم تا بیشتر از آنچه تا آن وقت آموخته بودم ،بیاموزم.

این استاد نقشه کش قالی علاقه خود به این هنر را اینگونه بیان می کند:برای من نوآوری و یادگرفتن بیشتر این کار به حدی بود که اگر قالی را بردوش حمالی در بازار می دیدم بلافاصله طرح و گل هایش را در کف دستم می کشیدم و بعد می آمدم و آن را طراحی می کردم.

وی که به واسطه تلاش و استعدادش خیلی زود در این حرفه پیشرفت کرده بود،می افزاید: خیلی طول نکشید که کارم به کار استادم نزدیک شد و نقشه هایی که استاد خود فقط می کشید به من نیز داد تا بکشم.

فرش های اراک در موزه های بزرگ دنیا نگهداری می شود

استاد  با اشاره به اینکه فرش های اراک در موزه های بزرگ دنیا نگهداری می شود، می گوید: فرش اراک به واسطه همسایگی با ساروق و فراهان زبانزد دنیا شده است.

وی می افزاید: نقشه هایی که از زمان قاجار در اراک بوده، مستوفی، طرمزدی ( گل حنایی)، افشان، گل فرنگ، حاج خانومی، و از اواخر قاجارشیخ صفی، شاه عباسی، خشتی وانواع بوته ها نیز از دیگر نقشه های اراک، فراهان و ساروق است.

استاد ادامه می دهد: در نقشه های فرش اراک بیشتر از ۱۴، ۱۵ رنگ استفاده نمی شود زیرا به واسطه طرح هایش که همگی سنتی هستند، رنگ ها به کار برده می شوند.

وی سرمه ای، آبی سیر، آبی روشن یا آسمانی، سبز سنجدی، سبز سیر، سبز شویدی، موشی یا فیلی، شتری ، گلنار، مسی، صورتی، عبایی، جفتی یا قهوه ای،سفید و کرم را رنگ های به کار رفته در نقش های فرش اراک عنوان می کند.

استاد ابراهیمی می گوید: البته در شهرهای اصفهان، کاشان، قم و تبریز رنگ ها به ۱۰۰ تا نیز می رسد زیرا آن ها تابلو فرش و صورت بافی نیز در کارهایشان هست.

دراراک نقشه های کاشان و تبریز نیز کشیده می شود

ابراهیمی با بیان اینکه در گذشته وسایل ارتباط جمعی کم بود و همین امرموجب می شد که در هر شهری بیشتر از چهار، پنج نقشه نباشد، اظهار می کند: ولی با گذر زمان و گسترش ارتباط ها نقشه ها متنوع تر شد و هم اکنون دراراک نقشه های کاشان و تبریز نیز کشیده می شود.

وی در خصوص تهیه رنگ های نقشه می گوید: رنگ ها بیشتر با جوهرهایی که از کشورهای خارجی می آید تهیه می شود ولی چند مورد از آن ها چون گل اخرا وگل ماشی در خود ایران تهیه می شود.

استاد می افزاید: در گذشته صمغ عربی را آب می کردند تا شربتی تهیه شود ورنگ را در آن گِل می کردند که موجب چسبندگی و براق شدن رنگ می شد، البته من هنوز با آن روش رنگ تهیه می کنم ولی بیشتر طراحان هم اکنون از گواش استفاده می کنند.

به اندازه نصف النهار زمین خط و به اندازه موهای سرم نقطه کشیده ام

وی با بیان اینکه به اندازه نصف النهار زمین خط و به اندازه موهای سرم نقطه کشیده ام، بیان می کند: کشیدن هر نقشه با توجه به تراکمش زمان می برد ، و بزرگترین نقشه ای که من کشیده ام نقشه ۹۶ متری بوده است که  شش ماه طول کشید.

استاد با ابراز تاسف از کاهش صادرات فرش از ایران می گوید: در حال حاضر بازار صادرات نسبت به گذشته بسیار راکد شده است و کشور ایران دیگر نمی تواند مانند گذشته در بازار رقابت حضور پیدا کند.

وی می افزاید: هم اکنون تجارت فرش را کشورهایی چون پاکستان، هند، بنگلادش، افغانستان، چین و ترکیه در دست گرفته اند این در حالی است که بازار فرش در زمان قاجار منحصر به ایران بود.

آن زمان ها در بازار اراک بیش از ۱۰ صادرات چی فرش بوده و بیش از ۱۸ کارگاه طراحی نقشه بود که الان دیگر نه از صادرات خبری است و نه کارگاه نقشه قالی رونق قبلی را دارد.

بیشتر طراحان فرش این حرفه و هنر را رها کردند و دنبال حرفه دیگری رفته اند

استاد ابراهیمی که یکی از سه طراح نقشه فرشی است که از سوی وزارت ارشاد در سال ۸۸ موفق به اخذ درجه یک هنری شده است، می افزاید: بیشتر طراحان فرش این حرفه و هنر را رها کردند و دنبال حرفه دیگری رفته اند ولی من همچنان به این کار ادامه می دهم و از امرارو معاشم راضی هستم.

به دستان استاد نگاه می کنم که با جادوی رنگ ها و نقش ها که باغ های زیبا را به مهمانی خانه هایمان می آورد و به کارگاهی نگاه می کنم که گرد زمان بر آن نشسته است کارگاهی که استاد اولین بار در آنجا آموخت که چطور بکشد و پس از مرگ اولین استادش چراغ آنجا را رون نگاه داشت.

به بی توجهی هایی  فکر می کنم که  با فرش ایران و هنرمندانش را به انزوا کشاند و همه میراث های هنری و فرهنگی این دیار را به ورق های تاریخ سپرد.