روزهای پرتب و تاب تئاتر استان مرکزی

به گزارش مرکزی دیلی و به نقل از خبرنگار مهر، تئاتر استان مرکزی و اراک همیشه در کشور زبانزد بوده است، حضور رشته تئاتر در دانشگاه آزاد اراک و هنرمندان خوش ذوق همیشه این شهر و استان را بعنوان یکی از قطب های تئاتر کشور معرفی کرده است.

هرچند، چند صباحی است به دلیل برخی بی مهری ها و کم توجهی ها این رشته فعالیت کمرنگی پیدا کرده و همینطور نبود امکانات اولیه ای چون سالن استاندارد در استان، این بخش را با مشکل مواجه کرده است، اما حضور دو نمایش در جشنواره امسال تحولی است که می تواند  گامی باشد برای مطرح کردن دوباره تئاتر این خطه و روزهای روشن تر برای تئاتر استان مرکزی.

نمایش “هملتک” به نویسندگی محسن ایرجی و کارگردانی افق ایرجی از اراک به همراه نمایش ” فلان و چنان حکومت خان جان در…” به نویسندگی رضا شاهبداغی و کارگردانی مهدی محمدی از خمین دو نمایش از استان مرکزی است که در روزهای پنجم، ششم هفتم و هشتم بهمن در این رخداد مهم تئاتر کشور به روی صحنه خواهند رفت.

بخش بین الملل تئاتر فجر از ۲۸ دی ماه  آغاز و با حضور ۳۲ نمایش در حال برگزاری است.

آشنایی زدایی از نمایش کلاسیک ” هملت ” در هملتک

هملتک نمایشی است که نگاهی متفاوت دارد به یکی از آثار برجسته شکسپیر بنام هملت. کارگردان اراکی سعی کرده هملت را با زبان آهنگین و کمیک به روی صحنه بیاورد.

افق ایرجی با گروه سآمر قبل از این نیز آثار شکسپیر را با نگاه متفاوت به روی صحنه آورده است. شاید بیان نمایشنامه های کلاسیک جهان به روایت مردم کوچه و بازار روشی است که افق ایرجی آن را در جذب مخاطب امروز موثر می داند.

“هملتک” در ادامه نمایش هایی چون “هملت به روایت مردم کوچه و بازار”، “مکبث به روایت مردم کوچه و بازار” و “لیرشاه به روایت مردم کوچه و بازار” با زبانی شاعرانه به پختگی رسیده است که امروز برای رقابتی بزرگ آماده باشد. پیش از این افق ایرجی با نمایش “مکبث به روایت مردم کوچه و بازار” در سو امین جشنواره تئاتر فجر حضور داشته است.

کارگردان نمایش “هملتک” در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: سعی شده در این نمایش نگاه جدیدی به نمایش هملت شود و از فاکتورهای ایرانی در آن استفاده شود تا مخاطب با یک آشنایی زدایی در فرم و متن روبرو شود.

افق ایرجی با بیان اینکه در این نمایش از تمامی المان های نمایش های ایرانی چون تعزیه، نقالی و پرده خوانی استفاده شده، افزود: با توجه به ویژگی های هر صحنه یک نوع از نمایش های ایرانی استفاده شده است.

وی با اشاره به اینکه  نمایش هملتک ترکیبی از کمدی دلارته و تخت حوضی است که شباهت های بسیار با یکدیگر دارند، افزود: از طرفی هملتک در ابتدا نیاز به نمایشنامه ای داشت که با فضای ایرانی و ادبیات ایرانی نزدیک باشد.

ایرجی افزود: بنابراین سعی شد تا متن به صورت شعر درآید. بنابراین سعی شد اشعار فولکلور، واژه ها، نوع کلام و لحن شعرها امروزی با ادبیات عامیانه ما آمیخته شود تا برای مخاطب امروزی ارتباط بهتری برقرار کند.

بیشترین بار نمایش بر عهده متن و شعر

این کارگردان اراکی با تاکید بر اینکه بیشترین بار نمایش در شکل گیری چنین فضایی بر عهده متن و شعر نمایش بود، گفت: در متن اصلی  هملت دخل و تصرفی صورت نگرفته است بلکه موضوعات مهم و کلیدی متن اصلی توسط پدرم که طبع شعر دارد به شعر تبدیل شده است.

ایرجی با اشاره به اینکه نگاه اسطوره ای نمایش هملت در هملتک دیده نمی شود، اظهار کرد: وقتی قرار است نمایش به صورت شعر و به زبان مردم کوچه و بازار باشد بنابراین دیگر نگاه اسطوره ای برنمایش حاکم نیست و تفاوت عمده هملتک با هملت این است که در این متن، نگاه جدیدی به شخصیت های نمایش هملت و  توجه به ابعاد دیگر زندگی یک اسطوره شده است و شاید همین تغییر ساختار بر جذابیت آن برای مخاطب افزوده است.

بهره‌گیری از شیوه‌های ایرانی در طراحی صحنه و موسیقی

وی با بیان اینکه بهره‌گیری از شیوه‌های ایرانی در طراحی صحنه و موسیقی نیز تاثیرگذار بوده است، اذعان کرد: در نمایش یکسری پرده داریم که شخصیت‌ها در آن پرده‌خوانی می‌کنند البته این پرده ها کاملاً ایرانی نیستند و شخصیت‌های فانتزی روی پرده قرار می‌گیرند.

ایرجی تحول نمایش از کلاسیک به ایرانی را در موسیقی نیز موثر دانست و گفت: در ابتدای نمایش، موسیقی سمفونی پنج بتهوون را داریم که تبدیل به کرن و ربع پرده ایرانی می شود. به این ترتیب ایرانیزه شدن را در تمام زوایای “هملتک” می توان مشاهده کرد.

وی رسیدن بازیگران به هماهنگی کامل را سخت دانست و تصریح کرد: به دلیل شعر بودن متن نمایشنامه، رسیدن به هماهنگی در اجرای بیان و بدن بسیار مشکل می نمود، اما با تمرینات متعدد کارگاهی و خوانش متن بدون اجرای بدن، کم کم بازیگران توانستند به نقش مورد نظر برسند.

ایرجی تئاتر فجر را بزرگترین اتفاق تئاتری کشور عنوان کرد و گفت: مهم ترین تفاوت این دوره از جشنواره قرار گرفتن اکثر آثار در بخش مسابقه است و این جشنواره با حضور گروه های بین المللی و اعتبار جهانی خود به شناسنامه هویت بخش تئاتر ایران بدل شده است.

رقابت برای حضور در جشنواره تئاتر فجر

وی ادامه داد: مساله رقابت برای حضور در این جشنواره موضوع تازه ای نیست اما وجود همین فیلتر رقابتی می تواند به عاملی انگیزه بخش برای هنرمندان کشور جهت تولید آثار کیفی و غنی از لحاظ بار دراماتیک و تئاتری بدل شود.

گفتنی است، نمایش “هملتک” به نویسندگی محسن ایرجی و کارگردانی افق ایرجی به عنوان یکی از آثار برگزیده جشنواره تئاتر منطقه یک کشور به جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر راه یافته است. بازیگران این نمایش عبارت‌اند از: مرتضی علیدادی، امیر عباسی، محمدجواد شریفی، نفیسه مهری، الهه فربدزاده، رضا داوودی، سید صائبد میر، افق ایرجی، پوریا رضایی. همچنین جاوید پناهی، امین امیری، محمد براهینی (گروه موسیقی)، رضا مظفری (دستیار کارگردان)، آتنا عزت پناه (منشی صحنه)، سعید آهنگران (سرپرست گروه) و طیبه هراتی (طراح پوستر و بروشور) دیگر عوامل این نمایش‌اند.

این نمایش به نویسندگی در روزهای یکشنبه و دوشنبه هفتم و هشتم بهمن ماه در تماشاخانه سنگلج ساعت ۱۷.۳۰ و ۱۹.۳۰ در چهار سانس اجرا می‌شود.

هدفم تغییر نگاه به تئاتر شهرستان است

“فلان و چنان حکومت خان جان در زمان هجمه ددمنشانه ممالک راغبه” دیگر نمایش راه یافته از استان مرکزی به بخش بین الملل امسال جشنواره تئاتر فجر است. مهدی محمدی سال گذشته نیز به همراه گروه “تن ها” نمایش “وقتی از بریدگی های خونبار، عصب می گذرد” را در جشنواره فجر داشته است.

مهدی محمدی کارگردان خوش ذوقی است که ساختارشکنی و ایجاد فضاهای تازه و بکر از ویژگی های کاری اوست. همکاری او با رضا شاهبداغی بعنوان نمایشنامه نویسی خلاق و استفاده از گروه بازیگران ثابت هماهنگی باعث شده تا نمایش های متفاوتی را بر روی صحنه تئاتر اجرا کنند.

کارگردان نمایش فلان و چنان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: گروه “تن ها” تاکنون به خلق آثاری پرداخته است که به زعم مخاطبانش کارهای متفاوتی بوده است و به جرات می توان گفت به مدد همکاری سازنده تمام اعضای گروه از آثاری منحصر به فرد خلق شده که کمترین بازخوردش به چالش کشیدنِ تصورِ رایج و کلیشه ای از تئاتر شهرستان است.

مهدی محمدی افزود: بازیگران این نمایش سال هاست که شیوه ای خاص از تئاتر را تمرین می کنند و می آموزند که نتیجه اش در این چند ساله در تحول تئاتر شهرستان خُمین و استان مرکزی قابل مشاهده است. مدعای ما بازخوردِ اجرایمان در طول جشنواره های استانی و منطقه ای و اجراهایی است که در شهر اراک داشته ایم.

وی با اشاره به وجه تصویری تئاتر افزود: تئاتر هنری است دارای جنبه های  تصویری و تجسمی است و این مهمترین پیوند آن با هنر نقاشی است.

محمدی با بیان جنبه دیداری این دو هنر اظهار کرد: تئاتر و نقاشی غربی جلوگاه دقیقی از پیوند «میزانسن» در «اجرا» نقاش و کارگردان است.

وی ادامه داد: نگارگری ایرانی نیز برای ما به نوعی تاریخ «میزانسن»  و به نوعی تاریخ نحوه چیدمان اشیاء و اندام انسانی در قاب است که برجسته ترین آن ها در آثار کمال الدین بهزادی دیده می شود.

این کارگردان جوان برقراری ارتباط بین نگارگری ایران و میزانسن تئاتر را از دغدغه هایشن عنوان و افزود: سعی کردم در اجرای این نمایش از تصویرپردازی بسیار استفاده شود و این نمایش ترکیبی از حرکت، بیان، موسیقی و طراحی صحنه است و در واقع این شکل و پرداخت از اجرا ما را به نمایش ایرانی نزدیک می کند.

محمدی میزانسن های این نمایش را بازتابی از ژست ها و فیگورهای نگارگری ایرانی عنوان و گفت: هر میزانسن اجرا هماهنگ با «دیالوگ» و «ویژگی‌های بدنی و بیانی بازیگران» و «موسیقی» است.

وی با اشاره به نمایشنامه خاص این کار افزود: در ابتدا زبان و نوع نگارش متن برای اجرا بسیار مشکل به نظر می رسید اما در بررسی و خوانش های متعدد، هرچه جلوتر رفتیم زبان در مرحله دوم قرار گرفت. محتوا و دیالوگ نویسی هم به سمت شکلی از فرم گرایی رفت که برای سبک کارگردانی و اجرا مناسب بود.

محمدی توضیح داد: رشا شاهبداغی همیشه در ارتباط مستمر با گروه بود و پس از تجربه موفق نمایش بریدگی های خونبار با توجه به نزدیکی فضای ذهنی و آشنایی به دغدغه های یکدیگر نمایشنامه فلان و چنان را پیشنهاد داد که به نوعی تصویرگر دغدغه های من بود.

وی گفت: نمایش «فلان و چنان…» رویکردی نو به نمایشنامه نویسی است. برخلافِ تعاریف مرسوم نمایشنامه نویسی، «فلان و چنان…» تنها راوی یک روایت نیست. در هر دیالوگ شخصیت‌های آن، جدای از روایت اصلی جهانی از خرده-روایت‌ها آشکار می‌شود که ذهن مخاطب را به چالش می‌کشد.

محمدی با بیان اینکه دیالوگ های نمایشنامه «فلان و چنان …» و میزانسن ها بازی ها و موسیقی همه و همه به دنبال یک آشنایی زدایی هستن، ادامه داد: تمرکز من به عنوان کارگردان در خلق فضاهایی است که در روند «آشنایی زُدای» مدام از زبان و روایت های متن به کنشی معاصر در زمان اجرا منجر شود.

وی با بیان اینکه هر کارگردانی در مقطع های زمانی مختلف، دغدغه هایی برگرفته از جامعه و محیط پیرامون خود دارد، گفت: در طی دو سال گذشته به مسائل زنان توجه داشتم و در آثارم به آن پرداختم. از سوی دیگر حضور خانم ها در گروه نمایش بی تاثیر نیست. زیرا این موضوعات در زندگی آن ها وجود دارد و آنان با این مسایل درگیر هستند.

روایت مقاومت زنان ایرانی در مقابل هجوم دشمنان

کارگردان فلان و چنان گفت: شکل نوشتاری و موضوع نمایشنامه دلیل اصلی پرداختن به این اثر است. این نمایشنامه روایت گر مقاومت زنان ایرانی در مقابل هجوم دشمنان به سرزمینشان است.

محمدی با تاکید بر اینکه طراحی صحنه “فلان و چنان حکومت خان جان در زمانه هجمه ددمنشانه ممالک راغیه” خلاقانه و کاربردی است، توضیح داد: یک لحاف و تاج شاه تنها وسایل صحنه اند که بازیگران از آن بهره می برند.

وی توضیح می دهد: در واقع ما در این نمایش زنان را می بینیم و شاهی که در میان لحاف قایم شده است. این لحاف برخلاف همه لحاف ها که ۴ ضلعی اند، ۱۰ ضلعی است. ۵ ضلع کوچک و ۵ ضلع آن بزرگ است که در کل لحظات نمایش از آن استفاده می شود. طراحی صحنه هم ناخودآگاه به سمت طراحی خلاقانه و کاربردی می رود و به فرمالیسم نزدیک می شود.

وی با بیان آنکه مقطع تاریخی خاصی در این نمایش در نظر گرفته شده است، تصریح کرد: این موضوع از روی عمد صورت گرفته تا موضوع و نگاه به آن جهان شمول باشد. این نمایش، داستان شاه ترسویی است که از ترس حمله دشمنان به سرزمین اش فرار می کند و زنان دربار از وطن شان دفاع می کنند و در این راه کشته می شوند.

محمدی ادامه داد: این نمایش موسیقی ویژه‌ای را طلب می‌کرد که به این جانمایه جانی مضاعف دهد که محمود رضا خلیلی و گروهش به خوبی آن را اجرا کردند.

بازیگران نمایش فاطمه قاسمی، مهناز حسینی ، نازنین صالحی ، معصومه باقری و نگار سرلک هستند.

نمایش «فلان و چنان حکومت خان جان در زمانه هجمه ددمنشانه ممالک راقیه» به نویسندگی رضا شاهبداغی و کارگردانی مهدی محمدی در روزهای شنبه و یکشنبه پنجم و ششم بهمن ماه در تالار استاد انتظامی خانه هنرمندان ایران ساعت ۱۷ و ۱۹ در چهار سانس اجرا می‌شود.