وقایع استان در مقایسه با مدل های موفق طرح پیاده راه شهرهای جهان به نواقص طرح پیاده راه کلانشهر اراک می پردازد

توهم نوشهرگرایی

کورش دیباج

امروزه یکی از مهمترین بخش های توسعه هر کلانشهری، توسعه ساختار شهری آن است که این امر هم زمانی محقق می شود که در کنار فراهم کردن زیر ساخت های شهری بتوانیم از تجربیات موفق کلانشهرهای کشورهای توسعه یافته در مباحث نوین شهرسازی استفاده کنیم. تبدیل خیابان ها و مسیرهای اصلی شهر به پیاده راه ها با تاکید بر هویت و ساختار شهری از اولویت مباحث نوین شهر سازی کشورهای توسعه یافته است، بسیاری از کلانشهر های کشور همچون شهر اصفهان در مباحث نوین شهرسازی از این قاعده مستثنی نیست، از اواخر دهه ۷۰، در قالب سیاست های اصفهان ۱۴۰۰طرح پیاده راه شدن خیابان چهارباغ عباسی مطرح شد که پس از تأیید یونسکو به استانداری اصفهان برای اجرا ارجاع داده شد ولی متاسفانه طرح پیاده راه اراک همچون سایر طرح های حوزه شهری بدون هیچ پیوست اجتماعی و فرهنگی در سکــوت و بی خبری اغلب دستگاه ها توسط شهرداری اراک مطرح و در شورای شهر اراک با وجود مخالفت برخی از اعضای شورا مصوب شد. طرحی که پیمانکار آن را شرکتی از تهران بدون هیچ پشتوانه بررسی مطالعاتی مدون و شفاف به عهده گرفت، هر چند در آغاز شروع این طرح شهردار اراک در اوج هیاهوی خبری و رسانه ای عنوان کرد که این طرح دارای چند پیوست ترافیکی، اجتماعی و فرهنگی است که قرار است در سه فاز اجرا شود.
همچنین چندی پیش وهاب حمزه لو ، مدیر روابط عمومی و ارتباط بین الملل شهرداری اراک در گفتگو با وقایع استان عنوان کرد طرح پیاده راه اراک با نظرسنجی از شهروندان و‌کسبه مسیر پیاده راه صورت گرفته و در این نظر سنجی اکثر با ایجاد پیاده راه اراک در این مسیر موافق بودند ولی صحبت ها و نظرات کارشناسان و صاحب نظران درباره این طرح، نوید از انجام یک طرح غیرکارشناسی حوزه شهری می داد که همچون برخی از طرح های ناموفق شهری همچون پروژه شهید سلیمانی، پل خیبر و … متوقف و حذف خواهد شد. قرار بود فاز اول این طرح در روز اراک به بهره برداری و افتتاح برسد ولی همچون سایر طرح های حوزه شهری که قرار بود در تاریخ مشخص به بهره برداری برسد در هاله ای از ابهام مانده است حال سوال مهمی که در خصوص طرح پیاده راه اراک مطرح می گردد این است با توجه به اینکه طرح پیاده راه یکی از محورهای مهم در شهرسازی نوین و کشورهای توسعه یافته است، چگونه می توان در اجرای این طرح در کلانشهر اراک از تجربیات موفق کشورهای دیگر در این خصوص استفاده کرد وقایع استان در گزارش پیش رو به بررسی این مقوله مهم و حیاتی در کلانشهر اراک پرداخته است.
احمد خادم الحسینی، دانشیار برنامه ریزی شهری در گفتگو با وقایع عنوان کرد:بحث پیاده راه از نیمه دوم قرن بیستم در برنامه ریزی شهری تحت عنوان جنبش نوشهرگرایی مطرح شده است، که رویکرد اصلی این طرح ایجاد نشاط شهری و زنده سازی فضای شهری است.
وی با بیان اینکه فضای شهری پاسخگوی نیاز افراد جامعه نیست، گفت: به همین خاطر در شهر سازی نوین بحث جنبش نوشهرگرایی مطرح می شود که امروزه مد نظر اصلی کشورهای توسعه از جمله آمریکا است.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: در جنبش نوشهرگرایی برای اینکه فضای تاریخی و فضای شهر مورد نظر از حالت مردگی خارج شود، و به سرزندگی و نشاط لازم برسانند، اقدامات زیر بنایی را در این خصوص انجام می شود.
خادم الحسینی ادامه داد: در جنبش نوشهرگرایی هدف در نظر گرفتن مقیاس انسانی و ایجاد فضاهایی برای تعلق خاطر هر چه بیشتر افراد است،که یکی از اقدامات موثر در نوشهر گرایی بحث پیاده راه ها هست که پروژه های محرکه توسعه عمران در فضاهای شهری بالاخص مرکز شهرها و بافت های تاریخی شهر انجام می شود.
دانشیار برنامه ریزی شهری با تاکید بر اینکه تجارب موفقی در کشورهای توسعه یافته در بحث پیاده راه ها وجــود دارد، گفت: موفق ترین تجارب در این بحث در کشورهای شهر بارسلونا کشور اسپانیا، انگلیس، هلند و غیره است، که در قالب جنبش نوشهرگرایی به این مقوله پرداخته اند. شهرهای این کشورها توانسته اند اصالت بخش مرکزی شهر و خیابان های خاص خود را حفظ بکنند، خیابان امیرکبیر هم از این امر مستثنی نیست، در واقع این خیابان علاوه بر اینکه در بخش مرکزی شهر قرار دارد، دارای عناصر هویتی شهر است که بایستی هویت این خیابان حفظ شود.
وی با بیان اینکه قطعا رویکرد بحث پیاده ها به حفظ هویت خیابان امیرکبیر کمک کند، گفت:برای هر خیابان نمی توان این بحث را دنبال کرد، بلکه خیابان باید دارای ویژگی های خاص باشد، علاوه بر اینکه خیابان باید دارای هویت و عناصر هویتی شهر باشد، خیابان دارای فرصت هایی باشد که بتوان آن را به پیاده راه تبدیل کرد.
به گزارش وقایع استان مهدی میرزایی، دکتری معماری طــرح پیاده راه اراک را یک توهم نوشهرگرایی می داند و در ادامه بیــــان می کند: تبدیل کردن اسم خیابان امیرکبیر به پیاده راه کافی نیست بر اساس تجارب جهانی باید در پیاده راه ها فضاهایی برای نسل جوان و افراد ایجاد شود، که مردم را برای حضور در پیاده راه ترغیب کند که اگر این اتفاق در خیابان امیرکبیر بیافتد علاوه بر حضور گسترده افراد باعث رونق کسبه آن منطقه خواهد شد.ولی متاسفانه در این خصوص شهرداری کلانشهر اراک هیچ برنامه مدون و مشخصی نداشته و ندارد.
وی گفت: جای تعجب است که شورای شهر و حداقل کمسیون فرهنگ و اجتماعی شورای شهر با این طرح موافقت کردند، طرح پیاده راه فی نفسه بد نیست و برای هر شهری لازم و ضروری است ولی زمانی به آن انتقاد جدی وارد است که هیچ پیوست فرهنگی و اجتماعی مدون و مشخصی تعریف نشده باشد.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: تا کنون پیوستی که از این طرح در فضای مجازی و پیج های اطلاع رسانی متعلق به شهرداری اراک منتشر شد یک اتد سیاه قلم از مجسمه ها و تندیس هایی بوده است که در مسیر پیاده راه و …قرار است ساخته و جانمایی شود که این طرح ها هم جای تعجب فراوان دارد، به عنوان مثال کلاه امیرکبیر که بیننده با مشاهده آن متوجه نمی شود منظور از این تندیس چیست چه بار هویتی و فرهنگی برای افزایش تعلق شهری شهروندان ایجاد می کند، هویت شهر اراک که فقط امیرکبیر نیست که شورای شهر و کمسیون فرهنگی و اجتماعی در همه طرح ها و برنامه ها از این نماد استفاده می کنند، این شهر زنده است و باید شهروندان حداقل در مسیر پیاده راه باید حس کنند در فضای آشنا و متعلق به خود قدم بر می دارند.
میرزایی گفت: نه تنها در کشورهای توسعه یافته بلکه در کلانشهرهایی همچون اصفهان به کارکرد هویتی پیاده راه پی برده اند به همین خاطر است که آلمان و طرح های که در مسیر پیاده راه استفاده شده کاملا منطبق بر فرهنگ و هنر شهروندان آن شهر بوده است ولی متاسفانه تاکنون در طرح پیاده راه اراک تاکنون شاهد اینگونه موارد نبوده آیم و به نظر بنده طرح پیاده راه اراک با طرح های پیاده های راه شهرهای جهان از زیر زمین تا آسمان فاصله دارد.
به گزارش وقایع استان مسعود تقوایی، مدیر گروه برنامه ریزی شهری نظر متفاوت تری نسبت به اجرای این طرح دارد، وی با بیان اینکه نباید خیابان های طرح پیاده راه بصورت ۲۴ ساعته پیاده راه شوند، گفت: در کشورهایی همچون آمریکا، فرانسه، آلمان و غیره از خیابان ها و مسیرها با ظرفیت پیاده راه، برای ترددها و گردشگری شبانه استفاده می کنند، در واقع ساعت از روز خیابان و مسیر برای تردد باز است و در ساعت های خاص که بیشتر نزدیک به حوالی عصر و شب است، تردد خودرو ممنوع شده و آن مسیر و خیابان به پیاده راه تبدیل می شود.
وی ادامه داد:بر اساس تجربیات موفق جهانی در حوزه شهری پیشنهاد می شود، باید پاتوق هایی در مسیر طرح ایجاد شود، تا اقشار مختلف از مردم، هنرمندان، جوانان و غیره برای حضور در این مسیر ترغیب شوند.
این مدرس دانشگاه خاطر نشان کرد: در شهرهای کشور توسعه یافته، از ظرفیت هنرمندان و NGO ها دارای مجوز برای خیابان ها با رویکرد پیاده راه استفاده می شود، در واقع در اینگونه خیابان ها نمایشگاه های هنری، فرهنگی، نمایش ها، اجرای موسیقی و غیره در آن برگزار می شود.
تقوایی در ادامه تاکید کرد: اگر در طرح پیاده راه اراک به دنبال استفاده از تجربیات موفق جهانی هستیم باید از ظرفیت هنرمندان و NGO ها استفاده شود.
مدیر گروه برنامه ریزی شهری در پایان بیان کرد: الگوی طــرح پیاده راه اراک باید همچون خیابان شانزلیزه باشد که در ساعتی از شبانه روز جدول ها برداشته و خیابان تبدیل به پیاده رو می شود، ولی این اشتباه است که خیابان مسیر پیاده راه اراک برای تمام طول مدت روز مسیرهای تردد خودرو ها بسته باشد.

لینک مطلب در سایت روزنامه وقایع استان