اتاق فکر حلقه واسط دانشگاه، جامعه و دستگاه های اجرایی

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی، دکتر مجید حاجی بابایی مدیر اتاق فکر استان مرکزی در گفت و گو با ایرنا در خصوص فعالیت ها، اولویت ها و ظرفیت های اتاق فکر این استان و رفع مشکل های جامعه و دستگاه ها توضیحاتی ارائه کرد.
س: دلیل ایجاد اتاق فکر چیست؟
ج: هم اکنون ظرفیت قوی نخبگی و کارشناسی بسیاری در جامعه و دانشگاه ها وجود دارد که بهره گیری از این ظرفیت ها می تواند تاثیر بسزایی در پیشبرد اهداف و توسعه کشور در زمینه های گوناگون ایجاد کند بر این اساس اتاق فکر در دولت تدبیر و امید برای بهره گیری از این ظرفیت های در کشور و استان ها ایجاد شد.
نخبگان دانشگاهی و غیر دانشگاهی یکی از سرمایه های بزرگ ملی کشور هستند که کمتر مورد توجه قرار گرفته و یا ساز و کاری مناسبی برای بهره گیری از نظرات این افراد وجود نداشته است.
با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، مرکز استراتژیک ریاست جمهوری به عنوان یکی از کانون های ایده پردازی در جمع بندی خود به این نتیجه رسید که بین دانشگاه ، جامعه و دستگاه اجرایی فاصله هایی وجود دارد که موجب شده است این بخش ها به صورت جزیره ای به کار خود ادامه داده و ارتباطی بین آنها وجود نداشته باشد که بر این اساس برای پرکردن این خلاء ها، ساختاری نیاز است تا این ارتباط را برقرار کند.
دفتر ارتباط صنعت و دانشگاه و دفاتری مانند آن از قبل در کشور وجود داشت که هیچ گونه فعالیت منسجمی برای نزدیکی دانشگاه، جامعه و دستگاه های اجرایی توسط این نهادها صورت نگرفته است و به صورت مقطعی، کارکرد محدودی در حد ارتباط صنعت و دانشگاه انجام داده اند بر این اساس اتاق های فکر با بهره گیری از تجربه های اتاق های فکر جهانی فعالیت خود را در سطح جامعه و دانشگاه آغاز کرد.
س: اتاق فکر استان ها توسط چه نهادهایی تشکیل شده است؟
ج:- بر اساس تفاهم نامه ای که بین مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری و معاونت فرهنگی واجتماعی وزارت علوم منعقد شده ، اتاق فکر هر استان در دانشگاه جامع و مادر هر استان که بزرگترین دانشگاه دولتی آن استان است به عنوان میزبان اتاق فکر در نظر گرفته می شود، این دانشگاه ها باید فضا و نیروی انسانی لازم برای اتاق فکر را فراهم کنند تا آنها بتوانند از ظرفیت نخبگان در برنامه ها و اجرای ماموریت های خود استفاده کنند.
بر این اساس اتاق فکر استان مرکزی در شهریور ماه سال ۹۳ فعالیت خود را آغاز و به فعالیت خود ادامه داده است.
س: وظیفه اصلی اتاق فکر چیست؟
ج: وظیفه اصلی اتاق فکر استفاده از ظرفیت نخبگان کشور برای تاثیر گذاری در حوزه سیاستی جامعه و دستگاه های اجرایی است، حوزه سیاستی مکانی برای تعریف خط و مشی ها و برنامه ریزی است که افق های بلند مدت و کلان را ترسیم می کند.
دانشگاه ها از زمانی که در کشور تشکیل شده اند همواره در حوزه سیاست و تاثیر گذاری در قدرت و جابجایی قدرت موثرتر از حوزه های سیاستی بوده اند و همواره جای خالی احزاب را پر کرده اند که این مهم بزرگترین ضعف دانشگاه های کشور به شمار می رود.
دانشگاه ها تاکنون در حوزه سیاستی که نقش و وظیفه اصلی آنها بوده و در مسیری که متناسب با نیاز، دموکراسی و آرامش در جامعه بوده فعالیت و قدمی برنداشته اند.
دانشگاه ها برای به آرامش رسیدن باید در حوزه سیاستی که مسیر و هدف اصلی دانشگاه ها است حرکت کنند و از قدرت نخبگی و فکری خود برای بهبود امور، بهره گیری کنند که این مهم از اولویت ها و وظیفه اصلی ایجاد اتاق فکر در دولت یازدهم است.
س: اتاق های فکر برای نزدیکی دانشگاه ها با جامعه چه برنامه های دارد؟
ج: برجسته سازی رسالت های اجتماعی دانشگاه به منظور تاثیرگذاری هرچه بیشتر این نهاد ها در جامعه، شناسایی نارسایی ها و مشکل های جامعه وارائه راهکار برای این مشکل ها از جمله فعالیت های اتاق فکر برای نزدیکی هر چه بیشتر جامعه و نخبگان دانشگاهی است.
اولویت های اتاق فکر برای توسعه و ارتقاء استان در بخش های مختلف چیست و در این زمینه چه فعالیت های انجام شده است؟
س: طبق زمان بندی انجام شده اولویت اول اتاق فکر مسئله شناسی مشکل های استان است که در یک بازه زمانی شش ماه با برگزاری سلسه نشست ها و کارگروه های مشخص در حوزه های شش گانه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، فن آوری، سلامت، آب و کشاورزی و محیط زیست تشکیل و مسائل استان در این زمینه ها شناسایی شده است که بر این اساس سند مسئله شناسی استان تدوین و در همایش یک روزه اشتغال، علم و کار آفرینی رونمایی شد.
مسائل استان مرکزی در حوزه های مختلف در این سند رصد و سعی شده برای این مسائل در قالب متون سیاستی راهکار ارائه شود تا دستگاه های اجرایی بتوانند از این راهکارها در فعالیت های خود استفاده کنند.
برگزاری سلسه نشست ها برای گفتگوی جریان های اجتماعی و سیاسی برای ارتقای جایگاه استان از دیگر برنامه های اتاق فکر استان مرکزی است که بر این اساس سال گذشته نشست هایی با حضور فعالان و جریان های مختلف فکری و سیاسی جامعه در دانشگاه تشکیل و تلاش شد بحث و گفت و گو به عنوان یک ضرورت و نیاز جامعه پیگیری و زمینه ای فراهم شود تا نیروها و جریان های مختلف بتوانند به تبادل نظر بپردازند.
همچنین برگزاری نشست های تخصصی از جمله نقد و بررسی مشکل ها، نقاط ضعف و قوت آموزش عالی استان، برگزاری دو همایش محیط زیست برای بررسی مشکل های زیست محیطی، برگزاری همایش یک روزه محیط زیست، آب و منابع طبیعی با هدف جلب نظر نحبگان به سمت محیط زیست، برگزاری همایش یک روزه علم، اشتغال و کار آفرینی به مناسبت روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه توسط اتاق فکر استان مرکزی از دیگر برنامه ها برای ارتقاء جایگاه علمی و پژوهشی استان است.
این فعالیت ها با هدف کمک به دستگاه اجرایی در حوزه سیاست گذاری و آگاهی رسانی در عدم ورود اتاق فکر به فعالیت های سیاسی برگزار شده است.
اتاق فکر استان مرکزی فعالیت های سیاسی را سم مهلک برای خود دانسته و معتقد است این اتاق باید به عنوان بازوی نخبگی و فکری دستگاههای اجرایی اعمال نقش داشته باشد و از دستگاه های اجرایی نیز انتظار دارد اتاق فکر را به عنوان یک بازوی فکری و نهادی که می تواند در مسائل مختلف کمکی برای آنها باشد، ببینند.
س: هم اکنون چه مشکل هایی بر سر راه اتاق فکر استان مرکزی وجود دارد؟
ج: وجود اتاق های فکر بسیار در جامعه و ایجاد اتاق فکر در کنار هر دستگاه نوعی بدبینی و زدگی نسبت به مفهوم اتاق فکر ایجاد کرده است در صورتی که ماموریت این اتاق ها درون سازمانی و درون دستگاهی بوده و وظیفه و هدف اتاق فکر استان مرکزی با بهره گیری از توان نخبگان جامعه و دانشگاهی فرابخشی و فرادستگاهی است.
برای تقویت این ایده نیاز است همه دستگاه ها و نهادها در ذیل این اتاق فکر تقاضاهای خود را مطرح کنند تا متناسب با نیازهایشان پاسخ هایی برای مشکل های آنها ارائه شود.
ایجاد این نوع اتاق فکر علاوه بر تقویت این اتاق ها، تقویت دستگاه های مربوطه را نیز به همراه دارد و باید این رویکرد ایجاد شود که اتاق های فکر آمده اند دستگاه های اجرایی را یاری کرده و باری از دوش آنها بردارد و کمک کند تا ظرفیت نخبگی استان و کشور در خدمت آنها قرار گیرد که تحقق این مهم نیازمند همکاری و تقاضای دستگاه های اجرایی است.
س- اتاق فکر استان مرکزی در زمینه های فرهنگی، کشاورزی و خدماتی چه دستاوردهایی داشته است؟
ج: اتاق فکر استان مرکزی در حوزه صنعت و در حوزه نیروگاه و انرژی های نوظهور توانسته ایده و دستاوردی به دست آورد.
تولید سولفوریک و اسید سیتریت از سوخت مازوت نیروگاه شازند که در برخی از فصل های سرد سال اقدام به مصرف آن می کند از جمله این دستاوردها است که بر این اساس می توان از آلایندگی و آلودگی این واحد صنعتی در آمد زایی برای استان و کشور ایجاد کرد.
اتاق فکر استان مرکزی زمینه گفت و گوهای اجتماعی در بین جریان ها را طراحی کرده است تا بر اساس آن کانون های دانشجویان با هم تبادل نظر کنند و برای کمک و حاکم شدن عقلانیت در انتخابات، طرح گفت و گوی عقلانی مقدمه ای بر همدلی و هم زبانی توسط وزرات علوم طراحی و برای اجرا در اختیار اتاق های فکر استانی قرار گرفته است.
سند مسئله شناسی از دیگر دستاوردهای اتاق فکر استان مرکزی است که با کمترین اعتبار، مکان و نیروی انسانی تهیه شده و برای تکمیل و به روز رسانی آن نیازمند حمایت دستگاه های اجرایی به ویژه استانداری است.
س: اتاق فکر استان مرکزی چه اقدام هایی برای دوران پسا تحریم در نظر گرفته است؟
ج: دوران پسا برجام دورانی تاریخی است که در آینده از آن به عنوان یک چرخش و تحول بزرگ در کشور نام برده می شود که شناسایی و معرفی این مسئله بزرگ در جامعه نیازمند حضور فعال نخبگان است.
برای اینکه جامعه با این تحول بزرگ آشنا شود نیاز است تحلیل و نگاه از بیرون به آن انجام شود که نخبگان با برخورداری از قدرت تحلیل می توانند این دوران را درک و برای جامعه شرح دهند.
نگاه کردن از بالا به این اتفاقی که در حال رخ دادن است مهم است و نخبگان می توانند از فرای تحولات به این مساله نگاه و با توجه به توان تحلیلی که دارند راهکارها و برنامه ها یی ارائه کنند تا از این فرصت به بهترین نحو استفاده شود.
س- اتاق فکر چه برنامه هایی برای آشتی برنامه ریزی و مطالعه های پژوهشی در عرصه اجرایی استان داشته است؟
ج- زمینه سازی ارتباط بین دستگاه های اجرایی و نخبگان و متقاعد کردن دستگاه به ضرورت استفاده از توان نخبگی و پژوهش دانشگاه ها از مهمترین فعالیت اتاق فکر استان ها است.
اتاق فکر با توجه به جایگاه فرابخشی می تواند این اطمینان را در بین دستگاه های اجرایی و نخبگان ایجاد کند که دستگاه های اجرایی متقاضی ایده نخبگان هستند و نخبگان به هیج عنوان رقیب دستگاه های اجرایی نیستند بلکه کمک کننده آنها هستند.
همچنین این حس را در دستگاه های اجرایی به وجود آورد که نیازمند اتاق فکر دانشگاهی و نخبگبان هستند تا کارها و فعالیت های آنها به خوبی انجام شود و زمینه ای را برای دیده شدن نخبگان در جامعه فراهم کند.
س- از نظر اتاق فکر استان مرکزی مهمترین فرصت ها در عرصه سرمایه گذاری اجتماعی و مشارکت های مردمی در چه حوزه هایی است؟
ج- با توجه به اینکه استان مرکزی یکی از قطبهای صنعت کشور محسوب می شود، اتاق فکر باید بخشی از توان خود را به این امر معطوف کند و به انجام رسالت اجتماعی و برجسته سازی مسئولیت اجتماعی صنعت متمرکز شود.
صنعت برای اینکه صاحب هویت شود باید با خواست مردم هم راستا شده و رسالت اجتماعی آن در جامعه برجسته شود که این مهم نیازمند ایجاد موزه هایی مرتبط با صنعت در درون استان است تا این موزه ها تحول های صنعت را به جامعه معرفی کنند.
تنوع اقلیمی و محیط طبیعی استان مرکزی از دیگر فرصت های سرمایه گذاری این استان است که کمتر شناخته شده است و باید به عنوان اولویت در دستور کار اتاق فکر و دستگاه های مربوطه قرارگیرد.
ایجاد مسیرهای جدید گردشگری با مرکزیت استان مرکزی و بهره گیری از موقعیت طبیعی و جغرافیای سیاسی استان نقش بسزایی در شکل گیری و تقویت صنعت گردشگری دارد.
در حوزه مشارکت مردمی نیز استان مرکزی یکی از استان هایی است که سازمان های مردم نهاد بسیار قوی دارد و از استان های پیشرو در شکل گیری و ایجاد این سازمان ها است که واگذاری بخشی از امور به این سازمان ها می تواند تاثیر فراوانی در کاهش مشکل های استان به همراه داشته باشد.
نکته چهارم، بحث توان علمی استان مرکزی است زیرا این استان علاوه بر اینکه یکی از قطب های صنعتی کشور است از نظر علمی نیز با برخورداری از ۱۲۰ هزار دانشجود و استادان بسیار در حوزه های مختلف علمی یکی از قطب علمی کشور نیز محسوب می شود که این مهم فرصتی بزرگ برای توسعه استان است که می تواند به عنوان اولویت های آن مطرح شود.
س- مهمترین مشکل های استان مرکزی از نظر اتاق فکر در چه حوزه هایی وجود دارد؟
ج- استان مرکزی در برخی از زیر ساخت ها از جمله صنایع تبدیلی و گردشگری با مشکل هایی روبرو است که این مشکل ها در سند مسئله شناسی استان دیده شده است.
برای مثال شهرستان فراهان که به قطب تولید سیب زمینی استان معروف است و یا هزاوه و خنداب که قطب تولید انگور هستند اگر در کنار این تولیدها واحدهای صنایع تبدیلی ایجاد شود می تواند ارزش افزوده فراوانی را برای کشاورزان شهرستان و استان به همراه داشته باشد زیرا صنایع تبدیلی حلقه تکمیلی تولید و صنعت است که باید در کنار این واحدها تشکیل شود.
همچنین نیاز است در حوزه گردشگری بستر و زمینه های ایجاد اقامتگاه های مناسب و فرهنگ گردشگر پذیری در استان تقویت شود.
س- با توجه به برگزاری انتخابات اتاق فکر استان مرکزی چه اقدام هایی و پیشنهادهایی را برای مشارکت بیشتر مردم و برگزاری انتخابات سالم و آگاهانه داشته است .
ج- اتاق فکر استان مرکزی در انتخابات تبیین طرح گفت و گوی عقلانی، مقدمه ای بر همدلی و همزبانی را در دستور کار خود قرار داد که در این طرح رویکرد سیاسی و جناحی وجود نداشت.
اتاق فکر معتقد است دانشگاه باید مسئولیت اجتماعی خود را در جامعه ایفا کنند و در انتخاب آگاهانه کمک رسان مردم باشند و نباید در خدمت گروه ها و حناح های سیاسی خاصی قرار گیرند.
اتاق فکر بسعی کرد به عنوان مجری طرح گفت و گوی عقلانی وظیفه خود را در زمینه انتخاب عقلانی مردم انجام دهد و انتخابات را از وعده محوری به سمت مطالبه گری و پرسش محوری حرکت دهد که بر این اساس سه نشست با روسای دانشگاه های استان با استاندار، نمایندگان دانشگاه های شهر اراک برای نقد و بررسی فضای انتخابات و نقش دانشگاه هادر این فضا و نشست با دبیران کانون های دانشجویی شهر اراک برگزار شد.