تحقق بودجه شهرداری اراک غیرممکن است

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از خبرگزاری فارس از اراک،در شش بهمن ۹۳، شهردار اراک در صحن علنی شورای شهر بودجه ۴ هزار میلیارد و ۸ میلیون ریالی سال ۹۴ شهرداری اراک را به شورای شهر تقدیم می‌کند که این رقم نسبت به بودجه ۳ هزار میلیارد و ۵۵۲ میلیون ریالی سال ۹۳، حدود ۳۰ درصد افزایش داشت.

هفته بعد یعنی ۱۳ بهمن ۱۳۹۳ رئیس وقت شورای اسلامی شهر اراک، بودجه پیشنهادی سال ۹۴ شهرداری اراک را در شأن این شهر نمی‌داند و شورای شهر در اقدامی عجیب و غیرمنتظره ۶ هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال به بودجه پیشنهادی شهرداری اراک برای سال ۹۴ اضافه کرده و بودجه پیشنهادی را برای بررسی مجدد به شهرداری باز می‌گرداند و در نهایت در واپسین روزهای مانده از سال ۹۳ بودجه سال ۹۴ شهرداری شهر اراک به ارزش ۱۰۲۱ میلیارد تومان به تصویب اعضای شورای اسلامی شهر اراک می‌رسد که افزایش سه برابری رقم بودجه سال ۹۴ در مقایسه با سال گذشته را در بر داشت یا به تعبیری دیگر ۳۰۰ درصد رشد نسبت به سال گذشته، که از مبلغ ۱۰۲۱ میلیارد تومان، مبلغ ۹۲۴ میلیارد تومان به بودجه حوزه عمرانی با ۶۹ پروژه و ۹۶ میلیارد تومان دیگر به اعتبارات جاری و خدمات شهری شهرداری اراک اختصاص یافت.

رئیس وقت شورای اسلامی اراک در خصوص جزییات این بودجه در همان مقطع بیان کرد: یکی از مهم‌ترین پروژه‌های عمرانی تعریف شده برای شهرداری اراک در سال ۹۴ اجرای فاز اول پروژه ۵۵ متری بوده و اعتبارات خوبی برای تملک اراضی موجود در مسیر این طرح اختصاص یافته است.

کیومرث محمودی اظهار کرد: پروژه قطار شهری، پنج تقاطع غیر هم‌سطح، اجرای طرح دو طبقه کردن خیابان امام در صورت تهیه انجام مطالعات کارشناسی، احداث یک پایانه درون شهری، ساماندهی و بهسازی پارک‌های بزرگ شهر با اولویت پارک‌های شهید باهنر، امیرکبیر و کلاله، اجرای طرح گردشگری دره گردو، تعریض معابر، تکمیل پروژه آفتاب، تملک اراضی و املاک با اولویت خیابان شریعتی و ادبجو، بازگشایی خیابان‌های سیدالشهدا، میثم، عضد و خیابان‌های منطقه سه در کرهرود و کوی علی ابن ابیطالب از اولویت‌های شهرداری اراک در حوزه اجرای پروژه‌های عمرانی سال ۹۴ است.

در این رابطه با مسعود احمدی کارشناس معماری و امور شهری به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

فارس: فکر می‌کنید افزایش چندین برابری بودجه شهرداری اراک محقق شود؟

با بررسی جزئیات بودجه و ارقام آن و همچنین عملکرد دو  سال گذشته شهرداری اراک و رکود ساخت و ساز در کشور به راحتی مشخص بود که بخش عمده‌ای از منابع بودجه قطعاً محقق نمی‌شود و شهرداری اراک مجبور می‌شود اصلاحیه بودجه بدهد، اما با این حال شورای شهر این بودجه را تصویب و برای اجرا به شهرداری ابلاغ کرد.

فارس: چه علتی باعث بسته شدن بودجه با این افزایش غیر متعارف شد؟

در اواخر مردادماه سال جاری، جمشید زند رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورا از اغفال اعضای شورای شهر توسط بانک شهر می‌گوید و بیان می‌کند؛ مدیران این بانک قول مساعد همکاری با ما را داده بودند و شورا با حساب باز کردن روی این تعهدات، چنین بودجه‌ای را مصوب کرد و اگر این توافقات نبود، به هیچ وجه دست به تصویب این بودجه نمی‌زدیم، البته خود وی اذعان می‌دارد که اخذ تسهیلات از بانک شهر تنها حدود یک پنجم از کل بودجه شهرداری بوده است و اینکه چهار پنجم مابقی از کجا قرار بوده محقق شود مشخص نیست.

پس از گذشت هفت ماه از سال ۹۴ منوچهر کاظمی خزانه‌دار شورای اسلامی شهر اراک در نطق پیش از دستور صحن رسمی شورا می‌گوید؛ شورای شهر باید بپذیرد که در خصوص تصویب بودجه ۱۰۲۱ میلیارد تومانی اشتباه کرده و سریعاً نسبت به اصلاح آن اقدام کند، زیرا تا امروز که حدود هفت ماه از سال گذشته، حدود ۱۲۰ میلیارد تومان از بودجه محقق شده که با توجه به زمان زیادی که از دست رفته، باید فکری برای رفع مشکل و اصلاح آن کرد.

فارس: تا به حال چند درصد از بودجه مصوب شده تحقق یافته است؟

بر اساس اظهارات خزانه‌دار شورای اسلامی شهر اراک تاکنون تنها ۱۰ درصد از بودجه پیشنهادی محقق شده است، البته از این نکته نیز نباید غافل شد که شهردار اراک نیز باید نسبت به این کاهش کسب درآمد در مقایسه با بودجه فعلی اقدامی ارزشمند انجام دهد.

با وضعیتی که کشور با آن درگیر بوده و هست امکان تحقق این بودجه در گام نخست هم به توهم بیشتر نزدیک بود تا واقعیت، چرا که در شرایط فعلی کشور و روند اجرایی مرسوم و معمول شهرداری اراک تحقق چنین درآمدی خارج از تصور است.

فارس: در مورد انواع بودجه‌ریزی بگویید.

بودجه‌ریزی افزایشی، بودجه‌ریزی برنامه‌ای، بودجه‌ریزی بر مبنای صفر و بودجه‌ریزی عملیاتی از انواع شیوه‌های بودجه‌ریزی است.

بودجه‌ریزی افزایشی که به بودجه‌ریزی خطی یا بودجه‌ریزی موضوعی نیز معروف است این امکان را فراهم می‌کند تا بتوان تنها با افزایشی ناچیز نسبت به آنچه در سال گذشته وجود داشته است، بودجه سال آینده خود را آماده کرد و نیازی به اهداف برنامه‌ای روشن یا تعیین شاخصی برای سنجش اثر بخشی و کارایی به منظور اجرای موفقیت‌آمیز بودجه‌ریزی نیست.

برنامه‌ای هدف این بودجه‌ریزی برنامه‌ای تـاکید بر واحدهای فعالیتی است که هر یک از ردیف‌های بودجه به آن اختصاص یافته است.

بودجه‌ریزی بر مبنای صفر، اولین بار توسط پیترفیر در شرکت تگزاس اینسترومنتز آمریکا در اواخر دهـه ۱۹۶۰ ابداع شد، هدف اصلی از این بودجه‌ریزی اولویت‌دار کردن و مناسب بودن آنچه انجام می‌شود و باید انجام شود، بود، بودجه‌ریزی بر مبنای صفر از مدیران می‌خواهد تا بودجه خود را مثلاً به ۷۰ تا ۸۰ درصد بودجه سال قبل کـاهش دهند و آنگاه درخواست‌های مورد نظر خود را به آن بیفزایند این رویکرد معمولاً «بودجه‌ریزی صـفر تـعدیل یافته» نامیده می‌شود.

بودجه‌ریزی عملیاتی عبارت است از: برنامه عملکرد سالانه که رابطه میان میزان وجوه تخصیص یافته‌ هر برنامه با نتایج به دست آمده از اجرای آن برنامه را نشان می‌دهد و این بدان معنا است که با هر میزان اعتبار تخصیص یافته‌ هر  برنامه، باید مجموعه معینی از اهداف تأمین شود. چنین بودجه‌ای باید به روشنی ارتباط بین اعتبارات هزینه شده توسط دولـت و نتایج حاصله برای مردم را نشان دهد، در واقع در بودجه عملیاتی تشریح دقیق این رابطه کلید مدیریت صحیح برنامه‌هاست در این شیوه باید، علاوه بر تعیین دقیق فعالیت‌های هر برنامه هزینه‌های هر کدام از برنامه‌ها نیز به دقت برآورده شود در چنین چارچوبی کارایی و اثر بخشی برنامه به عنوان هدف اصلی بودجه‌ریزی عملیاتی مـطرح می‌شود.

فارس: شهرداری‌ها بیشتر از چه نوع بودجه‌ریزی استفاده می‌کنند؟

اگر بخواهیم بر اساس طبقه‌بندی ارائه شده بودجه شهرداری‌ها را نام‌گذاری کنیم، به استناد ماده ۲۵ آیین‌نامه مالی شهرداری‌ها باید آن را بودجه برنامه‌ای بنامیم، چرا که بر اساس این قانون «بودجه شهرداری باید بر اساس برنامه‌ها و وظایف و فعالیت‌های مختلف و هزینه هر یک از آنها تنظیم گردد».

اما اگر این قضاوت را بر اساس آن چه در عمل اتفاق می‌افتد صورت گیرد، بودجه‌ریزی در شهرداری‌ها را می‌توان از نوع بودجه‌ریزی افزایشی دانست، چرا که به منظور انجام بودجه برنامه‌ای در شهرداری‌ها، ابتدا باید وظایف قانونی شهرداری‌ها را طبقه‌بندی کرد و سپس در داخل هر طبقه از وظایف، برنامه‌های مربوط به آن، گروه‌بندی شود و در قالب هر برنامه نیز طرح یا فعالیت‌هایی وجود دارند که هزینه هر یک از آنها باید بر اساس اصول متداول و شناخته شده فن بودجه‌نویسی برآورد گردد.

عموماً بودجه شهرداری‌ها از نوع بودجه‌ریزی افزایشی است که با افزایشی ناچیز نسبت به آنچه در سال گذشته وجود داشته است، اقدام به تدوین بودجه می‌کنند دقیقا همان کاری که شهرداری اراک در ابتدای امر انجام داده بود و شورای شهر آن را بازگرداند.

بودجه‌ریزی شورای شهر اراک (کمیسیون برنامه و بودجه) در هیچ کدام از این قسم نیامده و امکان تحقق آن غیر ممکن به نظر می‌رسید.

بر اساس این سبک می‌توان بدون توجه به منابع و مصارف و عملکرد شهرداری در سال‌های گذشته و وضعیت اقتصادی کشور و شهر بر مبنای قول بانک‌ها و افراد و… بودجه را تا چندین برابر سال گذشته افزایش داد و بعد هم در انتهای سال آن را مجدداً اصلاح کرد.

فارس: این بودجه‌ریزی چه مشکلاتی در پی دارد؟

وضعیت بودجه‌ریزی شهرداری اراک به عنوان اصلی‌ترین و مهم‌ترین صورت مالی، از لحاظ دارا بودن خصوصیات فنی و لازم وضعیت نامطلوبی دارد و شاید بتوان یکی از مهم‌ترین دلایل ضعف در نظام بودجه‌ریزی را نبود نیروی انسانی متخصص و کارشناس در امر بودجه و مباحث مربوط دانست.

اگر وضعیت موجود بودجه‌ریزی در شورای شهر بخواهد به همین ترتیب استمرار داشته باشد بی‌شک یکی از تهدیدهای آینده مدیریت شهری اراک خواهد بود و باید هر چه سریع‌تر با استفاده از متخصصین مجرب حوزه مالی این نقیصه را برای بودجه سال ۹۵ بر طرف کرد.