“جغجغه‌زنی انجدان” سمفونی حزن‌انگیز عزای حسینی

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از خبرگزاری تسنیم از اراک، روستای انجدان از جمله روستاهای هدف گردشگری استان مرکزی که در ۳۷ کیلومتری شرق اراک و غرب محلات در میان تعداد زیادی ازغارهای کوچک و بزرگ و با ارتفاع دو هزارمتری از سطح دریا قرار دارد.

در میان آداب و روسوم های مختلف این روستا آئین مربوط به چغچغه زنی از جمله مراسم هایی است که سالانه تعداد زیادی از افراد را به سمت خود می خواند و سابقه اجرای آن مربوط به دوره تیموری و صفویه است که توسط ساکنان بومی این روستا در روزهای نهم و یازدهم محرم برگزار می شود.

البته نظیر مراسم چغچغه زنی در شهرهای کاشان و ابیانه نیز برگزار می‌شده که با توجه به اسناد جمع آوری شده در این حوزه و جزئیات، استان مرکزی توانست آن را در لیست آثار معنوی کشور به نام خود به ثبت برساند.

این آئین در میان اهالی این روستا دارای جایگاه ویژه‌ای است به گونه‌ای که نزدیک به زمان برگزاری آن بسیاری از افراد در اقشار مختلف و رده های سنی گوناگون در این مراسم حضور یافته و به عزاداری امام حسین (ع) و اهل بیت ایشان می‌پردازند.

از جمله لوازم مهم برگزاری این مراسم ابزاری از جنس چوب و خراطی شده به نام جغجغه است که در انگشتان دست قرار گرفته و با نوای موزونی که ایجاد می‌کند مردم به عزاداری و گریه بر سالار شهیدان می پردازند.

جغجغه زنی، آئین بومی روستای انجدان

در این مراسم، شخصی که پیرترین فرد در روستا است به عنوان رهبر جلوتر از همه قرار می‌گیرد و به نوحه خوانی و مرثیه سرایی در سوگ سید و سالار شهیدان می‌پردازد و شرکت کنندگان در مراسم پاسخ را با نوختن جغجغه‌های بر دست و نواختن آهنگ موزون ماتم وار با اشک و آه خود با نوای حزن و اندوه شهادت جانسوز سید و سالار شهیدان همراه می‌شوند.

روستای انجدان دارای ۲محله، شامل محله بالا و پایین و یا به عبارت دیکر محله اولیاء و سفلی است که در روز نهم محرم و همزمان با تاسوعای حسینی ساکنان محله پایین با سوگواری و سینه زنی به سمت محله بالا حرکت کرده و در مسیر شروع به نواختن آلات چغچغه می کنند.

درواقع نواختن چغچغه در آداب و روسوم مذهبی مردم روستای انجدان همان مویه و زاری برای امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) است و صدای این ابزار نوعی بیان ارادت به پیشگاه مقدس امام حسین(ع) به شمار می رود.

جغجغه زنی هم‌نوایی عزاداران حسینی با کاروان خاندان امام حسین(ع)

در روز یازدهم محرم الحرام نیز همزمان با حرکت کاروان اسرای عاشورایی دسته ای از ساکنان روستا در قالب هیئات روانه کوچه‌های روستا شده و با حالتی محزون و نواختن چغچغه در کوچه‌ها حرکت می‌کنند و به یاد اسرای مظلوم کربلا اشک و ناله سر می‌دهند.

کاروان راه افتاده در کوچه‌های روستای انجدان همنوا با مظلومیت اسرای کربلا همزمان با نوحه سرایی و مرثیه خوانی در آغاز با تجمع در مقابل تکیه مرحوم حاج آقا سعید، از بزرگان روستا مراسم را شروع و راهی کوچه‌ها می‌شوند و در مسیر نیز نذورات مختلف مردم روستا که از خانه های آنان عبور می‌کنند دریافت می‌کنند.

ادامه این مراسم به گونه‌ای است که در عصر روز یازدهم نیز کاروان در مقابل حسینه محله سفلی حضور یافته و در کوچه‌های این محله حرکت کرده و به سمت اولیاء حرکت می کنند و به همدردی و اشک شیون شهدای کربلا می پردازند.

ابزار جغجغه فارغ از محتوای موزون خود در میان نوای آهنگین خود نوعی ماتم مربوط به عزاداری سیدالشهدا(ع) را نشان می دهد و مستندات باقی مانده از گذشته نشان می دهد که این آئین از سابقه چند صدساله برخوردار است.

به گزارش تسنیم، مطالعه تاریخ استان مرکزی همواره بیانگر این است که هریک از شهرها و روستاهای استان دارای شناسنامه فرهنگی ویژه ای بوده و هریک از انها مراسم  و آئین های ویژه ای داشته که هریک از فرهنگ و باور بومی آن ها برخاسته است.

حضور در دسته های سینه زنی و عزاداری و گریه بر شهدای کربلا و فهم ارزش های حسینی عاشورا بی شک اقدامی زنده به منظور پاسداشت قیام کربلا است و تا زمانی که شور حسینی و انوار مشعشع بارش بر قلب های مردم و به ویژه قشر جوان و نوجوان جامعه اسلامی می تابد، از بین بردن فرهنگ عاشورایی و خدشه دار کردن آن توسط دشمنان، امری محال و نشدنی است.