کاروانسراهای استان مرکزی؛ جلوه ای از هنر معماری ایرانی

به گزارش مرکزی دیلی و به نقل از ایرنا، کاروانسراها در ایران پیشینه ای به قدمت شکل گیری تبادل کالا در بین مناطق مختلف امپراتوری پارس و تجارت با سایر کشورها دارد.

با توسعه تجارت و رفت و آمدهای مکرر تجار و بازرگانان در جاده ابریشم، نقش کاروانسراها در مبادلات تجاری از اهمیت خاصی برخوردار بود، در این کاروانسراها ؛ خدماتی از قبیل اقامت، پذیرایی، تهیه و تامین آذوقه، دادن آب و تیمار حیوانات بارکش و نگهداری از آنها و همچنین تامین امنیت مسیر انجام می شد.

کاروانسرای عبدالغفار خان باغ شیخ و دو دهک از مهمترین کاروانسراهای برجای مانده از اعصار گذشته در استان مرکزی است.

کاروانسرای دو دهک یادگاری از دوره صفویه و درمسیرجاده دو دهک به دهستان خورهه و در فاصله حدود ۲۰۰ متری سمت راست بزرگراه قم – دلیجان قرار دارد.

این کاروانسرا حدود سه هزار مترمربع مساحت دارد و در دیواره های شمالی، غربی و شرقی آن برای حفاظت از کاروانسرا سه برج دیده بانی ساخته شده است.

مصالح به کار رفته در ساخت کاروانسرا را آجر ، سنگ، آهک و گچ تشکیل داده و سقف بنا با گچ و پشت بام آن نیز با کاهگل اندود شده و ایوان ورودی آن با حدود ۱۰متر ارتفاع دارای دو پنجره دیده بانی در طرفین است.

در سمت راست هشتی، یک اتاق بزرگ به مساحت ۲۰ مترمربع و به ارتفاع حدود چهار متر قرار گرفته که ظاهرا نمازخانه کاروانسرا بوده است .

سه اتاق دیگر در انتهای این نمازخانه مشاهده می شود و کف تمامی اتاق ها و حجره ها با آجر چهار گوش فرش شده و در ضلعهای جنوبی، شرقی و غربی ، سه ایوان اصلی و در جوانب آن اتاق هایی وجود دارد.

زیر هر ایوان یک اتاق بزرگ با سقف گنبدی تعبیه شده که احتمالا محل استراحت و یا نگهداری علوفه بوده و در ضلع شمال کاروانسرا ۲۲ مال بند برای بستن اسبها و تیمار آنها ساخته شده است.

کاروانسرای عبدالغفار خان باغ شیخ نیز در هشت کیلومتری شرق شهر ساوه و اتوبان ساوه – قم در روستای باغ شیخ قرار دارد که در سال ۱۲۰۰ هجری قمری به شکل مربع در ابعاد حدود ۵۰ در ۵۰ متر ساخته شده است.

دروازه ورودی آن در ضلع شرقی و در دو طرف دروازه با ۱۲رواق بنا شده و ایوان ورودی از طریق هشتی بزرگی به داخل حیاط کاروانسرا مرتبط است و دور تا دور حیاط را حجره های متعدد در بر گرفته و اصطبل چارپایان در پشت حجره ها قرار دارد.

کاروانسراهای ˈشاه عباسیˈ مشهد میقان ، ˈوردهˈ ساوه، ˈجون آبادˈ محلات ، ˈپانگانˈ ساوه، ˈخشکه رودˈ، ˈگردینˈ، ˈخمسه آبادˈ، ˈمشک آبادˈ و ˈگلستانˈ اراک ، شمار دیگری از کاروانسراهای استان مرکزی برجای مانده در مسیر جاده ابریشم اند که زمانی پذیرای بازرگانان و امروزه محل بازدید گردشگران هستند.