جای خالی پژوهش در تئاتر کشور

به گزارش مرکزی دیلی و به نقل ازخبرنگار مهر، پژوهشگر هنر و کارگردان برجسته کشور در گفتگو با مهر درباره وضعیت تئاتر کشور گفت: تا زمانی که یک نمایشنامه و متن خوب وجود نداشته باشد فضای تئاتر ساخته نمی شود و این مشکلی است که در تمام ایران و حتی تئاتر حرفه ای کشور نیز با آن مواجه هستیم.

علی عسکر علیزاده مقدم افزود: به دلیل کمبود متن و نمایشنامه نویس خوب در ایران، گرایش به متن خارجی زیاد شده است.

وی با بیان اینکه هم اکنون در ایران دو یا سه نمایشنامه نویس خوب وجود دارد، اظهار کرد: درام از برخورد تغزل، شعر و حماسه به وجود می آید سه عنصری که از گذشته در ایران بوده، بنابراین زمینه برای نوشتن متن خوب در کشور بسیار است.

علیزاده مقدم اضافه کرد: در کشورهای خارجی فقط یک هومر بیشتر در زمینه تغزل و یک ایلیاد و اودیسه در زمینه حماسه وجود ندارد؛ ولی از تداوم همان چندین هزار متن نمایشی و سینمایی نوشته شده است.

داور بیست و ششمین جشنواره تئاتر استان مرکزی افزود: این در حالی است که در ایران گنجینه عظیمی از شاعران بزرگ چون مولانا، حافظ و سعدی داریم و از آن طرف حماسه سرایان بزرگی چون فردوسی و نظامی.

علیزاده مقدم بیان کرد: برای رسیدن به تئاتر غنی ایرانی باید این ها را شناخت و از تلفیق حماسه و تغزل بهره برد زیرا با وجود این همه شاعر چون چنین برخوردی نیست ما فاقد متن خوب هستیم.

وی متن را خمیر مایه ارتباط با مخاطب دانست و تصریح کرد: هم اکنون در کشور در  زمینه بازیگری و کارگردانی انرژی ها و تلاش های خوبی دیده می شود؛ ولی همین نبود متن بعنوان بن مایه و خمیر مایه ارتباطی این زحمات را نیز از بین می برد.

علیزاده مقدم اضافه کرد: ما سه تِم بیشتر در ژانر نداریم، عشق، مرگ و جستجو که تمام ادبیات، شعر، تئاتر و سینمای جهان از آن می آید.

وی گفت: متاسفانه نویسندگان ما به این تم ها نگاه نمی کنند و در کارهایشان فلسفه نهفته نیست، در حالی که ما داریم انسان را مطرح می کنیم و به این نکته توجه نداریم که انسان بدون فلسفه وجود ندارد.

علیزاده مقدم عنوان کرد: این چند دلیل اساسی است که نمی تواند نخ ارتباطی بین تئاتر و مخاطب را در کشور ما ایجاد کند و تئاتر ما را عقیم کرده است.

باید اول پژوهشگر تربیت کنیم تا دانشجوی تئاتر

وی بحث پژوهش و تحقیق در زمینه هنر را ضروری عنوان و اظهار کرد: در واقع تئاتر در کنار اینکه مادر تمامی هنرهاست یک علم نیز هست، بنابراین ما باید اول پژوهشگر تربیت کنیم تا دانشجوی تئاتر.

علیزاده مقدم ادامه داد: هنرمند تئاتر باید تمامی هنرهای هفت گانه را بشناسد زیرا تئاتر سرشار از موسیقی، هنرهای تجسمی و شعر است.

این کارگردان کشور کمبود مطالعه را مشکل اساسی تئاتر امروز دانست و  تصریح کرد: به جرات می توان گفت که مطالعه بچه ها در زمینه تئاتر ضعیف است، انسان برای جهانی شدن باید دایره لغات وسیع تری داشته باشد و دایره لغات زیاد نمی شود مگر اینکه بخواند و مطالعه کند.

علیزاده مقدم افزود: نکته مهم این است که با همه مشکلات تئاتر یادمان نرود که همه از یک خانواده هستیم و نگاه غرض ورزانه به هم نداشته باشیم و حتی از کارهای بد یکدیگر نیز یاد بگیریم.

وی تاکید کرد: اهالی تئاتر باید تضادها را کنار بگذارند، دوست باشند چون خانواده تئاتر خانواده مقدس و هنر تئاتر هنری خدایی است و این تقدس حفظ شود.

بازیگر و کارگردان سرشناس کشور نیز در گفتگو با مهر گفت: آثار نمایشی که در جشنواره بیست وششم تئاتر استان مرکزی دیده شد در مقایسه با آثاری که در مناطق مختلف در چند ماه اخیر دیده ام شکیل تر و جذاب تر بود.

بهروز بقایی افزود: این نشان می دهد که هنرمندان اراکی به خودشان بازگشته اند و منابع گذشته خود را در نظر گرفته اند.

وی با بیان اینکه کشور ما سرشار از منابع عظیم معنوی ایرانی و اسلامی است که باید مورد توجه باشد، اظهار کرد: در برخی از آثار تئاتر استان مرکزی نشانه هایی از برگشت به همین اصل دیده می شد یعنی توجه به منابع و سنت های نمایشی که قابل تحسین بود.

شناخت و آگاهی دو شاخصه مهم حرفه بازیگری است

این بازیگر برجسته کشور افزود: شناخت و آگاهی دو شاخصه مهم حرفه بازیگری است، یعنی بازیگر باید بداند که هر کاری در روی صحنه آگاهانه و جز لاینفک کارش است.

بقایی گفت: قطعا بازیگری موفق است که عمل و شخصیت صحنه ای خود را فراموش نکند و تعادل خود را بر روی صحنه حفظ کند.

منتقد بیست و ششمین جشنواره تئاتر استان نیز به مهر گفت: در حقیقت تئاتر استان مرکزی، تئاتر با ظرفیت و پتانسیل بالا است و از لحاظ نوشتن متن، بازیگری و تا حدودی کارگردانی بسیار قابل تامل و تعمق است.

حسن پارسایی در توصیه به کارگردانان گفت: سالن های اجرای نمایش از لحاظ فنی و هنری بر اساس موضوع نمایشنامه انتخاب شوند و ارتباطی با سلایق شخصی ندارد.

وی افزود: بعضی از نمایشنامه ها باید در سالن دارای سکو که شکوه و عظمت محتوای نمایشنامه را بی واسطه القا کند، اجرا شود و برخی نمایشنامه ها نیز که موضوعاتی چون فقر و طرد شدگی دارند باید در سالن هایی که سِن آن پایین تر است اجرا بروند.

امکاناتی که در اختیار هنرمندان تئاتر استان است کافی نیست

پارسایی ادامه داد: متاسفانه امکاناتی که در اختیار هنرمندان تئاتر استان است کافی نیست، سالن ها بسنده نمی کند و مسئولان این استان باید توجه بیشتری به تئاتر کنند.

وی با اشاره به اهمیت آموزش گفت: در بخش آموزش نیز باید نگاه تخصصی تر و جامع تری به مسئله تئاتر شود و حیف است که این استعدادها در سایه بی توجهی بارور نشوند.

نمایشنامه نویس برجسته کشور گفت: هم اکنون تئاتر ما شاهد معضلی بنام جشنواره زدگی است و جشنواره ها جای تئاتر مستمر را گرفته اند و دغدغه اصلی اهالی تئاتر شده است.

در تئاتر ایران حواشی جای متن را گرفته است

محمدرضا الوند در گفتگو با مهر افزود: هم اکنون در تئاتر ایران حواشی جای متن را گرفته است و می توان به جرات گفت تئاتر تحت تاثیر شرایط اجتماعی نیست و نه تنها بارور نشده بلکه زیان هم دیده است.

وی با بیان اینکه در سه دهه اخیر تئاتر کشور دچار یک تکرار و عادت شده است، ادامه داد: در اوایل انقلاب برای ایجاد شور و حال در تئاتر، تشویق شکل گیری گروه های نمایشی و احیا دوباره تئاتر در بین مردم تصمیم به برپایی جشنواره ها گرفته شد.

الوند تصریح کرد: متاسفانه حاشیه بر اصل این هدف مستولی شد و هر سال که جلوتر رفتیم بر تعداد و تنوع این جشنواره ها اضافه شد بطوریکه جشنواره جای تئاتر را گرفت و دغدغه اصلی ما شد.

وی افزود: جای تاسف است که اصل جریان تئاتر وجود ندارد و شرکت در جشنواره  بهترین و تنها فرصت برای بروز و بودن شده است.

یکی از شعارهای جشنواره کشف استعدادها و توان ها بود

داور بیست و ششمین جشنواره تئاتر استان مرکزی اظهار کرد: یکی از شعارهای جشنواره کشف استعدادها و توان ها بود سئوال این است تا کی قرار است جشنواره ها برپا شوند؟ آیا زمان بهره برداری و  استفاده از این استعدادها نرسیده است؟

الوند دیگر آسیب جشنواره ها را درگیر مسائل غیر تئاتری چون داوری، دانست و اضافه کرد: وقتی جشنواره اصل باشد پس مسئله ای که ذهن را پر می کند هم متفاوت می شود، قطعا در جشنواره ها نتایج داوری باعث دلخوری، گلایه و برشمردن نقایص فراوان می شود.

الوند ادامه داد: جالب است افرادی که در جشنواره برنده می شوند اعتراضی به بی عدالتی داورها، نقص ها و حق کشی ها ندارند ولی اگر مرور شود دیده می شود همین افراد در سنوات قبل یا بعد یا جشنواره دیگر اگر اثرشان پذیرفته نشود اعتراض می کنند و این فضایی است که تئاتر ما مبتلا به آن است.

وی در خصوص وضعیت تئاتر استان مرکزی گفت: تمام مسائلی که در بالا گفته شد در استان مرکزی هم وجود دارد.

الوند تصریح کرد: بخش بیشتر آثار که خلق و افریده می شود برای جشنواره است و این ها در اثر تکرار و عادت به سبک و روش  تبدیل می شود، برای همین است که دیگر شاخصه های قدیمی تئاتر اراک را  در آثار جدید این شهر نمی بینیم.

کاش دانشکده تئاتر در اراک نبود

وی وجود دانشکده تئاتر در اراک را هم نقطه تقویت ندانست و افزود: شاید تعجب کنید اگر بگویم کاش دانشکده تئاتر در اراک نبود، زیرا من تئاتر این استان و اراک را قبل از تاسیس این رشته می شناختم و وجود دانشگاه در اراک نتوانسته تئاتر این منطقه را بارور کند.

الوند اضافه کرد: حضور دانشجویان تئاتر از اقصی نقاط کشور و همچنین اعضای هیئت علمی دانشگاه هر کدام با خلق و خو، خرده فرهنگ ها و تنوع دیدگاه ها نتوانسته باعث ارتقا تئاتر استان شود.

وی گفت: بنابراین حاشیه هایی چون کور کوری خواندن، منم منم کردن ها خود به خود از دانشگاه آغاز شد و جای متن را گرفت و اراک را نیز مبتلا به مشکل خیلی دیگر از استان های دارای دانشکده تئاتر کرد.

الوند در خصوص تئاتر اراک گفت: تئاتر قبل از دوران دانشگاه در اراک تئاتر اراک، تئاتری ریشه دار بود، خلق و خوها، باورها و آئین های بومی را در خود داشت و به دست افرادی بود، که دیگر نیستند.

وی بیان کرد:  مردان و زنانی در آن تلاش می کردند که به لحاظ اجتماعی روشنفکر نامیده نمی شدند یا تحصیلکرده این رشته نبودند؛ ولی نمایش در زندگی شان نقش عمده داشت و تفنن و سرگرمی نبود، مردان بزرگی چون سبزی، سلطانی و ابوالفضل حاج علیخانی.

الوند گفت: متاسفانه موفق های این شهر سال به سال کوله بار را بستند و رفتند، جدید ها اهل اراک نیستند و بعد از تحصیل خواهند رفت و این فرایند به تئاتر اراک ضربه می زند، هرچند باز هم تاکید می کنم این معضل در استان های دیگر هم وجود دارد.

بیست و ششمین جشنواره تئاتر استانی استان مرکزی از سه شنبه تا پنجشنبه برگزار شد و در این دوره از جشنواره هشت نمایش از شهرهای اراک، دلیجان، محلات و خمین پس از بازبینی از میان ۲۱ اثر توسط کیوان نخعی، احسان ملکی و امیر زاوش حضور دارند.

…..

گفتگو: سمیه انصاری فر