قیام عاشورا صحنه شجاعت و ایثار دلاورمردانی است که به بهای خون خود حق و حقیقت را زنده نگه داشتند، خونی تا ابد جاودان که مسیر روشنی برای منادیان حق و حقیقت شد.

به گزارش اخبار روزانه مرکزی به نقل از خبرگزاری صداو سیما،عاشورا حماسه‌ای به وسعت تاریخ، دهم محرم سالروز شهادت حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و یاران باوفایش در حادثه کربلا است.
در روز عاشورا حضرت اباعبدالله الحسین (ع) بعد از نماز ظهر، مظلومانه در زمین کربلا به همراه یاران با وفایش به شهادت رسیدند.
عاشورا حماسه‌ای ماندگار است که با وجود گذشت قرن‌ها از آن، هنوز برای عاشقان اباعبدالله زنده است.
قیام سید و سالار شهیدان در حدود ۱۴ قرن پیش، بهترین برهان و حجت برای انسان‌های آزاده‌ای بوده و هست که به تاسی از مولای خود در مسیر احقاق حق و مبارزه با طاغوت زمانشان به میدان رفتند تا مکتب سرخ عاشورا برای همیشه زنده بماند.

مباهله در لغت به معنای یکدیگر را لعنت و نفرین کردن است. در روز مباهله بنا بر این بود که مسلمانان و مسیحیان نجران یکدیگر را نفرین کنند. تا خدا آن طرف که دروغگوست، عذاب کند.
فَمَنْ حَآجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ مَاجَآءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْنَدْعُ اَبْنَآءَ کُمْ وَ نِسَآءَنَا وَ نِسَآءَکُمْ وَ أَنْفُسَنَا وَ أَنَفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکَذِبِینَ
هرگاه بعد از علم و دانشی که به تو رسیده (باز) کسانی با تو به ستیز برخیزند، بگو بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را، ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود، آنگاه مباهله کنیم، و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم. آیه ۶۱ سوره آل عمران
پس جبرئیل فرود آمد و آیه تطهیر در شأن ایشان نازل شد:
وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّهِ الْأُولَی وَأَقِمْنَ الصَّلَاهَ وَآتِینَ الزَّکَاهَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا .
و در خانه های خود بمانید و همچون دوران جاهلیت نخستین (در میان مردم) ظاهر نشوید، و نماز را برپا دارید و زکات را بپردازید، و خدا و رسولش را اطاعت کنید، خداوند فقط می خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملا شما را پاک سازد. آیه ۳۳ سوره احزاب
داستان مباهله و آیه ای که در این باره نازل گردیده است، در طول تاریخ شیعه بزرگترین سند افتخار و فضیلت بوده است؛ زیرا الفاظ و مفردات آیه حاکی است که همراهان پیامبر در چه پایه از فضیلت قرار داشتند. در این آیه، علاوه بر اینکه امام حسن و حسین را فرزندان پیامبر و فاطمه را یگانه زن منتسب به خاندان او خوانده است، از شخص حضرت علی ـ علیه السّلام ـ به عنوان «انفسنا» تعبیر آورده است و آن شخصیت عظیم جهان انسانی را به منزله جان پیامبر دانسته است. چه فضیلتی بالاتر از این که یک شخص از نظر معنویت و فضیلت به پایه ای برسد که خداوند بزرگ او را به منزله جان و روح پیامبر بخواند.
آیا این آیه گواه بر برتری امیرمؤمنان بر تمام مسلمانان جهان نیست؟ فخر رازی، که روش او در بحثهای کلامی و مسائل مربوط به امامت، بر همه روشن است؛ استدلال شیعه را ذکر کرده و مطلب را با اعتراض کوچک و ناچیزی که پاسخ آن بر اهل معرفت مخفی نیست، به پایان رسانیده است.
از روایاتی که از پیشوایان مذهبی ما وارد شده است، استفاده می شود که موضوع مباهله اختصاص به پیامبر نداشته و هر فرد مسلمانی در مسائل مذهبی می تواند با مخالفان خود به مباهله برخیزد. طرز مباهله و دعای آن، در کتاب های حدیث وارد شده، است.  《نورالثقلین ج ۲۹۱》
در رساله حضرت استاد علامه طباطبائی چنین می خوانیم: مباهله یکی از معجزات باقی اسلام است، و هر فرد با ایمانی به پیروی از نخستین پیشوای اسلام می تواند در راه اثبات حقیقتی از حقایق اسلام با مخالف خود به مباهله بپردازد، و از خداوند جهان درخواست کند که طرف مخالف را کیفر بدهد و محکوم سازد.
در برخی از روایات وارد شده است: پیامبر دست حسن و حسین را گرفته بود، و علی پیش روی پیامبر و فاطمه پشت سر آن حضرت حرکت می کردند ـ بحار، ج ۲۱ / ۳۳۸
دانشمند بزرگوار شیعه، در کتاب «اقبال» نقل می کند: در روز مباهله گروه زیادی از انصار و مهاجر، به نزدیکی نقطه ای که قرار بود مراسم مباهله در آنجا انجام بگیرد، آمده بودند. ولی پیامبر از منزل با همان چهار نفر حرکت کرد، و در محل مباهله جز این پنج نفر از مسلمانان کس دیگر نبود. پیامبر وارد محل مباهله شد و عبای خود را از دوش برگرفت و بر روی دو درخت بیابانی که نزدیک یکدیگر بودند افکند، و با همان هیئت پنج نفری که از منزل خود حرکت کرده بود زیر سایه عبا قرار گرفتند، و هیئت نمایندگی نجران را به مباهله دعوت نمود.

پی نوشت: فروغ ابدیت، ج۲، ص۴۳۱

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی، مصطفی مرزبان در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه مطالعات اجرای طرح موزه بزرگ اراک سال ۹۸ آغاز و عملیات اجرایی آن سال ۱۳۹۱ کلید خورد، افزود: برای این پروژه با ۵۰ درصد بی شرفت تاکنون ۱۴ میلیارد تومان هزینه شده است.

وی ادامه داد: برای تکمیل این پروژه، حداقل ۴۰ میلیارد تومان اعتبار دیگر نیاز است. درصورت تأمین این میزان اعتبار این پروژه تا پایان سال ۱۴۰۴ تکمیل می‌شود.

مرزبان خاطرنشان کرد: البته قرارداد پیمانکار به پایان رسیده است و پس از تأمین اعتبار در سال جاری پیمانکار جدید پروژه مشخص خواهد شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی تصریح کرد: اشیای با ارزش قدیمی اراک در مکان‌های تغییر کاربری یافته بناهای تاریخی موجود به طور پراکنده نگهداری می‌شود که شرایط موجود در این بناها مناسب موزه داری نیست.

مرزبان اضافه کرد: با تکمیل و راه‌اندازی موزه بزرگ اراک تمام اقلام، اشیا و آثار گذشتگان به این مکان منتقل و به صورت علمی و اصولی از آنها نگهداری می‌شود. همچنین بخش‌های مردم شناسی، باستان شناسی و فرهنگی در این موزه پیش‌بینی شده است.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی، علیرضا مرادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، منطقه مرکزی، در خصوص بازدید امروز اعضای کمیسیون نظارت شورای شهر از بازار تاریخی اراک اظهار کرد: امروز اعضا تمام بازار اراک از میدان ارگ تا بازارچه امیرکبیر و حتی بام بازار را مورد بازدید قرار دادند و کلیه مشکلات و چالش‌های موجود احصا شد.

وی با تاکید بر اینکه وضع بازار وخیم و بحرانی است، تصریح کرد: بازار اراک به لحاظ فرهنگی، ساختاری، فیزیکی، مرمت، نظارت و نگهداری دارای شرایط بحرانی است و باید متولی واحد و حاذقی برای آن تعریف شود.

مرادی تصریح کرد: مشکلات بغرنج کنونی بازار اراک به نوعی است که فرصت جهانی شدن آن را از دست خواهیم داد، شرایط امروز بازار حاصل سوءمدیریت‌هاست و خرابی‌های امروز و مشکلات را نمی‌توان با اعتبارات قطره چکانی رفع کرد. بازار در حال از رفتن است و باید تمهیدات موثری برای آن در نظر گرفت.

وی با بیان اینکه بازار تاریخی اراک سرمایه اراک به شمار می‌رود، عنوان کرد: هیچ یک از سراهای این بازار امروز شاداب، زنده و پویا نیست و حداقل شرایط را در اختیار ندارند و حتی در آستانه ریزش است، اما هیچ اقدام موثری در این خصوص صورت نمی‌گیرد حتی مرمت‌های صورت گرفته با نامرغوب‌ترین مواد و بدون نظارت بر روند کار انجام شده است که نه تنها مشکلی را رفع نکرده بلکه فاجعه‌آفرین شده است.

این عضو شورای شهر اراک تاکید کرد: شرایط بازار تاریخی اراک به نحوی است که وضعیت آن قطعا در صحن علنی شورای شهر اراک بررسی خواهد شد و لازم است مسئولان امر در خصوص این وضعیت پاسخگو باشند.

وی اظهار کرد: همه حوزه‌ها و متولیان به شکلی در پی فرار ار مسئولیت‌پذیری هستند و متولیان دیگر را متهم به کم‌کاری می‌کنند، اداره کل اوقاف باید مسئولانه پاسخگوی سهم متعلقه خود در آبادانی و نگهداری بازار باشد و با بهانه‌های غیر قابل قبول کار را رها نکند، اداره کل میراث فرهنگی که یکی از متولیان اصلی است باید محوریت کار را بپذیرد و متولی معین برای پیگیری امور بازار به مبادی ذیربط معرفی کند، از طرفی معضلات فرهنگی بازار و ناهنجاری‌های رفتاری بعضی از کسبه بحث مفصلی است که کمیسیون فرهنگی شورای شهر در دستور کار قرار داده‌ است.

مرادی پیشنهاد کرد که با توجه به وضعیت بازار اراک کمیته‌ای متشکل از استانداری مرکزی، فرمانداری و شهرداری اراک، هیات امنای بازار و سمن‌ها تشکیل شود تا جهت مدیریت بحران کنونی به شکلی عملی تصمیم‌سازی کنند تا بتوان بازگشت به اوج بازار اراک را مجددا رقم زد.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از روابط عمومی میراث فرهنگی استان مرکزی، ایرانیان برای حفاظت از چشمه‌سارها و پاکیزگی جریان آب‌ها، باورهای قدسی داشتند و متناسب با آنها مراسم خاص اجرا می‌کردند. اعتقاد به ایزدگونه‌ای بنام آناهیتا که موکل بر آب و حاصلخیزی بود و همچنین امشاسپندی به اسم “وخش”۱، بن‌مایه جشن‌ها و محتوای نیایش در نیایشگاه‌ها را شکل می‌داده است.

به گفته دکتر قاسم فضلی باستانشناس و مردم‌شناس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی، نظر به اینکه از زمان‌های دور دغدغه کمبود آب با سرشت آدمیان تنیده شده، از این روی به اجرای مراسم “تمنای باران” در نقاط مختلف ایران می‌پرداختند، به طوری که مردم در مقبره حضرت دانیال پیغمبر در شوش(واقع در خوزستان) طی مراسمی خاص به دعا و نیایش مشغول می‌شدند.۲

وی افزود: در استان مرکزی در موسم بهار و در کوهی موسوم به مصلی در روستای وفس واقع در ۱۴کیلومتری شمال کمیجان، مؤمنین به نماز می‌ایستادند تا بدان وسیله، رحمت بارش نازل شود و در “نراق” سکویی(تخت‌گاه) بزرگ از سنگ در میان دره‌ای ساختند که تاکنون محفوظ مانده و به سکوی نماز مشهور است.۳

فضلی گفت: “نذر آب” طبق یک وقت و تقویم مشخص در برخی آبادی‌های استان مرکزی همچنان پابرجاست، به طوری که در روستای ولاشجرد از توابع شهرستان فرمهین هر ساله در شب بیست‌ویکم ماه رمضان مصادف با وفات حضرت علی(ع)، به مدت بیست و چهار ساعت آب کهریز(قنات) آبادی بطور رایگان در اختیار کشاورزان و خوش‌نشینان ضعیف و کم درآمد قرار می‌گیرد.

وی اظهار کرد: تهیه و هدایت آب همانند حفر قنات بویژه در نقاط کم‌آب آن هم با وسایل ساده و ابتدایی مثل کلنگ و بیلچه، کاری سخت و سترگ بشمار می‌رود. روستای ابراهیم‌آباد در ۳۳ کیلومتری شمال شرق اراک واقع است. این آبادی که از مسیر بزرگراه اراک- سلفچگان قابل دسترسی است، در دشت مشک‌آباد قرار دارد و دشت نامبرده دارای پدیده‌های متفاوت جغرافیایی است، به شکلی که سمت شمال غرب دشت با دریاچه نمک فراهان همسایه است و از این روی تحت تأثیر خصوصیات اقلیم دریاچه پیش‌گفته و نقاط پیرامونی آن قرار دارد.

فضلی گفت: اما دشت مشک‌آباد از طرف جنوب با رشته کوه‌ها و ستیغ‌های متعدد منطقه شکارگاهی هفتاد قله مرتبط است، به طوری که شیب طبیعی زمین از ارتفاعات مذکور به جانب شمال و شمال غرب قرار گرفته و در فصول باران و برف، آب‌ها از طریق مسیل‌ها به دشت نامبرده جریان یافته و قسمتی از آن به دریاچه نمک فراهان می‌ریزد.

وی افزود: کوه‌های هفتاد قله دارای تنگه‌ها و دره‌های بسیاری هستند نظیر یک دره تاریخی که طول آن از جنوب به شمال شکل گرفته و دهانه عریض آن در محدوه زمین‌های زراعی ابراهیم‌آباد قرار دارد. در این دره شبکه قنات روستای مذکور مشتمل بر سه مادرچاه، سه کوره و میله‌های بسیار آن حفر شده است.

فضلی اظهار کرد: جنس و ساختار قنات یاد شده که بطور قابل توجه در ژرفنای زمین کندمان شده از بافت کنگلومرا و مارنی تشکیل یافته است، اما دور از ذهن نیست که استادکاران مقنی هنگام حفر آن قنات با قسمتی از صخره و کمر در اعماق زمین مواجه شده‌اند که سختی این کار طاقت‌فرسا را به دو چندان تبدیل کرده است.

وی افزود: نخستین چاه که بنام مادرچاه و در عین حال ژ‍رف‌ترین نقطه شبکه این قنات شناخته می‌شود، در مکانی بنام “پشت قبرستان” و در محدوه جنوب دره نامبرده حفر شده است. از این چاه نیز به عنوان سفره آب اصلی تعریف می‌شود که از آنجا آب را از طریق کندمان بستر یک کوره و با شیب سر پایین ملایم بطرف ابراهیم آباد هدایت و در نهایت در یک میدان قدیمی در داخل آبادی سر از ژرفای زمین برون می‌آورد و آشکار می‌شود و به مصرف زمین های زراعی می‌رسد.

به گفته فضلی، قنات ابراهیم‌آباد دارای یک کوره طویل(شماره ۱) در جهت جنوب – شمال است، همچنین دو کوره دیگر یکی(شماره ۲) در طرف شمال شرق و دیگری(شماره ۳) در جانب شمال غرب(نسبت به مادرچاه کوره طویل(شماره ۱) وجود دارند، اما طول کوره ۲ و ۳ کوتاه تراز کوره ۱ است. هر کدام از دو کوره کوتاه نامبرده دارای یک مادرچاه بوده که آب‌های سفره زیرزمینی هر دو به کوره طویل(شماره۱) هدایت شده و آنجا جریان آن بطرف مظهر قنات در داخل روستای نامبرده ادامه پیدا می‌کند.

وی افزود: در گذر زمان و بر اثر رخدادهای اقلیم، سیل‌های متوالی و پی‌درپی از کوه‌های هفتادقله جریان یافته و به دره یاد شده وارد شده که در نتیجه آن رسوبات سیل‌ها دهانه برخی از میله‌های قنات ابراهیم‌آباد را انباشت و مسدود کرده‌اند. آنچه که امروز از شمار مجموع دهانه آن میله‌ها قابل مشاهده است، حدود ۳۵۰ میله است که از مجموع ۱۸ کیلومتر طول قنات نامبرده، باقی مانده‌اند.

فضلی خاطرنشان کرد: به استناد تحقیقات متون، شواهد و مستندات باستانشناسی، قنات یاد شده ۸۰۰ ساله است. خصوصیات و وی‍ژگی‌های این شبکه آبرسانی تحت عنوان “قنات ابراهیم آباد” نخست به سال ۱۳۹۳ و به شماره ۳۱۱۵۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در تیرماه سال جاری (۱۳۹۵) پس از تهیه گزارش‌ها و فراهم آوردن مستندات ضروری، در فهرست آثار تاریخی یونسکو به ثبت رسید و از این روی قنات ابراهیم آباد نخستین یادمان باستانی و تاریخی از استان مرکزی است که در فهرست آثار تاریخی جهان ثبت شده است.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از ایلنا، این اسکلت در لایه ۶ متری از زمین کشف و وسایل قابل توجهی از جمله لاک لاک پشت و یک سری وسایل ساییدن که مخصوص غلات بوده به دست آمده است .

سرپرست گروه انتقال اسکلت اعزامی پژوهشکده حفاظت و مرمت سازمان میراث فرهنگی کشور گفت : این اسکلت از شرایط خاصی مثل عمق زیاد و مکان محدود برخوردار است که کار انتقال آن را سخت کرده است .

حمید فرهی افزود: بعد از کشف این اسکلت کار برش زدن و قالب زدن با گچ آن انجام و به موزه چهار فصل اراک انتقال پیدا خواهد کرد.

سرپرست تیم کاوش هم با اشاره به سالم ماندن اسکلت حتی دندان های آن گفت : عناصر خاک این تپه تاریخی مهم ترین دلیل سالم ماندن این اسکلت است و فرمت این اسکلت به صورت چمباتمه‌ایی است که احتمالا رو به آفتاب دفن شده است .

غفور کاکا افزود : وجود آهک و اسید بسیار پایین و بالا بودن درصد نمک این خاک موجب از بین نرفتن اسکلت بعد از ۷۵۰۰ سال شده است.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی، آیت الله قربانعلی دری نجف آبادی عضو هیأت رییسه مجلس خبرگان رهبری در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با اشاره به هجمه های اخیر ضد انقلاب و شبکه های بیگانه به امام راحل گفت: حضرت امام (ره) تکلیف مدار بودند و برای خدا قیام و اقدام کردند.

وی افزود: این روزها رسانه های غربی مخصوصا بی بی سی العیاذ بالله نسبت به حرمت حضرت امام(ره) از هتک حرمت و توهین ابا ندارند و اجتناب نمی کنند، این رسانه ها مدتها است که دنبال بهانه می گردند تا شخصیت قدسی امام را زیر سؤال ببرند از این رو چندی پیش به این عنوان که امام با رییس جمهور آمریکا صحبت و مذاکره کرده هجمه هایی داشتند.

نماینده ولی فقیه در استان مرکزی با اشاره به انتشار فایل صوتی آقای منتظری و هجمه به امام اظهار داشت: بنده در جریان این حوادث اخیر بوده ام زمانی که رادیو بی بی سی جرقه آتش فتنه را شعله ور کرد؛ خود آن آقای محترم به من می فرمود وقتی بی بی سی نامه خرداد ماه من را در شب پنجم فروردین ۱۳۶۸ قرائت کرد امام در آن زمان راجع به مهاجرین جنگ تحمیلی یک موضع بسیار قاطع گرفتند و فرمودند ما با هیچ کسی رابطه ای و نسبتی نداریم، ما تابع شرع و قانون هستیم، از وظایف خود تخلف نمی کنیم، ملاحظه احدی را نمی کنیم و با کسی رودربایستی نداریم.

وی ادامه داد: در آن زمان اتفاقا مادر بزرگ بنده به رحمت خدا رفته بودند و بنده در نجف آباد بودم منتها این فرمایشات امام خمینی (ره) خیلی تکان دهنده بود و من هم تابم تمام شد و سریع به قم آمده و دنبال مسائل و ملاقات با بزرگان حوزه از جمله آیت الله مشکینی و آیت الله امینی بودم.

آیت الله دری نجف آبادی ابراز داشت: نامه ای که نویسنده آن نامه ادعا می کرد آنرا محرمانه برای دفتر امام (ره) نوشته اند و برای آیت الله موسوی اردبیلی و برای دادستان وقت ارسال کرده اند، حالا دست رادیو بی بی سی است و آنرا قرائت می کند، روشن بود که نمی شد دفتر امام (ره) و دیگران را مقصر دانست و طبیعتا خود آقایان باید پاسخگو باشند که این نامه از کجا درز کرده و ایشان تعبیرشان این بود بی بی سی بشکه بنزین را روی ماجرا ریخت، یک بشکه بنزین که دیگر کار از کار گذشته بود و امام(ره) تصمیم قاطع خودشان را گرفته بودند.

وی با بیان این که هنوز هم بی بی سی ام الفتنه و ام الفساد است، عنوان کرد: اینها از اول تاسیس شده فرقه ضاله و صهیونیست ها بوده اند و حلقه های مرتبط آنها هم منافقین، کوردل ها و مزدوران هستند.

امام جمعه اراک خاطرنشان کرد: عده ای هرچه آب در آسیاب دشمن بریزند، هرچه دروازه بانی برای دشمن بکنند به ضرر اسلام، کشور و نظام و به ضرر همه است و قطعا دشمن سوء استفاده می کند.

وی اضافه کرد: افرادی در داخل خیال نکنند برای دفاع از یک شخص هنری کرده اند، این هنر نیست و بلکه برخلاف اخلاق و ارزش ها بوده و به ضرر خود می شود؛ متأسفانه تا شرایط یک مقدار آرام می شود و برخی قدری بزرگواری می کنند و می خواهند بعضی مسائل فراموش شود خودشان مجددا یک کبریتی به آتش می زنند که این کاملا اشتباه و از هر جهت به ضرر است.

آیت الله دری نجف آبادی با بیان این که اگر امام (ره) نبودند همه این آقایان از جمله مرحوم آیت الله طالقانی و … در زندان پوسیده بودند، این افراد که جرأت، شجاعت و صلابت امام(ره) را نداشتند.

وی افزود: امام برای خدا تصمیم می گرفت، امام تکلیف مدار بود و هیچ ملاحظه احدی را نداشت، همان زمان هم به ما گفتند برخورد این آقایان با امام (ره) مثل برخورد یک ظرف شیشه ای با یک ظرف مسی است و نتیجه ای جز نابودی ندارد.

عضو هیأت رییسه مجلس خبرگان رهبری با بیان این که برخوردهای کودکانه و غلط آب به آسیاب دشمن ریختن است، اظهار داشت: در چنین شرایطی که آل سعود از یک طرف با منافقین کور دل، صهیونیست ها، محمود عباس جنایتکار با دارو دسته شان و سر دسته منافقین، ترکی فیصل و دیگران در فرانسه از طرف دیگر برنامه ریزی کرده بودند، که چیزی جز خیانت نیست.

وی ادامه داد: مشخص است بی بی سی چه اهدافی را دنبال می کند و بعضی از افراد هم مستقیم و غیر مستقیم آب به آسیاب آنها می ریزند و با آنها همسو هستند؛ در اقدام خیانت آمیز حتما نیاز نیست که قصد باشد نتیجه مهم است.

نماینده ولی فقیه در استان مرکزی با بیان این که بی بی سی هیچ گاه دوست ملت ما نبوده و نخواهد بود، ابراز داشت: در همین حادثه هم سال ۶۸ ایشان به تعبیر ما فرمود بشکه بنزین را بی بی سی روی ماجرا ریخت، آنها آتش زدند ، آنها دامن زدند و متاسفانه بعضی از افراد داخلی هم آب بیار آسیاب دشمن می شوند.

وی عنوان کرد: آنها نباید آب بیار برای آسیاب دشمنان اسلام و قرآن باشند، نباید کاری کنند که همه زحمات امام راحل، شهدا،نظام، انقلاب و فداکاری‌ها را زیر سوال ببرند زیرا خیال می کنند درست یا غلط از فلانی یا فلان جریان دفاع می کنند، این دفاع نیست بلکه غیر مستقیم یک ظلم مضاعف است که اینها بر این قبیل افراد انجام می دهند.

امام جمعه اراک با تأکید بر این که امام(ره) تا آخر هم عزیز خواهد بود و از شخصیت امام و از عظمت ایشان چیزی کم نخواهد شد، خاطرنشان کرد: در میان ملت ما و ملت‌های مسلمان هر چه هم استکبار جهانی و صهیونیست، آمریکا، اسراییل، فرقه ضاله، منافقین و آل سعود نسبت به امام اهانت کنند رونق بازار آفتاب نکاهد.

وی اضافه کرد: بی بی سی و غربی ها هیچ گاه نسبت به ما دلسوز نخواهند بود، ما باید هوشیار باشیم اینها عقبه های آنان هستند و در زمین دشمن بازی می کنند.

تقدیم به قهرمانان قهرمان‌پرور
از امروزی‌ها اگر سراغ محل رشد قهرمانان را بگیری، مجموعه ورزشی شهدای پنجم مرداد را نشانت می‌دهند، دیروزی‌ها اما آدرس سر راست‌‌تری را به تو نشان می‌دهند:
راه سرخ شهادت را …
راهی که خیلی‌ها خط شکنش بودند و جمعی دیگر از خیل مشتاقان، پشتیبان طلایه داران جهاد و شهادت …
۱۳۶۵/۵/۵ از خاطر مردم شهید پرور اراک پاک نمی‌شود، روزی که پیشگامان صنعت در شرکت‌های واگن پارس، ماشین‌سازی و آلومینیوم مورد هجوم هواپیماهای دشمن بعثی قرار گرفتند و با خون پاکشان سند صنعت استان را هویت بخشیدند…
کبوتران خونین بالی که پاسدار حریم حرمت انبیاء بودند و نشان افتخار بر سینه سرخشان حک شد تا قهرمانان همیشه تاریخ باشند و جوانان این آب و خاک در سایه نام بلندشان و در سنگری دیگر پرچمدار شرف و حیثیت ایران و ایرانی باشند .
شهیدان عشق سلام و درود ما در سالروز شهادتتان ”پنجم مرداد” نثار روح قدسی‌تان باد…یادتان گرامی، راهتان پر رهرو باد.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از خبرگزاری فارس از اراک، سید محمد حسینی در جمع خبرنگاران اظهار داشت: تپه تاریخی قلعه قلندرون به عنوان یکی از آثار ارزشمند ملی در سال ۸۱ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

وی تصریح کرد: این منطقه به عنوان یکی از محوطه‌های باستان شناختی شهرستان شازند است که با پیگیری‌های صورت گرفته مجوز کاوش در این صادر و فعالیت‌های مربوط به کاوش در آن انجام شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی با بیان اینکه این منطقه چندین بار مورد تعرض قاچاقچیان عتیقه قرار گرفته بود، گفت: به دنبال دست اندازی‌ها و حفاری‌های متعدد غیر مجاز قاچاقچیان و مشکلاتی که آنان برای دستگاه‌های دولتی از جمله فرمانداری، بخشداری، فرماندهی انتظامی ایجاد کرده بودند، انجام کاوش این محوطه در دستور کار قرار گرفت.

حسینی با اشاره به انجام کار کاوش به سرپرستی احمد علی اسدی از ۱۵ خرداد سال جاری اظهار داشت: با شناسایی و مطالعه محوطه، یک سکونتگاه در تپه مشاهده شد که شواهد اولیه آن را به عنوان یک محل استقرار در دوره اشکانی مطرح ساخت.

حسینی بیان کرد: طی کاوش این فصل از محوطه باستانی با باز کردن ۴ ترانشه باستان شناسی و کاوش حدود ۱۰۰ متر مربع از آن شواهد قابل توجهی از معماری دوره هخامنشی به دست آمده است، در اصل این تپه یک تپه مسکونی است که با ایجاد یک سکوی مصنوعی و شکل دادن معماری از خشت و گل با ارتفاع ۸ متر باقی است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی افزود: بر بالای این معماری در همان دوره یک فضای ۴۰ در ۵۰ متری به صورت یک کاخ شناسایی شده که از این فضا در دوره اسلامی به عنوان دومین دوره سکونت در محل استفاده شده است.

حسینی گفت: میراث فرهنگی در نظر دارد از این فضا به عنوان اثر تاریخی برای بازدید گردشگران و عموم مردم استفاده کند.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از ایرنا، ویژگی ها و نوع معماری و کاربری برج مقابر کمتر در حوزه آثار تاریخی این استان به بحث و نظر گذاشته شده و از این منظر در گفت وگویی با اسماعیل شراهی، رئیس گروه حفظ واحیاء بناها ومحوطه های اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی ناگفته ها و جلوه های این حوزه را جویا شدیم.

س: برج مقابر و یا اماکن آرامگاهی در تاریخ ایران چه تعریفی دارد و خاستگاه آن کجاست؟
ج: برج در لغت، سازه بلند و باریک استوانه ای یا چند پهلو است که بیشتر برای دیده بانی و دفاع مورد استفاده قرار می گرفته و این بناها در ایران گاه به صورت حصاری استوانه ای و مستقل در نزدیکی دیوار شهرها یا قلعه ها قرار داشته و گاه متصل به استحکامات قلعه ساخته می شد و علاوه بر قلعه ها در دو سوی ورودی کاروانسراها نیز برای دیده بانی و مراقبت برپا می شده است.
بعد از ورود اسلام به ایران، هنرمندان و معماران با تکیه بر عناصر هنری و شیوه های معماری گذشته خود همچنان به ایجاد و ابداع آثار هنری پرداختند و یکی از عناصر و پدیده هایی که از جنبه های تاریخی، هنری، مذهبی و اجتماعی در معماری اسلامی در بطن آن نمود یافته، بناهای آرامگاهی و بقاع متبرکه است که در طول دوران مختلف از نظر شیوه معماری و تزئینات، به فراخور زمان و شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دستخوش تغییراتی شده اند.
در دوره اسلامی نیز به غیر از مساجد، سهم آرامگاه ها بیشتر از هر نوع بنای دیگری در معماری اسلامی مورد توجه عام بوده و آرامگاه سازی و احترام به اولیا و بزرگان در باورها و اعتقادات مردم ایران ریشه دوانده است و کمتر شهری در ایران به چشم می خورد که سهمی از این نوع بناهای دوره اسلامی نداشته باشد.

س: کاربری ویژه برج مقابر و آرامگاه ها چه بوده است؟
ج: در معماری ایرانی ابنیه سازی با تفکر خلاق عجین است و ذهن کنشگر ایرانی این بناها را به صرف زینتی در میان شهرها و روستاها برپا نمی کرد بلکه، بسته به نیازهای موجود کاربری ویژه برای این نوع بناها تعریف می شده است، برای مثال ساخت تاسیسات و سازه مقبره ها به گونه ای بود که در بین راه ها مامنی برای استراحت و پناهی برای در راه ماندگان باشد و یا برای مقاصد دفاعی از آن ها استفاده می شد اما، در سبک ایجادی این مکان های ویژه فضاهایی برای مقابر کسانی تعبیه می شد که جایگاه برجسته اجتماعی داستند و در حین سفر جان می باختند.
مقابر و بناهای میان راهی همواره در دل کویر ها و در میان جنگل های انبوه و در مسیر راه های تاریخی به گونه ای استوار می شدند که قابل تشخیص باشد.
ضرورت موقعیت یابی برای مسافران، چه در بیابان های نواحی مرکزی و چه درعمق جنگل های نوار ساحلی شمالی، وجود چنین بناهایی را اجتناب ناپذیر می کرد و ساخت آن ها سابقه ای طولانی در معماری ایرانی داشت اما، از اوایل دوران اسلامی بناهایی که نخست به منظور راهنمایی و گاه آسودن مسافران ساخته شده بودند، کاربری دیگری نیز یافتند و در دوره سلجوقی ساخت این بناها، هم به عنوان میل راهنما و هم به پاسداشت مقام شخصی که در آن دفن می شد، مورد توجه خاص قرار گرفت.

س: از استان مرکزی با پیشینه تاریخی هفت هزار ساله چند برج مقبره در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و چه تعداد مرمت شده است؟
ج: ۸۴ باب برج مقبره در استان مرکزی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و که از این تعداد ۶۰ برج مقبره با صرف حدود ۴۰ میلیارد ریال اعتبار تاکنون مرمت و از تخریب و نابودی آن جلوگیری شده است.

س: قدیمی ترین برج مقبره های استان مرکزی مربوط به چه دورانی است، لطفا آن ها را معرفی کنید؟
ج: استان مرکزی از حیث تنوع و تعدد برج مقابر و آرامگاه هایی که بر مزار بزرگان و به خصوص فرزندان امامان معصوم (ع)به وجود آمده مقامی ممتاز دارد و اولین زمینه های شکل گیری بناهای یادمانی بر تربت و مزار امامزادگان به دوره آل بویه برمی گردد که در آن زمان نواحی از استان مرکزی چون فراهان، تفرش، آوه، کرج ابودلف به شیعه گرویدند.
اولین بارقه های امید در میان شیعیان در منطقه فراهان برای شکل دادن به آرامگاه های شیعی پس از افول دولت سلجوقی و شکل گیری حکومت خوارزمشاهی، درقالب آرامگاه های هفتاد و دو تن ساروق وامامزاده عبدالله فارسیجان شکل گرفت و این آرامگاه ها از نظرپلان، نوع گنبد و تزئینات درنوع خود نمونه ای منحصر به فرد به حساب می آیند.
در خنداب، نراق، ساوه و در تفرش نیز آرامگاه هایی چون امامزاده سید هارون(ع)، امامزاده سید اسحاق(ع)، سید بشیر، امامزاده بی بی(س)، امامزاده یحیی(ع)، امامزادگان شاهزاده سلیمان و ابوالحسن (ع)شکل گرفتند که از حیث برخورداری از آرایه های هنری و تاریخی در قبور، سطوح مزین با کاشی های زرین فام و نوع گنبد، در مطالعات معماری ایران حائز اهمیت شناخته می شوند.

س: لطفا بخشی از برج مقبره های معروف استان با مشخصات و تاریخچه را برای علاقه مندان بیان کنید؟
ج: در ساوه و درمحیط شیعی آوه در دوره سلجوقی دو برج مقبره مدور و بلند قامت با گنبدهای تک پوش و عرقچین به نام های امامزاده فضل و سلیمان(ع) و امامزاده عبدالله (ع) در حمایت وزرای شیعی دربار شکل گرفت که بعدها الگویی برای ایجاد برج مقابرهای دوره ایلخانی به حساب آمدند.
در دوره ایلخانی به علت تسامح و تساهلی که از طرف دولت برای آزادی گروه های شیعه به وجود آمد در مناطقی چون ساوه، تفرش، فراهان و خنداب برج مقابر و آرامگاه هایی شکل گرفتند که سازه آن ها از الگوی کلی این ابنیه تاریخی در گستره قم شیعی تبعیت دارد.

س: برج مقابر در منطقه فراهان در قالب چه بناهایی شکل گرفتند؟
ج: در فراهان برج مقابرها در قالب بناهایی چون مقبره پیر مرادآباد، امامزادگان شاهزاده حسین نظام آباد، دو دختران شهوه، حوا خاتون موت آباد، احمد ابن علی زلف آباد، عبدالله و رقیه تبرته شکل گرفته است.

س: برج مقابر دوره ایلخانی در استان مرکزی چه ویژگی دارند؟
از ویژگی های عمومی که برای مقابر دوره ایلخانی می توان نام برد، قواره و قامت بلند، گنبدهای رک با گریو بلند و طاق نماهای برافراشته در فضای داخلی است که در کمتر جایی می توان آن را سراغ گرفت.

س: در چه دوره تاریخی بناهای آرامگاهی در اقصی نقاط استان مرکزی شکل گرفتند؟
ج: دوره قاجار تعداد قابل توجه ای از بناهای آرامگاهی در نقاط مختلف استان شکل گرفتند که معماری و جلوه های زینتی آن ها بیشتر تابع ویژگی های محلی بود و از الگوی خاصی تبعیت نمی کرد و از این میان می توان به امامزادگان روستاهای وروان فراهان، جیریا فراهان و بقعه شاهور خنداب اشاره کرد که معرف ویژگی های محلی هستند.

س: میراث فرهنگی استان برای معرفی برج مقابر به گردشگران و علاقه مندان چه اقدامات و برنامه هایی دارد؟
ج: با توجه به تعداد زیاد برج مقابرها در این استان و ویژگی های معماری آن ها، اداره کل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان به دنبال توجیه علمی و ارایه برنامه پیشنهادی برای شکل دادن پایگاه های میراث فرهنگی در برج مقابر و آرامگاه های استان مرکزی است و با در صورت تحقق این جریان، معرفی شایسته و حفاظت و مرمت این یادمان های تاریخی شکل می گیرد و بستری برای جذب گردشگر مذهبی وتاریخی خواهد بود.
بیش از دو هزار جاذبه گردشگری در استان مرکزی شناسایی شده که ۸۵۰ اثر تاکنون در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی، وی در مورد تألیف این کتاب به آنا گفت: « باغ ملی، میدان مرکزی شهر اراک است. در همه شهرهای کوچک و بزرگ ایران، میدان اصلی شهر محل روی دادن اتفاقات مهم سیاسی و اجتماعی است. باغ ملی اراک هم از دیرباز محلی بوده است برای شادی‌ها و عزاداری‌های گروهی. از تجمع برای پیروزی تیم ملی فوتبال گرفته تا مراسم تشییع شهدای جنگ…

مهدوی افزود: «در و دیوار باغ ملی حکایت‌ها در دل خود دارد و این مجموعه، روایتی متفاوت است از یک صبح تا شبِ باغ ملی اراک است.»

رونمایی از کتاب اسب‌های باغ ملی امروز سه شنبه اول تیر در اراک انجام می‌شود.

رضا مهدوی هزاوه متولد ۱۳۴۸ اراک و عضو هیأت علمی گروه هنر دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک بوده و از این نویسنده کتاب قصه‌های هزاوه در سال ۱۳۹۲ از سوی انتشارات همشهری نیز منتشر شده است.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی سید محمد حسینی افزود: این اثر،نخستین گوردخمه کشف شده کشور مربوط به حدفاصل دوران دوران ساسانی تا قاجار است که به لحاظ معناشناختی این دوره تاریخی ارزش خاصی دارد.
وی توضیح داد: این اکتشاف در جریان اقدامات و بررسی های مربوط به ثبت قلعه تاریخی خلچان تفرش در فهرست آثار تاریخی کشور رخ داد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی خاطرنشان کرد: در ارزیابی اولیه، قدمت گوردخمه کشف شده حدود ۸۰۰ سال تخمین زده شده است.
حسینی بیان کرد: این گوردخمه نخستین اثر از این نوع منتسب به قرن هفتم هجری است.
وی گفت: شماری قطعات سفالی، ظروف و ۵۰ تکه استخوان در جریان این اکتشاف به دست آمده که روند تحقیقات برای تعیین دقیق قدمت این آثار در دست بررسی است و کاوش ها در سایت کشف شده ادامه دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی خاطرنشان کرد: قدیمی ترین اثر تاریخی شهر تفرش، مسجد ششناو با قدمت ۹۰۰سال مربوط به دوره سلجوقی است واین گور دخمه با ۸۰۰ سال عمر، دومین اثر تاریخی این شهر از نظر قدمت محسوب می شود.
حسینی گفت: نمونه این گوردخمه ها در شهرهای یزد،شهر ری نیز وجود دارد که متعلق به دوران قبل از ورود اسلام و یا بعد از دوره قاجار بوده اما دخمه کشف شده در تفرش، نخستین دخمه زرتشتی مربوط به حد فاصل دوره های ساسانی و قاجار است.
وی افزود: دخمه قلعه خلچان تفرش، دومین دخمه تاریخی کشف شده در استان مرکزی است که نخستین نمونه این دخمه در شهرستان خنداب تحت عنوان یال حوض قبلا در سال ۸۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
حسینی با اشاره به این امر که دین و مذهب عمده مردم شهرستان تفرش در دوران ایلخانی، اسلام و شیعه بوده یادآور شد: زیست زرتشتیان در کنار مسلمانان در قرن های هفتم و هشتم هجری موضوع با اهمیتی است که نشان از برادری مسلمان با دیگر مذاهب دارد.
وی خاطر نشان کرد: با پایان بررسی، پژوهش و کاوش این آثار تاریخی، ثبت قلعه خلچان تفرش در فهرست آثار ملی و تعیین حریم آن در دستور کار میراث فرهنگی استان مرکزی قرار گرفته است.
در فرهنگ زرتشتی بعد از فوت افراد جسد آنها را در فضای بلند می گذاشتند تا گوشت آن خورده شود و سپس استخوان ها را در محوطه ای دایره ای شکل دفن می کردند که به آن دخمه گفته می شود و در اصطلاح به آن نام برج خاموشی نیز داده شده است.
تپه قلعه خلچان شهر تفرش دارای یک قلعه تاریخی مربوط به قرن هفتم و همچنین فضایی مدور به عنوان برج خاموشی یا همان دخمه زرتشتی است.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از شبستان، آنچه در این گزارش می آید تاریخچه تشکیل این استان از ابتدا تا کنون است.

بر اساس آنچه که در شواهد تاریخی مشخص است سه ایالت از حکومت مادها به نام های مادای،بیت کاری و ساپاردا که بر اساس قراین به ماد سفلی شهرت داشته در محدوده کنونی شهرستان اراک بوده است محدوده وسیعی که شامل مناطقی از ساوه ، شازند ، خنداب ، فراهان ، وفس ، آشتیان و تفرش بوده است.

در دوران حکومت هخامنشیان بر ایران این محدوده(استان مرکزی) بخشی از ساتراپ دهم بوده است که در دوره اشکانیان تحت نظر ولایت بزرگ ماد قرار می گیرد و نهایتا در زمان ساسانیان در منطقه کوست خوریزان قرار داشته است.

آنچه که از نظریات جغرافی دانان پیداست استان مرکزی قبل از اینکه به عراق عجم معروف شود از قرن اول هجری جزیی از بلاد کهستان یا کوهستان یا قهستان یا جبال قرار داشته که در زمان حکومت سلجوقیان به عراق عجم تغییر نام می دهد.

در زمان قاجار به سبب نا امنی و اختلافات ملی، قشونی به نام عراق تشکیل می شود و یوسف خان گرجی، سپهدار اعظم از فتحعلیشاه تقاضا می کند تا برای مرکز قشون عجم قلعه ای نظامی احداث نماید و بدین ترتیب ساختمان اصلی شهر اراک با نام سلطان آباد بنا نهاده می شود و در سال ۱۲۳۱ هجری شمسی به پایان رسید.

استان مرکزی از اواخر دوره قاجار تا سال ۱۳۱۶ شمسی به عنوان یک ولایت شناخته می شده که در همین سال ها در محدوده استان یکم کشور و به مرکزیت رشت قرار می گیرد.

اما سوالی که مطرح می شود این است که از چه زمانی استان مرکزی تشکیل و مطرح شد؟

در سال ۱۳۲۶ تغییراتی در تقسیمات کشوری ایجاد می شود که حاصلش به وجود آمدن استان مرکزی به مرکزیت شهر تهران است استانی که پهنه وسیعی از مرکز کشور را در بر می گرفت شهرهایی مانند تهران ، قزوین ، ساوه ، قم ، دماوند و محلات.

در سال ۱۳۳۹ اراک و کاشان نیز به محدوده استان مرکزی اضافه می شود تا نخستین جرقه های تشکیل استان به مرکزیت اراک زده شود.

در سال ۱۳۵۶ دولت وقت تصمیم می گیرد تا مرکزیت استان مرکزی را از تهران به اراک منتقل کند.البته این تصمیم باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی در رسیدگی به امور مردم می شود تا نهایتا دولت تصمیم به اصلاح این انتقال بگیرد.

در تصمیم جدید دولت استان مرکزی به دو استان تهران به مرکزیت تهران و استان مرکزی به محوریت اراک تقسیم می شود در تقسیم بندی جدید شهرهای اراک ، خمین ، محلات ، ساوه ، تفرش ، آشتیان ، کاشان و قم محدوده استان مرکزی را تشکیل می دادند.

پس از مدتی شهرهای کاشان و قم از استان منتزع شده و در پی آن شهرستان های دلیجان ، شازند ، کمیجان ، زرندیه ، خنداب و فراهان تاسیس و به استان مرکزی اضافه می شود.

بر اساس آخرین تقسیمات کشوری استان مرکزی دارای ۱۲ شهرستان ، ۲۳ بخش و ۳۲ شهر است.

رهبر انقلاب:استان مرکزی در حقیقت سرزمین رشد فرهنگی و فکری است

مقام معظم رهبری در سفری که به استان مرکزی داشتند در بیان ویژگی های این استان فرمودند：( استان مرکزی در حقیقت سرزمین رشد فرهنگی و فکری و خدمات بسیار با ارزش فرهنگی و سیاسی است. سرتاسر استان همین خصوصیت را دارد. البته استان، شهرهای قدیمی و کهنی دارد؛ اما اراک چندان قدیمی نیست و حدود دویست سال بیشتر از بنای آن نمیگذرد و در مقایسه با بسیاری از شهرهای کهن، شهر جوانی است؛ اما در همین مدت شخصیتهای برجسته‌ای از آن برخاسته‌اند و هر کدام منشأ آثاری شده‌اند. ظهور شخصیتها و مردان بزرگ از این خطّه، نشان‌دهنده حقیقتی است و آن حقیقت این‌که این منطقه از لحاظ استعداد انسانی، یک منطقه ممتاز و کم‌نظیر است. )

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی، سیدمحمدحسینی در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار داشت: از دو سال پیش پیگیری برای ثبت جهانی قنات روستای ابراهیم آباد اراک آغاز شده و سال گذشته نیز بازرس و نماینده سازمان یونسکو در استان حضور پیدا کرد تا اقدامات اولیه برای ثبت جهانی این اثر تاریخی آغاز شود.

وی افزود: با ثبت قنات ابراهیم آباد در سازمان یونسکو اولین میراث تاریخی این استان به ثبت جهانی می رسد و در صورت موافقت با ثبت جهانی، این بیستمین آثار تاریخی کشور است که در فهرست آثار تاریخی جهانی قرار می گیرد.

مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی اظهار داشت: تاریخچه این قنات به قرن ششم و هفتم هجری قمری و در واقع ۸۰۰ سال پیش بازمی گردد.

حسینی بیان داشت: پرونده این قنات سال گذشته برای قرار گرفتن در فهرست آثار مورد نظر برای ثبت جهانی ارسال شده و طبق روال حضور نماینده سازمان یونسکو برای بررسی وضعیت و آماده سازی آثار تاریخی برای ثبت جهانی از مراحل این فرایند بود که انجام شد.

مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی یادآور شد: در حال حاضر پیگیر آماده سازی و اقدامات اولیه برای ثبت جهانی سه اثر تاریخی دیگر استان شامل بازار تاریخی اراک، مسجد جامع ساوه و خانه تاریخی امام خمینی(ره) در خمین نیز هستیم.

وی اظهار داشت: از سه سال قبل ارسال پرونده قنات های ایران برای ثبت جهانی به یونسکو آغاز شد و در این راستا یازده قنات از میان ۳۲ هزار رشته قنات در ایران به عنوان قدیمی ترین قنات ها شناسایی شده اند.

حسینی بیان داشت: قنات ابراهیم آباد جزو قدیمی ترین قنات های کشور است و وجود تپه مربوط به دوره اشکانی و پیشینه روستاهای اطراف این قنات نشان از قدمت بالای آن دارد.

گفتنی است قنات ابراهیم آباد به طول یازده کیلومتر از کوه های هفتادقله اراک سرچشمه گرفته و تا روستای ابراهیم آباد ادامه می یابد و وجه ممیزه آن از سایر قنات ها پیشینه و قدمت تاریخی بالای آن است.

قنات ابراهیم آباد اراک در سال ۱۳۹۳ به عنوان اثر تاریخی ملی به ثبت رسیده است.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از ایرنا، نقاله خوانی، شاهنامه خوانی، اجرای ورزش های باستانی و تعزیه خوانی از مهمترین برنامه های این آیین بود که با استقبال زیاد شرکت کنندگان همراه شد.
رئیس هیات ورزش های پهلوانی و زورخانه ای استان مرکزی در حاشیه این آیین در گفت و گو با ایرنا گفت: احیای فرهنگ ایرانی اسلامی و معرفی الگوهای بزرگ فرهنگ ساز کشور به جامعه به ویژه نسل جوان از مهمترین اهداف این برنامه است.
تیمور همتی افزود: معرفی شخصیت های برجسته و اثرگذار تاریخ ایران به جوانان امری ضروری است و برگزاری آیین های نکوداشت یکی از بهترین ابزارها در این راستا است که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
وی بیان کرد: تیم پهلوانی و زورخانه ای استان مرکزی جزء پنج تیم برتر کشور است و این تیم سال گذشته توفیق چشمگیری را به دست آورد که امید است این موفقیت ها روز به روز افزایش و جایگاه این تیم در کشور نیز ارتقاء یابد.
در پایان این آیین از ۳۰ قهرمان ورزش پهلوانی و زورخانه ای و ۳۰ نام آور این ورزش با اهدای لوح و جایزه تقدیر شد.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی، مختار باقری در گفت‌و‌گوی اختصاصی با خبرنگار تسنیم در اراک، با اشاره به دیجیتالی بودن برخی اسناد اظهار داشت: اسنادی که از ابتدا به شکل دیجیتال تولید می‌شوند همان نسخه دیجیتال آنها نگهداری شده و به ثبت می‌رسد، مانند مستند «جان مرجان» که در غالب یک اثر دیجیتال به ثبت منطقه‌ای رسیده است.

وی افزود: این مستند که پیرامون شرایط و مسائل حفاظت محیط زیست سواحل خلیج فارس و دریای عمان است توانست در سطح منطقه‌ای که شامل آسیا و اقیانوسیه است به ثبت برسد.

مدیر مرکز اسناد وکتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور تصریح کرد: آثاری که به شکل چاپی، خطی یا دست‌نوشته تولید می‌شود نسخه دیجیتال آن نمی‌تواند برای به ثبت رساندن کافی باشد و باید اصل نسخه چاپی آن حفظ شود.

باقری عنوان کرد: بنابراین حفظ نسخه اصلی آن ضروری است و باید در مخزن استاندارد نگهداری شده و فقط نسخه دیجیتال آن به‌منظور استفاده و بهره‌برداری در اختیار علاقمندان قرار گیرد.

وی ادامه داد: سازمان، پیش‌بینی فضای لازم برای حفظ کتب و اسناد را کرده است و بحث نگهداری برمی‌گردد به دوره هخامنشیان که از آن دوره به فکر افتادند که حکم‌ها، عهدنامه‌ها را در مکانی امن جمع آوری و نگهداری کنند.

مدیر مرکز اسناد وکتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور خاطرنشان کرد: با توجه به‌حجم بالای اسناد تولیدی هردستگاه، خود آن دستگاه نمی‌تواند همه اسناد تولیدی خود را حفظ کند بنابراین در سال ۱۳۴۹ قانونی مبنی بر احداث سازمانی به‌منظور نگهداری این اسناد تصویب شد.

باقری بیان داشت: این سازمان که سازمانی مرجع برای نگهداری اسناد است بایستی به لحاظ کمی و کیفی توان لازم را برای نگهداری اسناد داشته باشد.

وی افزود: البته در آینده این امکان وجود دارد که کمبود فضا برای نگهداری آثار سبب حذف برخی از نسخ فیزیکی شود که مانند ریاضیدانان می‌شود گفت هر چقدر احتمال وقوع این حذفی سازی ضعیف است اما صفر نیست.

البته به نظر می‌رسد در تشکیل این حلقه انسانی تاخیر فراوان صورت گرفته چرا که این اقدام زمانی انجام شد که این منطقه آرام است و تخریبی که بواسطه فعالیت معدنکاوی در آن آغاز شده بود متوقف شده و براین اساس دلیل واقعی تشکیل این حلقه نامعلوم به نظر می رسد.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)- منطقه مرکزی، سنگ‌نگاره‌های تیمره اواخر فروردین ماه سال جاری مورد تجاوز و تخریب قرار گرفتند، این تخریب بواسطه فعالیت معادن سنگ اطراف منطقه تیمره شکل گرفت و ورود لودرهای معادن به منطقه سنگ‌نگاره‌ها بسیاری از این آثار ارزشمند را تخریب و اعتراض دوست‌داران میراث فرهنگی را برانگیخت.

منطقه تیمره شامل دو محدوده است، محدوده اول در سال ۱۳۸۷ مورد تحقیقات باستان‌شناسی قرار گرفت و قدمت سنگ‌نگاره‌های آن ارزیابی شد که طی این تحقیقات قدمت برخی سنگ‌نگاره‌ها ۱۷ هزار سال قبل عنوان شد. محدوده دوم نیز شامل سنگ‌نگاره‌هایی است که تا به امروز تحقیقات جامعی در رابطه با آنها صورت نگرفته است.

در اقدام تخریبی معادن در سال جاری سنگ‌نگاره‌های محدوده اول تخریب شد و لودرهای معادن قصد ورود به منطقه دوم را داشتند که با تلاش و پیگیری دغدغه‌مندان این عرصه و مسئولین مربوطه روند تخریب متوقف شد و شرح ماجرا در گزارشی از ایسنا با عنوان ” تخریب سنگ‌نگاره‌های تیمره امروز متوقف می‌شود” منتشر شد.

بعد از سپری شدن نزدیک یک ماه از اقدام انجام شده جهت توقف تخریب، با خبر شدیم روز گذشته عده‌ای با عنوان حفاظت از سنگ‌نگاره‌ها حلقه انسانی در این محدوده تشکیل داده‌اند، حلقه انسانی که در مقابل لودرهای خاموش تشکیل داده شده است!

تشکیل حلقه انسانی آن هم زمانی که یک ماه از تخریب سنگ‌نگاره‌ها سپری می‌‌شود و روند تخریب و ورود به محدوده دوم سنگ‌نگاره‌ها نیز متوقف شده است جای تعجب و سوال دارد.

شاید نیاز بود که این حلقه انسانی زمانی که لودرها در حال تخریب سنگ‌نگاره‌های ۱۷ هزار ساله بودند تشکیل می‌شد.

گفته می‌شود که این حلقه انسانی صرفا به جهت دغدغه‌های فرهنگی تشکیل نشده و تشکیل آن مقاصدی جدا از حفاظت آثار فرهنگی و تاریخی به دنبال داشته است.

فارغ از درست یا نادرست بودن این شنیده ها، نکته‌ای که بیش از هر موضوعی در این رابطه باید مورد توجه قرار گیرد و البته نیازمند فرهنگ‌سازی مناسب در سطح جامعه است، تفکیک قائل شدن میان منافع شخصی و گروهی و منافع جمعی و عمومی است.

موضوع مهمی مانند میراث فرهنگی به واقع نباید دستخوش بازی‌های فردی و گروهی شده و ابزار کسب منافع شخصی شود، بی‌شک ارزش و جایگاه این آثار بیش از منافع اشخاص و گروه‌هاست.

تشکیل حلقه انسانی سرمایه‌ای اجتماعی است و نباید به این راحتی مورد تجاوز و دست درازی افراد و گروه‌ها قرار گیرد، تشکیل حلقه انسانی حرکتی مردمی و خودجوش در راستای بهبود امور است و باید جایگاه و شان این نوع حرکت‌ها در جامعه حفظ شود.

حرکت‌های مردمی و خودجوش سرمایه‌های یک اجتماع محسوب می‌شوند و در مواقع بحرانی و خاص می‌توانند نقطه امید و اتکای جامعه باشند و در زمان تخریب سنگ نگاره های تیمره نیز اگر به موقع شکل گرفته بود، با تخریب کمتر و حساسیت بیشتری در این زمینه مواجه می شدیم.

وی افزود: بیل‌گردانی جشنی است مربوط به آب و آبیاری که منشاء آن جنگ دیرینه‌ای است که بر سر آب وجود داشته و به دلیل اهمیت آبیاری در ایران صورت می‌گرفته است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی بیان کرد: دراین آئین سنتی برای حفظ رسم معنوی هرساله اوایل فصل بهار، در مواقعی که مسیر جوی های آب توسط گل و لای و با رشد گیاهان و علف های هرز مسدود ‌شده و آبرسانی به مزارع این شهر به کندی انجام می‌گیرد، با اعلام بزرگان شهر، مردم با کمک یکدیگر به پاکسازی حریم جوی می‌ پردازند.

حسینی گفت: پس از لایروبی جوی های آب، بیل گردانان به نوبت هفت بیل مخصوص باغ را در دو دسته چهار و سه تایی به یکدیگر بسته و این بیل ها را با مهارت و قدرت در دو جهت مخالف به صورت ضربدری بالای سر می چرخانند.

مدیرکل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی یادآور شد: این مراسم با اجرای موسیقی محلی و برپایی غرفه های سوغات محلی صنایع دستی برگزار می شود.

گردشگران فرانسوی از غار نخجیر دلیجان بازدید کردند

حسینی همچنین اظهار داشت: با تبلیغ عکاسان فرانسوی و عکس هایی که از غار نخجیر در سال گذشته گرفته شد عده ای از طبیعت گران فرانسوی برای بازدید این غار به دلیجان آمدند.

وی گفت: تعدادی از غار نوردان استان اصفهان به همراه هیئت غار نوردی استان مرکزی و گردشگران فرانسوی روز جمعه از غار نخجیر دلیجان بازدید کردند.

مدیرکل میراث فرهنگی استان مرکزی با اشاره به اهمیت جذب گردشگران خارجی بیان کرد: جاذبه های گردشگری بی نظیری که در کشور ما و در استان مرکزی وجود دارد موجب حیرت گردشگران خارجی شده و ما باید بستر مناسب برای ورود آنها به ایران و تبلیغات لازم برای استفاده آنها را فراهم کنیم.

عمارت امیر مفخم بختیاری، عمارت حاج جلال لشکر، برج خاندان بیات مربوط به دوره قاجاریه، گورستان ارامنه قورچی باشی، پل قدیمی جلماجرد، بیشه علی، رودخانه خمین، روستای شهابیه، روستای ورچه و کوه بوجه از دیگر مناطق گردشگری شهرستان خمین به شمار می آید.

مسافران نوروزی می توانند در کنار سیر و سیاحت در شهرستان خمین از دست باف های سنتی همچون قالی بافی و گلیم گل برجسته، منبت، قلم زنی روی مس، طراحی، تذهیب، سفالگری و میناکاری این خطه سوغات ببرند. عسل خمین نیز یکی از خوراکی های خوشمزه و سوغات مناسبی برای مسافران نوروزی به شمار می رود.

بیت قدیمی امام خمینی(ره)، جایی که هنوز صدای پای امام در آن به گوش می رسد

بیت پدرى امام خمینی(ره) در محله قدیمى سر پل خمین قرار دارد و میراث تاریخى با ارزشى است که بیش از ۱۶۰ سال قدمت دارد. معمارى این بنا به سبک شرقى-اسلامى است و مصالح اصلى به کار رفته در آن نیز خشت، گل و چوب است.

این بنا توسط پدربزرگ حضرت امام، مرحوم حاج سید احمد در سال ۱۲۵۵ قمرى خریدارى شده است و آن گونه که آیت‌الله پسندیده، برادر بزرگ حضرت امام در خاطراتش نقل کرده‌‌ است، این خانه پناهگاه مردم در روزهاى ناخوش حمله دشمنان به خمین بوده و در هنگام یورش یاغیان همه در این خانه اجتماع مى‌کردند و مردان بر بالاى برج‌ها از حریم قلعه دفاع مى‌کردند.

مرحوم حاج سید مصطفى، پدر امام خمینی(ره)، در این خانه متولد شد و امام، دو برادر و سه خواهرشان نیز در این خانه چشم به جهان گشودند و در همین خانه نیز برخى دروس مقدماتى را فراگرفتند.

این خانه که به سرا قلعه معروف بود با حیاط ها، دالان ها و هشتی هایش روزی پذیرای قدوم کودکی بوده است که تاریخ دنیای معاصر را متحول کرد.

خانه پدری امام خمینی (ره) یکی از بناهای عظیم و مثال زدنی دوره قاجاریه در بافت تاریخی خمین به شمار می رود. این عمارت منحصر به فرد مجموعه ای چهار هسته ای است.

بر خلاف معماری های سنتی ایران در این عمارت چهار هسته ای هیچ کدام از حیاط ها نقش حیاط مرکزی را ندارند. این خانه شامل تقسیمات چون جلوخان، فضای ورودی اصلی و پیش طاق، هشتی، دالان، حیاط اندرونی، حیاط بیرونی و حیاط دارای شبستان، محل تولد امام خمینی (ره) و حیاط موروثی امام خمینی(ره) است.

اطاق ها و شبستان های این خانه نیز با معماری خاص خود در این عمارت بزرگ پراکنده هستند. یکی از  بخش های مهم این خانه برج آن است. این برج در زمان حمله یاغی ها و اشرار برای دفاع از شهر استفاده می شده است و از ویژگی های بارز آن دسترسی و دید به تمام نقاط شهر است.

امام خمینی (ره) در سال ۱۲۸۱هجری شمسی در پنج دری مشرف به حیاط بزرگ این خانه که درهای آن رو به غرب باز می‌شوند متولد شده‌ است. قسمت اصلی ساختمان بیت، دارای یک ورودی اصلی شامل هشتی راهروی ارتباطی یا زیرطاقی، اندرونی، بیرونی و محل نگهداری حیوانات و یک باغ کوچک بوده است.

بیت تاریخی امام خمینی (ره) هم اکنون به عنوان یک مجموعه تاریخی پذیرای مسافران و گردشگران و علاقمندان به بازدید از محل تولد بنیان گذار انقلاب اسلامی است.

قلعه و موزه سالار محتشم خمین، چهارباغ استان مرکزی

قلعه سالار محتشم از دیگر بناهای تاریخی خمین است که معماری منحصر به فرد و زیبایی دارد و در زمان ساخت و استفاده اولیه، در محله سرسبز و خرم و در میان باغ‌های خمین واقع بوده است اما بعدها به ویژه در طی بیست سال اخیر با توسعه محیط دستخوش تغییر و تحول شده است.

میرزا علی خان کمره ای ملقب به سالار محتشم از صاحب منصبان دوره قاجار و صاحب این بنا بوده است. قلعه سالار محتشم از ساخته‌های اوست که تاریخ ساخت آن به اواخر دوره قاجاریه می‌رسد. قلعه سالار از نظر سبک معماری تلفیقی از معماری کلاسیک اروپا و معماری سنتی ایران است.

 این بنا در خردادماه سال ۸۵ تجهیز و مرمت شده و به عنوان اولین موزه شهرستان خمین افتتاح شد.

قلعه سالار محتشم از دو طبقه ساخته شده و از نوع ساختمان‌های ایوان دار است و یکی از عمارت های نادر ایران محسوب می‌شود که ۱۷۰ سال پیش دارای سیستم برق کشی بوده که تاکنون منبع تأمین نیروی برقی این سیستم مشخص نشده است.

قلعه سالار محتشم دارای عکاسخانه اختصاصی هم بوده و اکنون عکس‌های بسیاری از این قلعه به جا مانده که علاوه بر ارزش هنری از نظر شناخت تاریخ خمین نیز حائز اهمیت است.

عنصر قابل توجهی که در حیاط قلعه به چشم می‌خورد حوضی است که به صورت دو لنگه با طرحی اروپایی در راستای شرقی – غربی ساخته شده است طرح این حوض هندسی نامنظم است و ساختار این حوض یکی از خصایص منحصر به فرد این بنا محسوب می‌شود.

محوطه سازی حیاط این بنا تلفیقی از سبک ایرانی و اروپایی است و در قسمت جنوبی حوض، طرح باغچه‌ها به سبک باغ‌های ایرانی یعنی تشکیل شده از دو راهرو متقاطع صلیبی شکل است که چهار باغچه در گوشه‌های آن قرار دارد که اصطلاحاً چهار باغ نامیده می‌شود.

از دیگر موارد شاخصی که در این موزه وجود دارد پیکره‌هایی است که نمایانگر چند رسم قدیمی استان مرکزی همچون شب چله، کردعلی به کوه و کوسه ناقالدی می‌باشد.

سنگ نگاره‌های تیمره خمین، روایت شگفت انگیز ۴۰هزار ساله تاریخ

تیمره منطقه ای باستانی و صخره ای در شهرستان خمین است که ۲۱ هزار سنگ نگاره را همراه با اسرار شگفت انگیزی در دل خود جای داده است.

بزرگ ترین تابلوی سنگی کشور در منطقه تیمره به مساحت ۴۰ هزار متر مربع به تصویر کشیده شده که به کتیبه بزرگ معروف است. در این تابلوی سنگی بیش از ۱۵۰نقش یک جا جمع شده است که رازگشایی از این سنگ نگاره به تنهایی سال ها کار پژوهشی در سطح بین المللی نیاز دارد.

کهن ترین خط کشف شده در ایران نیز متعلق به سنگ نگاره های تیمره خمین است و همچنین یک سوم الگوی کتیبه های خطی و تصویری موجود در باغ کتیبه های کاخ نیاوران، متعلق به تیمره است.

چندی پیش طی بررسی های کارشناسان در منطقه تیمره خمین، سنگ نگاره هایی کشف شد که مشابهت زیادی به نقش زیگورات ها و معبدهای باستانی در جهان دارد. کشف این نشانه ها و قدمت بالای آنها در مقایسه با سنگ نگاره های مربوط به معابد نیایشی جهان در کشورهای دیگر، این تفکر را برمی انگیزد که ساختار معابد نیایشی جهان نیز ابتدا از این منطقه سرچشمه گرفته است.

اینکه در جهان باستان و زندگی ابتدایی چگونه مفاهیم و باورها در مناطق مختلف منتشر می شده خود سوالی است که هنوز بی جواب مانده است و همین سوال ها مسافران و گردشگران علاقمند را طی سال های اخیر به دیدار سنگ نگاره های پر رمز و راز تیمره خمین کشانده است.

تیمره جلوه بروز نخستین خطوط نوشتاری بشر است و تاکنون بیش از ۲۱ هزار سنگ نگاره با ۴۰ هزار سال قدمت در این منطقه کشف شده است.

گستردگی و فراوانی سنگ‌نگاره‌ها، تنوع تکنیک های حکاکی، قدمت آنها و… باعث شده تا یکی از گسترده‌ترین نقوش صخره‌ای ایران در این منطقه قرارگیرد. هنرهای صخره ای یا سنگ نگاره های خمین از کهن ترین ادوار گذشته به شمار می آیند که در هیچ جای دنیا بدیلی برایش متصور نیست و به تعبیری مادر تاریخ، هنر، زبان، خط، اسطوره ها و فرهنگ ها، این سنگ نگاره ها هستند.

مرتضی فرهادی در کتاب موزه هایی در باد، تعداد سنگ نگاره های موجود در تنگ غرقاب قیدو و همچنین سرشاخه های رودخانه خمین و گلپایگان را بالغ بر ۲۵ تا ۳۰هزار عدد برآورد کرده است که عمده نگاره های این منطقه مربوط به جانوران به ویژه بز کوهی و نحوه شکار آنان توسط انسان است و ابزار اصلی شکار انسان تیر و کمان و نیزه بوده است.

اشکال هندسی، گیاهان، حروف رمزی، نمادهای گوناگون، حیواناتی که نسل آنها منقرض شده و پیچ های متوالی، متناوب و متحد المرکز که شبیه آنها در ۲۳ کشور جهان وجود دارد، نشان می دهد که در اعصار باستان مردم زیادی در این سرزمین زندگی می کرده اند.

بقعه امامزاده ابوطالب خمین، بنای برجای مانده از دوره صفویه

بقعه باشکوه امامزاده ابوطالب که اخیرا در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده، در مرکز شهر خمین واقع شده که مورد توجه اهالى این شهر است و به «شاهزاده ابوطالب» شهرت دارد.

ساختمان بقعه، بنایى قدیمى و به جای مانده از دوره صفویه بوده که شامل ایوان، گنبد، حرم، ضریح و صحن است و در مساحت شش هزار مترمربع احداث شده است.

بقعه امامزاده ابوطالب، حدود یک متر از سطح صحن بالاتر و داراى چهار ایوان باشکوه است که ایوان اصلى آن، در جنوب شرقى قرار دارد و سراسر با آیینه‏ هاى کوچک و بزرگ تزیین شده است.

تمام دیوارهاى داخل حرم و شبستان‏ ها تا زیر گنبد، آیینه‏ کارى شده و در وسط اتاق مرقد، ضریح نقره ‏اى و آب‏ طلا کارى شده ‏اى نصب است که بر شکوه و عظمت بنا افزوده است.

بر فراز بقعه، گنبد مدور نیم کروى به چشم مى‏ خورد که بر روى نمای ساقه‏ اى هشت ضلعى از خارج قرار گرفته و در ساقه آن هشت پنجره تعبیه شده و سطح داخل گنبد، گچ‏برى و نقاشى و سطح خارجى آن، آراسته به کاشى‏ هاىی با طرح گل و بوته و اسماء جلاله است.

نسب شریف امامزاده ابوطالب، با نه واسطه به امام حسن مجتبى(ع) ‰منتهى مى‏ شود و جد اول امامزاده ابوطالب، به ابوالحسن معروف بود و فرزندى به نام ابومحمدحسن داشت که پدر امامزاده سید ابوطالب بود و ریاست سادات نیشابور را به عهده داشت.

ظاهرا در پى ناآرامى های نیشابور، سید ابوطالب از این منطقه مهاجرت کرده و منطقه خمین را جهت سکونت برمی گزیند. تاریخ دقیقی از زمان وفات سیدابوطالب در دست نیست اما تخمین زده شده که در قرن پنجم هجری وفات یافته باشد.

دستکن ها و شهرهای زیرزمینی خمین، بازگوکننده رازهای زندگی تاریخی

بیشترین دستکن ها و شهرهای زیرزمینی شناسایی شده در سطح کشور در شهرستان خمین به ثبت رسیده است که این نشان از تحولات سیاسی و اجتماعی این شهرستان در سده ششم و هفتم هجری دارد.

تاکنون ۱۲دستکن در خمین شناسایی شده و دستکن های روستاهای تهیق، کندها، دانیان، آشناخور و طیب آباد مورد بررسی قرار گرفته که شامل بخش های راهرو و اتاق های متعدد است.

در حقیقت دستکن ها با هدف ایجاد سرپناه و محافظت جان ساکنان شهر در ناملایمات محیطی و خطر حمله دشمنان ساخته شده است. این دستکن ها بدون استفاده از هیچگونه مصالح ساخت انسان و تنها با استفاده از ابزارهای کندمان ایجاد شده و به صورت مسیرهای تنگ و تاریک با شعبات متعدد است.

وجود چنین راه های زیرزمینی مستحکم نشان از علم بالای مردم آن زمان از دانش خاک شناسی و زمین شناسی دارد که امروز اطلاعات کمی از سازندگان و راهبران این نوع معماری در دست است.

داده های به دست آمده از دستکن های خمین از جمله سفالینه ها، ظروف فلزی و سکه ها، متعلق به سده های ششم و هفتم هجری قمری است و نشان می دهد این دستکن ها در دوره سلجوقی و دوره گذار خوارزمشاهی به ایلخانی مورد استفاده قرار گرفته است.

هواکش های تعبیه شده در این دستکن ها که به سطح زمین راه داشته، هوای مناسب برای تهویه و تنفس در این شهرهای زیرزمینی را فراهم می کرده است.

اتاق های تعبیه شده در دل خاک، اندازه های متفاوتی داشته و هر کدام از این اتاقک ها اشیای خاص خودشان را دارند و برخی اتاق ها که به عنوان فضای مسکونی مورد استفاده قرار می گرفته به واسطه اشیای کشف شده متعلق به متمولین بوده است.

در این مجموعه تاریخی اشیای کشف شده نظیر سفال نوشته های قرآنی که بر روی ظروف و یا سفالینه ها با نماهایی از جمله خورشید، قیافه های مغولی و شاهزاده سوار بر اسب دیده می شود.
مستندات به دست آمده حاکی از آن است که زیست در این دستکن ها قدمت ۱۵۰ساله دارد و جمعیت ساکن به طور دسته جمعی از این شهر زیر زمینی مهاجرت کرده اند.

دستکن های تاریخی تهیق خمین در سال ۱۳۸۴در پی گزارش های مردمی کشف و شناسایی شده و با تشکیل پرونده مطالعات پایه در سال ۱۳۸۵در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

این میراث کهن در روستای تهیق در محوطه ای با ساختار و بافت خاک بسیار محکم تعبیه شده و از اصول معماری و ظرافت های خاصی در ایجاد فضاهای دسترسی و سکونتی آن استفاده شده است که هر بیننده ای را در مورد علم انسان دوران تاریخی متحیر می کند.

تفرج گاه بوجه، قله ای در میان شهر خمین

کی دیگر ار تفرجگاه های شهر خمین کوه بوجه است. بوجه به معنای «برنده سیاهی‌ها» یعنی تیغ آفتاب، در ظاهر کوهی کوچک و تک افتاده و شبیه به یک زنگوله بزرگ در وسط دشت خمین است.

این کوه کوچک همواره با شادی و غم مردم خمین شریک بوده‌است. حمله اشرار معروف به رجبعلی و پناه بردن مردم به بوجه و دفاع در فراز کوه از نمونه‌های آن است.

کوه‌بوجه یا بوجه‌سلطان در جنوب شهر خمین قرار دارد و شهرتش به سبب آن بوده که مکانی برای بروز برخی رفتارهای فرهنگی مردم این منطقه‌ است. بوجه تفرج گاهی زیبا برای گذراندن اوقات فراغت و محل گردآمدن اهالی خمین و روستاهای نزدیک در ایام مختلف به خصوص ‎ سیزدهم نوروز است.

این کوه با تمام کوچکی و دورافتادگیش از دایره کوه های اطراف، دارای پوشش گیاهی کوهستانی و متفاوت با دشت اطرافش است که در آن پوشش گیاهی نوعی لاله کوچک قهوه‌ای مایل به سیاه، لاله سرخ و زرد، زنبق کوهی، انواع گل حسرت و نوروزک، گونه‌هایی ازکلاغک، هوم، گل ماهور، میخک، گونه‌های نعناییان و خواجه‌باشی وجود دارد.

شهر ساوه به عنوان یکی از شهرهای کهن استان مرکزی با بهره گیری از قدمت تاریخی و جاذبه های گردشگری متعدد، همواره مقصد مناسبی برای گردشگران نوروزی است.

آثار بر جای مانده از دوران پیشین و اشیای تاریخی ساوه، گنجینه ای گرانبها و میراثی نفیس از زندگی، آداب و رسوم و سنن گذشتگان و چگونگی شکل گیری تاریخ و تمدن این خطه بوده که ظرفیت مناسبی برای بهره مندی مسافران نوروزی است.

وجود تپه های باستانی، آب انبارهای قدیمی، زیارتگاه‌های معروف به اشموئیل پیغمبر و شاهزاده سلیمان، کاروانسرای صفوی و آستان مقدس امامزاده عبدالله، فرصت های گردشگری این شهر است.

مناطق طبیعی ، آبشارها، روستاهای تاریخی، زیبا و سرسبز از دیگر جاذبه های گردشگری شهرستان ساوه به شمار می روند.

مسجد جامع یک هزار ساله ساوه، از قدیمی ترین مساجد ایران

مسجد جامع ساوه از اولین مسجدهایی است که در ایران و در شهر ساوه ساخته شده و طی سال‌ها و دوره‌های مختلف توسط هنرمندان ایرانی تزئین و مرمت شده‌است. هرچند با توجه به تغییراتی که این مسجد در طول قرن ها داشته‌است دیگر چیزی از آن مسجد اولیه باقی نمانده‌است. این مسجد تماماً از خشت و گل ساخته‌ شده که در نوع بی‌نظیر است.

تا به حال به‌طور دقیق قدمت مسجد جامع ساوه تعیین نشده، اما قدیمی‌ترین وسیله‌ای که در این مجموعه پیدا شده، کتیبه‌هایی است که در قرن چهارم نوشته شده‌اند بنابراین این مسجد حداقل یک هزار سال عمر دارد.

با کاوش‌هایی که طی چند سال گذشته انجام شده و با کشف توده‌های گلی و آواری که به دست آمده، کارشناسان معتقدند که در محل کنونی مسجد جامع، مسجدی قدیمی‌تر وجود داشته که قسمتی از مصالح مسجد امروزی از همان مسجد اولیه تأمین شده‌است.

این مسجد مانند شهر ساوه در زمان حمله مغول آسیب‌های بسیاری دیده ‌است سپس در دوران‌های مختلف از جمله زمان قاجار مرمت شده‌است.

این مسجد مشتمل بر یک صحن و گنبدی در جنوب، دو ایوان، یک مناره، چند شبستان، محراب‌هایی متعدد و قدیمی با خطوط کوفی و دو محراب از دوره صفویه با خط ثلث است. این بنا دارای شبستان ها و دهلیزهای زیبای آجری است که از آثار قرن ششم و عصر سلجوقیان به شمار می‌رود.

محراب مسجد جامعه ساوه دارای کتیبه‌های متعدد عمودی و افقی است که سه جانب آن را فرا گرفته و روی آن به خط ثلث و کوفی سوره‌هایی از قرآن کریم گچبری شده و در ضلع غربی میان شبستان‌های این بنا، ایوان باشکوه و رفیعی قرار دارد.

منطقه نمونه گردشگری شهر زیرزمینی آوه، بزرگترین محوطه تاریخی استان مرکزی

شهر آوه در بخش مرکزی شهرستان ساوه و در حاشیه آزادراه ساوه ـ سلفچگان در جنوب شرقی شهر ساوه واقع شده که از جنوب به کوه قدمگاه و از غرب به کوه پلنگ آباد محدود می شود.

در کتاب مرآت البلدان ساخت شهر تاریخی آوه به اردشیر بابکان نسبت داده شده است و وجود محوطه باستانی، آب انبار قدیمی، کاروانسرای صفوی و آستان مقدس امامزاده عبدالله، در شمال این شهر با ۲۲۰ هکتار عرصه، بزرگترین محوطه تاریخی استان مرکزی به شمار می آید.

محوطه تاریخی آوه یکی از شهرهای مهم دوره اسلامی است که در دوره مغول به دلایلی که هنوز مشخص نشده، متروک شد و پس از گذشت سال ها در زیر خاک مدفون گردید.

در دامنه تپه باستانی آوه که نزدیک به ۳۰ متر ارتفاع دارد و بقایای برجای مانده از برج یا ساختمانی مرتفع به نظر می رسد، حجم بالایی آجر مربوط به ساخت و سازهای محوطه، از سطوح فوقانی به پائین ریخته شده است.

طی بررسی ها و مطالعات باستان شناسی، سفال های مکشوفه از این منطقه مربوط به عصر مفرغ، آهن و دوره میانی اسلامی است. کاروانسرای موجود در محوطه، یکی از آثار زیبای دوره صفوی است که به شکل چهار ایوانی و قرینه سازی کامل ساخته شده است.

این کاروانسرا در حدود دو هزار و ۸۰۰ مترمربع وسعت دارد و آب انباری در مقابل دروازه ورودی آن قرار دارد که مصالح به کار رفته در آن شباهت زیادی با مصالح به کار رفته در کاروانسرا دارد و به نظر می رسد برای تامین آب مورد نیاز مسافران ساخته شده است.

یکی دیگر از آثار تاریخی این منطقه بقعه امامزاده عبدالله است که ساختمان ساده ای دارد و از آثار دوره سلجوقی است.

در سال های اخیر محوطه تاریخی آوه تعیین حریم شده و با استقرار پایگاه یگان حفاظت آثار تاریخی محافظت می شود.

منطقه نمونه گردشگری کهک و بالقلو، میزبان نوادگان امام موسی کاظم(ع)

روستاهای کهک و بالقلو در ۴۵ کیلومتری جاده ساوه به همدان و از توابع بخش نوبران است.

پس از گذشت حدود ۴۵ کیلومتر از ساوه، شهر شهر غرق آباد نمایان می شود و پس از گذشت چهار کیلومتر به سمت جنوب، روستای بالقلو خودنمایی می کند.

روستای بالقلو دارای آب و هوای معتدل و دارای باغات پرمیوه از قبیل گوجه سبز، گردو، انگور، آلبالو و شاه توت است.

از جاذبه های گردشگری روستای بالقلو وجود امام زاده نوح و کوه بزرگی است که در کنار این امام زاده دیده می شود و دارای چشمه ای است که آب آن از دل کوه تامین می شود.

امامزاده نوح از نوادگان امام موسی کاظم بوده و تاریخ ساخت بقعه آن به قرن نهم هجری و دوره صفویه باز می گردد.

مناظر طبیعی بکر و چمنزارهای سبز این روستاها از جمله جاذبه های طبیعی و گردشگری منطقه به شمار می آید.

منطقه نمونه گردشگری سامان، میزبان آبشارها و آسیاب ها

سامان نام روستایی در شمال غربی شهرستان ساوه است که در ۱۹ کیلومتری شمال غربی بخش نوبران، در مجموعه دهستان قره چای و در دامنه جنوبی کوه های خرقان قرار دارد.

رود سامان در تمامی فصول دارای آب است و دارای جاذبه های طبیعی فراوانی مانند آبشارهای بزرگ و کوچک، چرخ آب، دیواره های بسیار بلند، درختان کهن و پوشش گیاهی خاص منطقه است.

در طول مسیر رودخانه چند آسیاب آبی قدیمی وجود دارد که اولین آن به قازان بیگ (دیگ بزرگ) مشهور است.

قلعه سامان در غرب منطقه قرار دارد و مشرف به قلعه صلصال و شاهزاده مسلم است که راه تلگرافی و امنیتی بین سه منطقه استراتژیک بوده است.

بافت منطقه بسیار قدیمی و از میراث فرهنگی و تاریخی کهن پیشینیان برخوردار است و موقعیت بکر و طبیعت چشم نواز آن برای کوهپیمایی بسیار مناسب است.

منطقه نمونه گردشگری روستای باغ شیخ، از زیباترین روستاهای کویری

باغ شیخ روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان ساوه است که در هشت کیلومتری شهر ساوه، بین دو روستای احمد آباد وطراز ناهید قرار گرفته است.

باغ شیخ از جمله روستاهای کویری به شمار می رود و معماری بافت تاریخی روستا نیز مطابق با ویژگی معماری شهرهای کویری است.

از جمله آثار تاریخی روستا، کاروانسرای عبدالغفارخان است که تاریخ بنای آن به سال ۱۲۴۰ هجری قمری و دوران فتحعلیشاه قاجار باز می گردد که خود می تواند یکی از دلایل شکل گیری روستا باشد.

این کاروانسرا از زیباترین کاروانسراهای واقع در دشت فلات است که دارای یک حیاط مرکزی و چهار ایوان بزرگ در جوانب آن است. در چهار گوشه حیاط اصطبل هایی که به نام شترخوان معروف بوده اند قرار دارند، اتاق مسافران در اطراف حیاط مرکزی واقع شده که چند پله هم از کف حیاط بالاتر است تا هم از آب و گل و هم از گرد و خاک کف حیاط دور باشند.

تکیه باغ شیخ در مرکز بافت روستایی با طرحی شبستانی و با ۱۰ ستون استوانه ای با آجر اجرا شده و در محل تلاقی سه گذر اصلی ساخته شده است که حد خارجی آن با تبعیت از بافت ارگانیک به بدنه خانه ها و گذرها محدود شده و حلقه مرکزی آن یک شش ضلعی منتظم را تشکیل می دهد.

در شرق روستای باغ شیخ محوطه وسیعی در حدود ۵۰۰ متر مربع قرار دارد که با توجه به آثار سفال های فیروزه ای رنگ مکشوفه از این منطقه، مربوط به دوره اسلامی و خصوصا دوره های سلجوقی و ایلخانی تا اواسط قرن هشتم هجری قمری است.

بنای قیز قلعه، نگینی در پهنه دشت ساوه

بنای قیزقلعه در بخش مرکزی شهرستان ساوه در ۲۳ کیلومتری جنوب غربی ساوه و مجاور روستای قیز قلعه بر روی صخره ای بلند واقع شده است.

یکی از مسیرهای دسترسی به قلعه از جاده قدیم ساوه به همدان و مسیری است که به سد الغدیر منتهی می گردد، پیش از رسیدن به سد، از طریق روستای آسیابک بند و روستای قیزقلعه، می توان به بنا دسترسی یافت.

برای رسیدن به قلعه می توان باوسیله نقلیه سواری تا پای دامنه صخره رفت و سپس مسافتی حدود ‎ ۳۰۰متر را پیاده طی کرد تا به دروازه اصلی ورودی به قلعه رسید.

در بیشتر موارد در نزدیکی قیز قلعه ها، بناهای منسوب به پسر (قلعه پسر یا اوغلان قلعه) یافت می شود.

قصر، عبادتگاه و دژ دفاعی قلعه دختر، بر روی صخره بلندی مشرف به دشت ساوه بنا شده که از سه طرف شرق، غرب و جنوب به وسیله صخره های متعدد دیگری احاطه شده است.

بنا کاملا بر دشت ساوه مسلط بوده و دارای چهار برج دیده بانی در ضلع شمالی، غربی و شرقی است که از میانه صخره تا بالای آن با سنگ و ساروج کار شده است.

ورود به قلعه از طریق چند راه پله سرپوشیده صورت می گرفته که با مهارت ویژه ای استتار شده اند و استتار راه پله ها با ساختن دیورای از لاشه سنگ و ساروج، درست در امتداد دیواره های صخره صورت گرفته است.

پنج راه پله پشتی بنا و دو راه پله درغرب بنا که در کنار پرتگاه در ارتفاع چندمتری از سطح رودخانه ساخته شده به اتاقهای تعبیه شده در دل صخره منتهی می شوند.

ازپله های پشت بنا برای ورود و خروج محافظان و نگهبانان و از پله های غربی برای ورود و خروج مقامات به داخل قلعه و حمل آذوقه استفاده می شده است.

در اطراف کاخ اصلی حفره های متعددی برای ذخیره آب ساخته شده و لوله های سفالی شکسته ای در این مجموعه یافت شده که نشانگر استفاده از شبکه آبرسانی و فاضلاب است.

بنای قیز قلعه در سال ۴۷۳ هجری قمری اهمیت و رونق خاصی پیدا کرد، به دستور حسن صباح مورد بازسازی، تعمیر و مرمت قرار گرفته و محل استقرار اسماعیلیان ساوجی شد.

محوطه و فضای طبیعی و کوهستانی آن به همراه چشمه ای زیبا، فضایی مناسب برای کوهنوردی و جذب گردشگران و دوستداران طبیعت است.

گفتنی است علاوه بر وجود مناطق بکر گردشگری و تاریخی در حواشی شهر ساوه، وجود بناهای متعدد تاریخی و کهن در شهر ساوه از جمله موزه چهارسوق، مسجد سرخ، آرامگاه امامزاده سید اسحاق، امامزاده سید علی اصغر و مجموعه تاریخی بازار ساوه از دیگر جاذبه های گردشگری در این شهر است.

از لحاظ آب وهوایی نقاط مختلف استان دارای تنوع می باشد که مهمترین آنها عبارتست از: آب و هوای نیمه بیابانی در مناطقی چون ساوه و زرندیه، آب و هوای معتدل کوهستانی همراه با زمستان سرد و تابستان معتدل در شهرستان‌هایی مانند اراک، خمین، تفرش و محلات و آب و هوای سرد کوهستانی با زمستانی سرد و برفی و تابستانی خنک در محدوده‌های جغرافیایی شهرستان شازند.

اراک شهری به قدمت قاجار

 قدمت شهر اراک به دوره قاجار می رسد و پیش از آن، این منطقه بخشی از ایالت عراق عجم به حساب می آمد که در زمان فتحعلیشاه قاجار به سبب نا امنی و اختلافات ملی، قشونی به نام عراق تشکیل گردید و یوسف خان گرجی، سپهدار اعظم از فتحعلیشاه تقاضا نمود که برای مرکز قشون عجم قلعه ای نظامی احداث نماید و بدین ترتیب ساختمان اصلی شهر اراک با نام سلطان آباد بنا نهاده شد و در سال ۱۲۳۱ هجری شمسی به پایان رسید زمانیکه راه آهن سراسری در سال ۱۳۱۷ هجری شمسی ایجاد شد، ایستگاهی در کنار شهر احداث گردید و نام ایستگاه را اراک گذاشتند و سپس بخشنامه هایی ابلاغ گردید که نام آبادی های مجاور ایستگاه به نام همان ایستگاه خوانده شود از این رو این منطقه اراک نامیده شد و در زمانهای بعد اراک از لحاظ مرکزیت مورد توجه قرار گرفت و قطب صنعتی کشور گردید.

از جمله جاذبه های طبیعی اراک می توان به تالاب و دریاچه میقان اشاره کرد که از نظر اقلیمی زمستان معتدلی دارد و همین امر سبب شده تا در پاییز و اوایل زمستان پذیرای پرندگان مهاجر  زیادی باشد.

بازار اراک یکی از نخستین بناهای شهر اراک است با این همه بنای مجموعه بزرگ بازار اراک شامل حمام، مسجد، مدرسه، آب انبارها، گذرها و کاراوانسراها در زمان فتحعلی شاه قاجار و توسط یوسف خان گرجی در سال ۱۲۲۸ هجری قمری در بافت مرکزیسلطان آباد (نام قدیم اراک) بنیان گذاشته شد این بازار به مرکزیت چهارسوق، دارای دو مسیر شمالی، جنوبی و شرقی، غربی است که از ۴ جهت به دروازه‌های قدیم شهر متصل می‌شده است و به نوعی استراتژیک‌ترین نقطه شهر در زمان‌های گذشته بوده است.

بازار اراک به همراه کاروانسراها و سراهای متنوع، کلیسای مسروپ، حوزه علمیه امام خمینی(ره)( مدرسه سپهداری)،مقبره آقا نورالدین عراقی، بنای تاریخی کاروانسرا،مسجد سید ها، امامزاده ۷۲ تن ساروق، امامزاده محمد عابد(ع)، منزل تاریخی و موزه صنایع دستی حسن پور، حمام تاریخی چهار فصل و موزه مردم شناسی، موزه سلطان آباد و موزه مفاخر از جمله اماکن تاریخی و مذهبی شهر اراک می باشد.

خمین زادگاه بنیان گذار انقلاب اسلامی

شهرستان خمین در جنوبی ترین نقطه استان مرکزی قرار گرفته است و یونانیان به آن مدیا می گفتند . در گذشته قسمت وسیعی از عراق عجم را تیمره نام گذاری کرده بودند. سپس تیمره به تیمره علیا و تیمره سفلی تقسیم شدکه تیمره علیا محدوده کنونی شهرستان خمین است. از منابع چنین بر می آید که شهرت تیمره و خمین پیش از اسلام و قرون اولیه اسلامی از دوره های بعد بیشتر بوده است. آخرین منابعی که در آن از تیمره نام برده شده مربوط به قرن پنجم و هفتم هجری است.

مهمترین کوههای خمین بوجه و هفت سواران است. شهرستان خمین ازخصوصیات اقلیمی مختلف تأثیر پذیرفته و دارای آب و هوای متغیری است بطوری که آب و هوای معتدل کوهستانی در شمال غربی و آب و هوای نیمه بیابانی در مرکز و جنوب بر آن حاکم است و به همین خاطر خمین دارای زمستان سرد تا بسیار سرد و تابستان های معتدل تا گرم در نقاط مختلف می باشد.

خانه قدیمی و تاریخی امام خمینی (ره) مهمترین اثر تاریخی در خمین است که همه ساله گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به این شهر می کشاند این مکان که منزل پدری حضرت امام  می باشد ، قلعه ای تدافعی بوده که هنگام حمله اشرار و غارتگران ، محلی امن برای اهالی بی‌دفاع محسوب می‌شده‌است سبک ساختمان‌سازی این خانه مربوط به عصر قاجار است و قدمت آن به حدود  ۱۷۲ سال می‌رسد که در مجموعه این بیت پنج خانه بزرگ و یک خانه کوچک وجود دارد و قسمت اصلی ساختمان بیت ، دارای یک ورودی اصلی شامل هشتی راهروی ارتباطی یا زیرطاقی ، اندرونی ، بیرونی و محل نگهداری حیوانات و یک باغ کوچک بوده است.

محلات؛ بهشتی از گلهای زیبا

محلات در روزگار هخامنشیان بخش کوچکی از ماد به شمار می رفته است این منطقه در دوره اشکانیان جزیی از ایالت والی نشین ماد بزرگ محسوب می شده و در زمان سلوکیان این ناحیه مخصوصاً قسمت شمالی آن یعنی دهستان خورهه مورد توجه حکام یونانی بوده است در اوایل دوران ظهور اسلام  این شهرستان جزء منطقه ای به شمار می رفته که به نام جبال یا کهستان خوانده می شده است و محدوده کنونی شهرستان محلات در نواحی خورهه و نیم ور آثار به جا مانده نشان از قدمت تاریخی این منطقه دارد.

آتشکده آتشکوه نیمور محلات متعلق به دوره ساسانی است و عظمت بنا به حدی است که جزء برترین آتشکده‌های زرتشتیان جهان به شمار می‌رود.

این آتشکده در ۵ کیلومتری جاده نیمور – محلات و نزدیکی روستای آتشکوه نیمور قرار دارد و مورخان بنای این آتشکده را متعلق به دوره ساسانیان دانسته و معتقدند که بر اساس شواهد و قرائن تا قرن چهارم هجری سالم بوده است بنای آتشکده در دامنه کوه آتشکوه و در کنار رودخانه‌ای به همین نام می‌باشد مجموع آتشکده از ۳ بخش تالار اصلی (شرقی)، تالار غربی و راهرو تشکیل شده است. تالار اصلی یا شرقی آتشکده که احتمالا محل آتشدان و نیایش بوده و شامل تالاری مربع شکل است.

پارک زیبای سرچشمه، چشمه های آب گرم ،چنار بیش از ۱۱۵۰ ساله، انواع باغ‌های پرورش گل محلات، حمام قدیمی عرش محلات، یخچال تاریخی نیم ور و یخچالهای طبیعی موسوم به کنگره یخچال از جمله آثار و اماکن دیدنی این شهرستان است.

سوغات محلات گل، حلوا، گیوه و تریکو  می باشد و اقتصاد آن را کشاورزی و باغداری و سنگهای زینتی و صنایع دستی شهرستان راگیوه تشکیل می دهد.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی، سیدمحمد حسینی در بازدید کارشناسان اداره کل موزه‌های کشور از موزه‌های استان اظهار داشت: با توجه به اینکه سنگ‌‌نگاره‌های تیمره خمین قدمتی ۴۰ هزار ساله داشته و کانون اصلی آنها در خمین و منطقه تیمره است، راه‌اندازی موزه سنگ‌‌نگاره‌های این منطقه در دستور کار قرار گرفته است.

وی تصریح کرد: با توجه به اعلام آمادگی دانشگاه آزاد اسلامی خمین مبنی بر راه‌اندازی این موزه، زمینی به مساحت ۶۰۰ مترمربع به این مهم اختصاص یافته که طرح محتوایی آن تهیه و به منظور تأیید نهایی به تهران ارسال شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی ادامه داد: لازمه ایجاد این موزه تأیید طرح محتوایی و اعلام موافقت کارشناسان موزه کشور است.

حسینی با اشاره به در معرض خطر بودن ۲۵ قطعه از سنگ‌‌نگاره‌های تیمره اظهار کرد: با ایجاد موزه سنگ‌‌نگاره‌های خمین، قطعات در معرض خطر به این موزه منتقل خواهد شد و علاوه بر راه‌اندازی این موزه، پیگیری احداث سایت موزه در منطقه تیمره با تعیین عرصه و حریم در دستور کار است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی بیان داشت: اردیبهشت ماه سال ۹۵، همایش ملی سنگ‌‌نگاره‌های تیمره در خمین برگزار خواهد شد.

در این بازدید تعدادی از کارشناسان دفتر فنی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و کارشناسان اعتبارات اداره کل موزه‌های کشور از موزه بزرگ اراک، موزه مفاخر و موزه چهار فصل بازدید کرده و نظرات کارشناسی را پیرامون بهسازی، مرمت و جانمایی اشیاء اعلام کردند.

این گروه کارشناسی همچنین از روند ساخت پروژه موزه بزرگ اراک که در زمینی به مساحت دو هزار مترمربع در حال ساخت است، بازدید کرده و روند پیشرفت آن را مطلوب ارزیابی کردند.

س- لطفا بفرمائید چه تعداد بنای تاریخی در استان مرکزی وجود دارد که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند و ترکیب این داشته های فرهنگی چگونه است؟
ج- در این استان ۸۲۶ اثر تاریخی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، که شامل ۱۳ آب انبار، ۸۲ آتشکده، ۱۲ پل، ۱۰ برج کبوتر، ۴۸۷ تپه، ۲۵ خانه، ۱۹ قلعه، ۱۲ کاروانسرا، ۳۱ گرمابه، ۱۵ گورستان، ۳۱ مسجد، ۲۳ نقش برجسته و همچنین آسیاب، بازار، بیمارستان، حسینه، غار، قنات، کلیسا، مناره، میل، یخچال، محوطه و غسالخانه هستند که از این تعداد ۲۰۵ ابینه تاریخی استان از دروان صفویه تا اکنون به مرور زمان از بین رفته اند.

س- سیاست های کلی در خصوص این داشته های تاریخی و کاربری فعلی آن ها چیست؟
ج- اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی برای حفظ و نگهداری و جلوگیری از آسیب به این آثار، برخی بناهای تاریخی را به موزه و یا کارگاه های صنایع دستی تبدیل کرده است که از جمله می توان منزل تاریخی حسن پور، حمام چهارفصل و منزل تاریخی خاکباز در اراک، قلعه سالار محتشم در خمین، خانه قنبری در اراک، منزل میرشکاری در تفرش، منزل امیرهدایت در آشتیان نام را نام برد.

س- چه تعداد اثر و بنای تاریخی در استان مرکزی وجود دارد که ارزش ها و جلوه های تخصصی و فنی بالایی دارند اما هنوز در فهرست آثار ملی ایران ثبت نشده اند؟
ج- حدود ۲۰۰ اثر تاریخی به لحاظ قدمت، نوع معماری و بافت تاریخی و آرایه های فرهنگی و معنوی دارای ارزش ثبتی هستند اما هنوز مراحل ثبت رسمی برای آن ها انجام نشده است.

س- علت تاخیر در ثبت این بناها در فهرست آثار ملی کشور چیست؟
ج- داشتن مالکیت خصوصی این بناها مهمترین دلیل تاخیر در ثبت شدن آن ها است چرا که با وجود پیگیری های مکرر میراث فرهنگی، مالکان قصد ندارند بنای تحت اختیار خود را واگذار کنند و برای مرمت آن نیز اقدام جدی نمی کنند و متاسفانه شاید بتوان گفت بخش عمده ای از این آثار به علت توسعه و زیاده خواهی مالکان از بین رفته و دست میراث فرهنگی در این بخش بسته است. در یک کلام باید گفت که لازمه حفظ و بقای بناهای تاریخی با ارزش در گروی همکاری مالکان خصوصی با این اداره کل است.
یکی دیگر از علل آسیب به بناهای با ارزش تاریخی استان، طرح های توسعه ای و عمرانی شهری و روستایی بوده که بدون نظرخواهی از میراث فرهنگی انجام شده و به بافت این اماکن تاریخی آسیب وارد کرده است.

س- نمونه هایی از آسیب هایی که بر اثر توسعه و عمران به بناهای تاریخی وارد شده ، را بفرمایید.
ج- برای مثال بقعه آقا نورالدین در اراک، ابینه تاریخی روستای گرکان از توابع شهرستان آشتیان(دره آسیاب با ۲۰ آسیاب فعال)، خانه قدیمی دمساز در اراک ، مجموعه تاریخی بازار اراک و کاروانسرای جلالی در خمین از این دست هستند.

س- به گفته شما بخشی از آسیب به بناهای تاریخی از بی توجهی در طرح عمران و توسعه بوده، لطفا دلایل دیگر را نیز بازگو کنید؟
ج- اعتبار ناکافی برای تملک بناهای تاریخی یکی دیگر از دلایل مهم در آسیب دیدن این داشته های فرهنگی و تاریخی استان است، میزان اعتبارات استان با توجه به گستردگی بناهای تاریخی بسیار نامحدود است و هرساله در کمیته برنامه ریزی شهرستان ها تنها برای تملک دو یا سه اثر تاریخی اعتبار تخصیص می یابد و این روند کند باعث می شود که اجرای سیاست های ساماندهی و مرمت بناهای باارزش تاریخی طولانی شود واین درحالیست که سالانه در استان مرکزی ۵۰ بنای تاریخی نیاز به مرمت و نوسازی دارد.
وجود برخوردهای سلیقه ای در تخصیص اعتبار مرمتی بناهای تاریخی نیز مشکلی دیگر است، روال منطقی برای نیازهای مرمتی در تصمیم سازی های تخصیص اعتبار ترمیمی وجود ندارد و در بازسازی این بناها برخی مورد مهر و برخی دیگر مورد بی مهری قرار می گیرند و نیاز است تا تصمیم سازان دیدگاه های خود را اصلاح کند.

س- وضعیت تملک بناهای تاریخی استان مرکزی چگونه است؟
ج- تملک بناها نیز همانند مرمت و بازسازی آن ها درگیرودار اعتبارات گم شده و نبود منابع درخور برای ساماندهی است و این مساله موجب شده تا بخش قابل توجهی از این آثار گران بها در مالکیت خصوصی و با نگهداری غیراصولی به ویرانه تبدیل شوند.

س- دولت که اعتبار لازم برای خرید و مرمت این بناها را ندارد شما به عنوان کارشناس و مسئول در این زمینه چه راهکار و پیشنهادی دارید؟
ج- استفاده از ظرفیت تشکل های مردمی می تواند بخشی از این بار را متحمل شود و با در اختیار دادن آن ها و نظارت عالی میراث فرهنگی می توان کاربری های همخوان با نیاز روز برای آن ها تعریف کرد و در سایه اشتغال و درآمدزایی بستری فراهم شود تا از آسیب بیشتر آن ها جلوگیری شود و همچنین مشارکت شهرداری و سایر نهادها نیز می تواند از آهنگ تند تخریب بناهای تاریخی بکاهد.

س- سالانه برای تملک بناهای تاریخی استان چه میزان اعتبار تخصیص داده می شود؟
ج- سالانه به طور متوسط حدود ۲۰۰ میلیارد ریال برای خرید پنج اثر تخصیص داده می شود که جوابگو نیست و باید این رقم افزایش پیدا کند.
درحال حاضر بیش از دو هزار اثر تاریخی، طبیعی، مذهبی و معنوی در استان مرکزی شناسایی شده است.

با نیم‌نگاهی به تاریخچه پل‌سازی در ایران و مشاهده ۳۶۳ پل تاریخی اهمیت این بنا در میان دیگر آثار معماری تاریخی ایران مشاهده می‌شود، هرچند شاید تعداد واقعی پل‌های تاریخی ایران دو برابر این تعداد باشد.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)- منطقه مرکزی- پل‌های تاریخی “تک چشمه” و “هشت چشمه” روستای سرخده شهرستان ساوه از جمله این سازه‌های آبی هستند.

روستای سرخده در حدود ۳۹ کیلومتری جنوب ساوه و در جبهه جنوبی رودخانه قره‌چای قرار گرفته است. در شمال غرب این روستا دو پل قدیمی متعلق به دوره صفوی قرار دارد که به پل تک‌چشمه و پل هشت‌چشمه مشهور هستند و به شماره ۱۱۸۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند.

پل تک‌چشمه که از بقایای یک پل چند چشمه بزرگ بوده در شمال غرب و به فاصله ۱۰۰ متری از پل هشت چشمه قرار گرفته و امتداد آن شمال شرقی – جنوب غربی است.

به گفته “رضا ایاز” سرپرست میراث فرهنگی و گردشگری ساوه به احتمال زیاد در اثر تخریب سد ساوه در سال‌های گذشته، مسیر رودخانه قره‌چای تغییر وضعیت پیدا کرده و تعدادی از چشمه‌های پل را ویران کرده است.

وی افزود: این پل با وجود سادگی یکی از شاهکارهای معماری و به احتمال زیاد متعلق به زمان شاه اسماعیل صفوی است. طول دهانه پل در حدود ۷٫۲۵ متر، عرض پل ۵٫۵ متر و ضخامت پایه‌ها ۳٫۶۰ متر است. ساختار آن با مصالح آجر و ملاتی سخت مانند گل آهک یا ساروج ساخته شده که البته امروز از این چشمه فقط قسمتی از طاق و پایه‌های آن باقی مانده است و چون بستر رودخانه با گذشت سالیان متمادی بالا آمده به ظاهر از ارتفاع پل به مقدار زیادی کاسته شده است.

ایاز گفت: پس از خراب شدن پل قدیمی تنها یک چشمه از آن باقی مانده است. در جبهه جنوبی رودخانه و مجاور روستای سرخده نیز اقدام به ساخت یک پل هشت چشمه کرده‌اند که این سازه نیز از آثار دوره صفوی بوده و در محل به نام پل “شاه‌عباسی” معروف است.

به گزارش ایسنا، با توجه به اینکه این سازه، پس از تخریب پل قبلی ساخته شده به احتمال زیاد از آثار مربوط به اواخر دوره شاه عباس یا دوره‌های بعد از وی است. امتداد این پل  شمالی – جنوبی است که بر خلاف پل قبلی که دهانه آن پهن و عرض آن کم بود، هر چشمه پل جدید طول دهانه‌ای در حدود ۱۲٫۷۵ متر و عرض ۵٫۵ متر و ضخامت پایه‌هایی در حدود ۴٫۵ متر دارد.

ساختار پل تا ارتفاع یک متر با بلوک‌های سنگ و ملاط سخت ساخته شده و بقیه دیواره پایه‌ها، قوس‌ها و … با آجر اجرا شده و روی پل را با سنگ‌های رودخانه‌ای مفروش ساخته‌اند.

ایاز گفت: پل‌های خارج شهری مانند پل‌های شهری افقی نیستند و سطح آنها شیب‌دار ساخته می‌شدند. پل هشت چشمه نیز از این قاعده مستثنی نبوده و شیب دو انتهای پل از دو چشمه اول و آخر آغاز می‌شود. همچنین جهت جلوگیری از برخورد شدید آب و تخریب در جهت مخالف جریان آب، پایه‌های پل را موج‌شکن و به شکل هلالی ساخته و با ساروج بندکشی کرده‌اند.

به گفته وی، ملات ساروج از جمله ملات‌های سنتی و در زمره ملات‌های آبی به شمار می‌آید که به خاطر نفوذناپذیری بالا در برابر رطوبت در گذشته مورد توجه بسیار بوده و در سازه‌های آبی مانند سدها، آب‌انبارها، حوض‌ها، پل‌ها، حمام‌ها  و… مورد استفاده قرار می‌گرفته است .

ایاز افزود: از ویژگی‌های این ملات، خاصیت کاهش حجم  آن است و خشکی طولانی‌مدت باعث می‌شود که ملات خشک شده ترک بردارد و در درازمدت به سازه بنا آسیب برسد. در مورد پل‌های سرخده نیز می‌توان گفت، خشک شدن رودخانه قره‌چای تحت تأثیر خشکسالی‌های طبیعی و حذف آب رودخانه در سالیان اخیر، همچنین تاثیر عوامل محیطی و انسانی از جمله دلایلی است که باعث بروز آسیب و تخریب در بخش‌های مختلف سازه این دو پل تاریخی شده است.

در سال‌های اخیر بخش‌های تخریب شده و آسیب‌دیده سازه پل هشت چشمه از جمله پایه‌ها، بدنه و قوس‌های آجری دهانه‌های پل توسط اداره میراث فرهنگی شهرستان ساوه مرمت و سنگفرش روی پل نیز با استفاده از سنگ‌های رودخانه‌ای بازسازی شده است.

به گزارش ایسنا، ساوه یکی از شهرستان‌های استان مرکزی است که به شدت با معضل کم‌آبی روبروست و کاهش منابع آب زیر زمینی در این شهرستان به معضلی بزرگ برای مردم و مسئولان بدل شده است.

در این میان آثار تاریخی نیز از تبعات خشکسالی بی بهره نخواهند ماند.

کارشناسان معتقدند خشکسالی علاوه بر آسیب هایی که به بدنه آثار تاریخی به جهت نوع مصالح بکار رفته در آنها می‌زند، تاثیرات دیگری را نیز به ساختار این آثار تاریخی تحمیل می‌کند.

به گفته یک زمین‌شناس برخی پل‌ها بویژه پل‌های تاریخی از حجم و وزن بسیار زیادی برخوردار هستند و حتما باید آب در پیرامون آنها جریان داشته باشد تا محدوده زمین اطراف آنها در مدت زمان طولانی بی‌آب نماند، چراکه در این صورت احتمال نشست زمین و شکست پل بسیار زیاد است.

خالقعلی شاملو افزود: فضای خالی خاک زیر پل‌ها در شرایط معمول از آب پر شده است و خشکسالی و خالی شدن زمین از منابع آبی باعث میشود که فضای خالی خاک توان تحمل وزن پل را نداشته باشد، مطمئنا در چنین شرایطی پل تحت تاثیر قرار گرفته و در خطر تخریب قرار می‌گیرد.

کتاب «الوافه فی شرح‌ الکافیه» منتشر شده در ۷۱۹ سال قبل، «المصباح المنیر فی غریب‌ الشرح‌ الکبیر» منتشر شده در ۷۰۳ سال قبل، «قره العین بالمره الوفاء الدین»، «تعزیز لبیتی الحریری و نقعه الصدیان» منتشر شده در ۶۲۳ سال قبل از نمونه کتاب‌های قدیمی خطی تالار مفاخر اداره کل کتابخانه‌های عمومی است.

تعداد کتاب‌های خطی استان مرکزی ۵۹۵ نسخه است که بر این اساس استان رتبه چهارم را در بین کتابخانه‌های عمومی کشور دارا است.

همچنین بیشترین کتاب‌های تالار مفاخر توسط اساتید و خانواده‌‌های زنده یاد استاد ابراهیم دهگان با دو هزار و ۵۰۰ جلد کتاب چاپ سنگی و سربی و ۲۵۵ نسخه خطی، زنده‌یاد استاد محمود عدلی اراکی با ۷۳ نسخه خطی، زنده‌یاد استاد حسین واعظ‌‌زاده با دو هزار جلد کتاب چاپ سنگی و سربی و ۱۰ نسخه خطی، زنده‌یاد استاد شریعتمدار ساوجی (کتاب‌های خطی ساوه) و زنده‌یاد استاد سید مصطفی واعظ تهرانی (کتاب‌های خطی ساوه) به اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان مرکزی اهدا شده است.

این نمایشگاه به مناسبت ایام بزرگداشت کتاب، کتابخوانی و کتابدار و به مدت ۱۰ روز  از تاریخ بیست و سوم آبان ماه تا سوم آذرماه سال جاری به همت اداره کل کتابخانه‌های استان مرکزی و همکاری میراث فرهنگی و گردشگری استان مرکزی برای بازدید عموم دایر است.

اولین نمایشگاه نسخ خطی استان مرکزی با حضور دکتر حسین بختیاری فرماندار اراک، کمالوندی مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان مرکزی، حسینی مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری و جمعی از مسئولان استانی در موزه مفاخر اراک دایر شد.

وی تصریح کرد: این ظرف سنگی که در حین عملیات خاکبرداری توسط لودر کشف شده متعلق به سده پنجم تا یازدهم هجری قمری بوده و نشانگر وجود کارگاه‌های روغن‌گیری در این منطقه است.

مدیر پژوهش و باستان‌‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی ادامه داد: این ظرف شامل یک هاون سنگی و یک ظرف بزرگ است که امکان جابه‌جایی و انتقال آن وجود ندارد.

شراهی با اشاره به اینکه بر روی این ظرف سنگی تزئینات ستاره شکلی حک شده است، گفت: تاکنون در هیچ نقطه از استان چنین ظرفی که نشان دهنده وجود کارگاه‌های روغن‌کشی در این منطقه باشد، کشف نشده بود.

وی با اشاره به اینکه امکان جابه‌جایی این آثار قدیمی وجود ندارد، خاطر نشان کرد: در نتیجه نیاز به حراست خاصی ندارد و مقرر شده است دهیاری روستای ابراهیم‌آباد با تهیه سکویی در اطراف این ظروف سنگی امکان بازدید علاقمندان را از این اثر تاریخی فراهم کند.

یکی از جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی شهرستان خمین بیت تاریخی حضرت امام خمینی(ره) است که چون نگینی بر تارک این شهر می‌درخشد، گردشگران و مسافران برای دیدن زادگاه مردی از تبار نور راهی شهرستان خمین می‌شوند، ایام نوروز و دهه فجر اوج این عشق‌ورزی هاست، این بنای معنوی و تاریخی به مکانی برای بدرقه و تجدید میثاق با آرمان‌های امام راحل تبدیل شده است.

بیت پدرى امام(ره) که در حاشیه شمالى رودخانه خمین در محله قدیمى سر پل قرار دارد، میراث تاریخى با ارزشى است که مورد بازدید خیل عظیمى از ایرانگردان و جهانگردان است، این خانه از بناهاى دوره قاجار و حدود ۱۶۰ سال قدمت دارد، معمارى این بنا به سبک شرقى ـ اسلامى  و مصالح اصلى به کار رفته در آن نیز از خشت و گل و چوب  است.

شکل معمارى، دالان‌هاى تنگ و تودرتو و بناى دو برج نظامى در ضلع شمالى و جنوب قلعه، گویاى وضعیت اجتماعى، سیاسى آن دوران است و حکایت از ناامنى و جنگ و گریزهاى آن دوره دارد، متأسفانه برج جنوبى طى سالیان گذشته از بین رفته است.

این بنا توسط  پدربزرگ حضرت امام، مرحوم حاج سید احمد در سال ۱۲۵۵ خریدارى شد و آن گونه که آیت‌الله پسندیده برادر بزرگ حضرت امام در خاطراتشان نقل کرده‌‌اند، این خانه پناهگاه مردم در روزهاى ناخوش حمله یاغیان به خمین بوده است، در هنگام یورش یاغیان همه در این خانه اجتماع مى‌کردند، زن‌ها و کودکان در اتاق‌هاى متعدد بیتوته مى‌کردند و مردان بر بالاى برج‌ها از حریم قلعه دفاع و مهاجمان را به عقب مى‌راندند.

پدربزرگ و پدر حضرت امام هر دو از روحانیون محترم و تفنگدار بودند، حضرت امام در پاره از سخنان خویش نیز اشاره داشته‌اند که به همراه برادرشان از فراز این برج‌ها به سوى اشرار نشانه مى‌رفتند و تیر مى‌انداختند،  پدر امام، مرحوم حاج سید مصطفى در همین خانه متولد شد، امام و دو برادر و سه خواهرشان نیز در همین خانه متولد شدند و در همین خانه نیز برخى دروس مقدماتى را آموختند.

ویژگی‌های معماری بیت تاریخی امام(ره)

حضرت امام در سن ۱۹ سالگى این خانه را براى ادامه تحصیل ترک و به اراک و سپس به قم عزیمت نمودند اما همچنان به این بیت پدرى رفت و آمد مى‌کردند،  بیت تاریخى خانواده حضرت امام(ره) علاوه بر جاذبه‌هاى تاریخى و سیاسى، از نظر معمارى نیز در خور تأمل و توجه است و همین ویژگى آن نیز مى‌تواند به عنوان یک عامل مهم در برنامه‌ریزى توسعه جهانگردى منطقه مؤثر واقع شود.

برخلاف معماری خانه‌های سنتی ایرانی در این عمارت چهار هسته‌ای که چهار حیاط دارد، هیچ کدام از حیاط‌ها نقش مرکزی ندارد، جلوخانه‌اش که بخش نسبتا وسیعی است به صورت فرو رفتگی در کنار مسیر و در جلوی درب اصلی قرار دارد و درب اصلی این خانه در پیش خان قرار گرفته، این درب دو لنگه بوده که هر لنگه متشکل از چند ردیف تخته ضخیم طولی است.

بعد از عبور از ورودی که پیش اطاق قرار دارد وارد فضایی کاملا سربسته به نام هشتی می‌شویم که یک هشت ضلعی کامل است و بعد از هشتی در راهروی طویل و کم عرض و تاریکی قرار می‌گیریم که به آن دالان می‌گویند که این دالان مانع ورود ناگهانی به فضای داخل عمارت است.

این اثر در تاریخ ۱۱ تیر ۱۳۷۵ با شماره ثبت ۱۷۴۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و در سال‌های اخیر قسمت‌های دیگری مانند مهمان‌سرا ، سالن همایش‌ها، کتابخانه عمومی و دیجیتال به این بنای تاریخی اضافه شده است.

تقی قاسمی، مشاور گردشگری میراث فرهنگی و صنایع دستی استان مرکزی دراین باره به خبرنگار ایکنا گفت: بیت قدیمی بنیان‌گذار انقلاب اسلامی از نظر معنوی، تاریخی و جذب گردشگر بسیار مهم است، هرساله تعداد زیادی از مسافران در ایام تعطیلات نوروز و تابستان از این خانه تاریخی بازدید می‌کنند، این نشان‌دهنده آشنایی و آگاهی مردم با این بناست.

عدم حضور فعالان هنری و قرآنی در بیت امام(ره)

قاسمی ادامه داد: محل تولد بزرگترین رهبر قرن موقعیت مناسبی برای جذب گردشگری و توسعه شهر خمین است، اما متأسفانه مسئولان از آن غفلت کرده‌اند و این گنجینه معنوی در حد بازدید مردم باقی مانده است در حالیکه استفاده از فضای این بنای تاریخی توسط هنرمندان رشته‌های مختلف هنری به خصوص صنایع دستی موجب ورود سرمایه به شهر خمین و در نتیجه توسعه آن خواهد شد.

بیت امام(ره) با وجود ظرفیت‌های معنوی، تاریخی، هنری وگردشگری فقط در ایام دهه فجر و رحلت بنیانگذار انقلاب اسلامی مورد توجه مسئولان قرار می‌گیرد و قابلیت‌های آن در حد بازدید باقی مانده است که این امر مورد انتقاد بسیاری از مسئولان و فعالان مذهبی و قرآنی شهرستان خمین است.

این نخل شبیه به خیمه است که از چارچوب‌هایی به شکل چادر صحرایی ساخته می‌شود، پارچه‌های سبز و مشکی، سپر و شمشیر، کلاه خود و تصاویر معصومین(ع) زینت بخش این نخل بوده و  این نخل نمادی از خیمه امام حسین (ع) و یا تابوت آن حضرت است.

از شب نخست محرم تا شب دهم مردم خمین اعم از زن و مرد به همراه کودکان خود برای دادن نذر و نیاز، تبرک و زیارت نخل به محل نگهداری آن در امامزاده ابوطالب(ع) می‌روند.

در عصر سومین روز از دهه محرم به نخل پارچه نو می پوشانند و روز چهارم آن را طناب ‌پیچ می‌کنند تا نخل استحکام بیشتری داشته باشد.

در شب هفتم طره که همان پارچه‌های سبز است به قسمت پایین نخل بسته می‌شود و در شب هشتم نیز کتیبه‌های سوزنی که اسامی اهل بیت(ع) و یاران با وفای سیدالشهدا(ع) داخل آن حک شده است بر روی نخل نصب می‌شود.

در شب نهم و شب تاسوعا چادر مخصوص نخل کشیده می‌شود و شب عاشورا همه تجهیزات آن بسته می‌شود.

در صبح روز عاشورا پایه کش‌ها، چاچپ یا همان چادرشب و یا پارچه‌های مخصوص را از شانه تا کمر خود می‌بندند و کار تزئین نخل را انجام می‌دهند.

الواری که در کف نخل به کار می‌رود، یک متر بالاتر از پایه‌های ستون‌ها قرار گرفته، دو سر هر یک از تیرها حدود یک متر از چهار طرف کف دیواره نخل بیرون آمده و در واقع، دستگیره نخل را تشکیل می‌دهد.

این نخل بزرگ صبح روز عاشورا از محل مجاور امامزاده ابوطالب بیرون آورده می‌شود و در میدان ۱۵ خرداد خمین بر زمین گذاشته می‌شود تا دسته‌های عزاداری به عنوان نمادی از تابوت امام حسین (ع) به آن ادای احترام کنند، سپس نخل بر شانه‌های بیش از چهل نفر از عزاداران از خیابان‌های اصلی شهر به میدان عاشورا و «چاله نخل» حمل می‌شود و عزاداران بر سر و سینه زنان به دنبال آن راه می‌افتند.

در ظهر عاشورا نخل در میدان عاشورا بر زمین گذاشته می‌شود، علم‌ها به حالت نیمه برافراشته در می‌آیند و پس از نماز جماعت ظهر و عصر مراسم عاشورای خمین به پایان می‌رسد و بعد از عزاداری دوباره به محل اولیه باز گردانده می‌شود، مردم منطقه معتقدند که با گذشتن از زیر این نخل، امام حسین(ع) حافظ خود و فرزندانشان می‌شود.

در شام غریبان نیز مردم خمین شمع به دست به امامزاده ابوطالب می‌روند و تا صبح در کنار نخل به سینه‌زنی و عزاداری می‌پردازند، آئین نخل‌گردانی شهرستان خمین به همراه چند آئین عاشورایی دیگر از استان مرکزی در فهرست میراث معنوی، ثبت ملی شد.

مراسم نخل‌بندی را بانیان نخل که اسامی برخی از آنها بر چوب زیرین نخل کوبیده شده است، انجام می‌دهند.

برای برگزاری این مراسم خمینی‌هایی که دیگر در این شهرستان ساکن نیستند خود را به خمین رسانده و در این مراسم باشکوه دوشادوش دیگر همشهریان خود شرکت می‌کنند.

تعزیه سیار بازار اراک تا سال ۴۲ هرساله به‌صورت منظم و جدی برگزار می‌‌شد اما بعد از سال ۱۳۴۲ به دلیل جلوگیری از عزاداری‌‌های محرم و شرایط سیاسی حاکم بر جامعه، اجرای آن متوقف شد که از سال ۹۲ به‌ همت تعزیه‌خوانان اراکی دوباره احیا و اجرای آن مجدداً از سر گرفته شد و امسال برای سومین سال متوالی که این مراسم با حضور گروه‌های تعزیه‌خوانی در بازار تاریخی اراک برگزار می‌‌شود.

بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته، امسال این مراسم سه روز متوالی همزمان با هشتم، نهم و دهم ماه محرم در اراک برگزار می‌شود که ساعت ۹ روز هشتم تعزیه خوانان از مقابل مسجد حاج علی واقع در خیابان محسنی به سمت بازار سرپوشیده حرکت کرده و به اجرای تعزیه‌‌خوانی می‌‌پردازند، همچنین، این مراسم روز نهم و دهم محرم نیز مقابل بازار اجرا خواهد شد.

تعزیه سیار بازار اراک از سوی میراث فرهنگی کشور به‌عنوان یک اثر معنوی به ثبت رسیده که دو سال گذشته این آئین سنتی مذهبی با حضور تعزیه‌داران به سبک و سیاق گذشته احیا شد.

حسینی تصریح‌ کرد: محوطه باستان‌شناختی تپه آنتیک روستای درمنک فراهان، محوطه باستان‌شناختی کمانک روستای درمنک فراهان، محوطه باستان‌شناختی جانعلی تپه روستای دستجان فراهان، محوطه باستان‌شناختی تپه گنده روستای اشقل فراهان از جمله آثاری است که به ثبت ملی رسیده‌اند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی بیان کرد: محوطه باستان‌شناختی تپه امام‌زاده اسماعیل روستای دارستان تفرش، آرامگاه پیرالباء روستا، آرامگاه پیر معصوم و مسجد محله بالای روستای درمن خنداب و منزل عظیمی‌نژاد بافت تاریخی اراک از دیگر آثار جدید به ثبت ملی رسیده استان هستند.

ثبت ملی آثار حمایت قانون را به همراه دارد

حسینی با بیان اینکه با ثبت ملی شدن، این آثار تحت لوای قانون قرار گرفته و هیچ دستگاهی حق دخل و تصرف در آن را نخواهد داشت، اظهار کرد: مستندسازی آثار از دیگر مزیت‌های ثبت آثار در فهرست آثار ملی است.

به گزارش ایکنا؛ اسماعیل شراهی رئیس گروه حفظ و احیاء بناها و محوطه‌های فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی در خصوص  سبقه‌ تاریخی آثار ملی ثبت شده اخیر گقت: محوطه باستان‌شناسی جانعلی در روستای دستجان فراهان مربوط به دوره اشکانی، تپه گنده در روستای اشقل فراهان مربوط به سده هفتم و هشتم هجری قمری، محوطه باستان شناسی تپه امامزاده اسماعیل روستای دارستان تفرش سده هفتم و هشتم، محوطه باستان شناسی روستای درمنک فراهان مربوط به دوره اشکانی است.

وی افزود: پیشینه تاریخی  تپه آنتیک روستای درمنک فراهان به  سده ششم و هفتم قمری می‌رسد، مسجد محله بالای درمن با اتکاء کتیبه  مربوط به دوره ی صفوی ، آرامگاه پیر الباء روستای درمن خنداب مربوط به دوره قاجار و آرامگاه پیرمعصوم متعلق به دوره  صفوی است.

شراهی در پایان عنوان کرد: با توجه به اینکه این مکان‌ها در سال ۸۷ شناسایی شده‌ بود، ثبت این آثار در روز‌های اخیر توسط اداره کل میراث فرهنگی استان انجام پذیرفت و با اجرای این امر هیچ فرد حقیقی و حقوقی نمی‌تواند به آنها دخل و تصرف داشته باشد.