نگاهی به المان هایی که نوروز امسال مهمان شهر اراک بودند

هنوز در گوشه و کنار شهر در میدان ها و خیابان ها المان های نوروزی پابرجا هستند تا مثلا حال و هوای نوروز را حفظ کنند و شهر چهره ای بهاری و با طراوت داشته باشد؛ داستان المان های نوروزی هر سال غم انگیزتر از سال های قبل است. با وجود برخی انتقادهای کارشناسان و هنرمندان به وضعیت هنر شهری و مبلمان آن و استفاده از نمادها تصور این بود که در نوروز سال ۹۶ با چهره ای متفاوت در تزئین و نصب المان های شهری رو به رو خواهیم شد، ولی نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه با وضعیتی ضعیف تر از قبل رو به رو بودیم. المان های نوروزی امسال اراک نه تنها از لحاظ بصری زیبایی چندانی نداشتند بلکه جانمایی بد برخی از آن ها یا ایجاد بی نظمی کرده بود و یا حتی در مواردی اصلا آن نماد به چشم نمی آمد.
در اینکه کیفیت آثار و نمادهای نوروزی هر ساله رو به نزول است و زیبایی بصری آنها کاهش می یابد شکی نیست اما باید گفت المانهای نوروزی امسال در شهر اراک چیزی جز تکرار و تقلید گذشته نبودند و هیچ خلاقیت و جذابیت بصری ای نداشتند. بیشتر این المان ها به نمادهای نوروز خلاصه شده بودند و همین یک تکرار و کسالت را در شهر ایجاد کرده بود در بیشتر میدان های شهر سفره هفت سین یا تنگ ماهی المان نوروزی بود یعنی طراحان و ایده پردازان این برنامه فقط به خود نوروز توجه داشتند و مساله بهار، نو شدن و حتی دیدن نوروز از زاویه دیگر در آن کمرنگ و حتی بی رنگ بود.
جدای از تکرار کیفیت برخی از این آثار به شکلی بود که که این تصور را در ذهن ایجاد می کرد که این المان کاردستی است که یک نوجوان در قطع بزرگ ساخته است.المان هایی که بیشتر به جای ماکت و داشتن ابعاد مختلف شاسی بودن و همین زیبایی آن را گرفته بود، برخی از این المان از یک سو جلوه خوبی داشت ولی وجود داربست ها و میله های نگه دارنده آن که پوشیده نشده بود زیبایی اثر را از زاویه دیگری گرفته بودبرخی از این المان ها شاید در اندازه کوچک زیبا بود ولی بزرگ کردن ان باعث ایجاد مشکل در فرم طرح شده بود یعنی بزرگ کردن آن طرح، زیبایی اش را گرفته بود. در هیچ کدام از این آثار چیزی که نمایانگر فرهنگ این استان باشد دیده نمی شد. در ادامه به چند مورد از این المان ها اشاره می کنیم.
در یکی از میدان های اصلی شهر سین های هفت سین بر روی چرخ های سنتی تافی که در دست هفت حاجی فیروز بود، دیده می شد؛ این طرح شاید با تمام تکراری بودنش می توانست طرح موفقی باشد ولی در صورتی که حاجی فیروزهای واقعی تری داشت یعنی حاجی فیروزها با توجه به همان تصور مخاطب و مردم از حاجی فیروز طراحی می شدند نه اینکه با سیاه کردن صورت چند مانکن و کلاه و لباس بخواهیم هویت بخشی کنیم. تصور کنید به جای آن پیرمردهای جذاب و ساده مانکن هایی با ژست های فشنی پشت چرخ های تافی ای که خوشرنگ نبودند ایستاده اند بیشتر ایجاد تضاد می کند تا زیبایی بصری.
نمونه ی دیگر از این اوج خلاقیت را می توانستیم در تنگ های ماهی ای که شبیه کاردستی های دانش آموزی در قطع بزرگ بود ببینیم. این چند تنگ در یکی از میدان های شهر نصب شده بود در حالی که ایده نسبتا خوبی بود؛ در صورتی که اگر این المان حجم داشت و تنگ ها چند بعدی بودند بسیار زیبا به نظر می رسیدند نه اینکه با چاپ یک بنر و دور بر کردن آن و چسباندن آن به یونولیت یا هرچیز بخواهیم مخاطب را گول بزنیم.
یکی دیگر از المان ها که آن هم در یکی از پارک های اصلی شهر دیده می شد، نقاشی های ایستاده از مردم با لباس های محلی بود که از طرفی که طرح مشخص بود زیبا به نظر می آمد ولی در پشت آن با حجمی از داربست برای سوار کردن آن روبه رو می شدی که پوشانده نشده بودند. در حالی که این طرح اگر از زاویه دیگر هم قابل مشاهده بود از این آشفتگی و زشتـــی دور می شد.
در بیشتر میدان های شهر نیز سفره هفت سین به پا بود؛ ولی حتی در ترکیب رنگ ها و انتخاب این چیدمان نیز خلاقیتی در نظر گرفته نشده بود. در برخی نقاط نیز گل هایی در قطع بزرگ و رنگ های مختلف بر روی پایه هایی سوار بودند. در حالیکه به جای ساختن همین گل ها می توانستند همان ترکیب را در میان سبزه ها به صورت طبیعی و با کاشتن گل ایجاد کنند.
بیشتر المان های نوروزی امسال در اراک غیر از چند حجم فلزی نقاشی های چاپ شده ای بودند که بر روی چیزی چسبانده شده بودند نقاشی ها و عکس هایی تکراری بر روی بنرها، بهر روی امسال نیز با چیزی در خور در شهر مواجه نبودیم. حالا این سوال پیش می آید آیا این همان تمهید و تدارک برای استقبال از بهار در شهر بود؟ آیا نباید از قبل رسیدن به نوروز کارشناسان هنری شهر جمع شوند آن هایی که می دانند هنر شهری چیست و چگونه باید با مخاطبی که هم عام است و هم دنبال زیبایی به شکل خلاقانه ارتباط برقرار کرد. این طور طراحی ها بیشتر یک رفع تکلیف است که از طرفی توهین به زیباشناسی مخاطب نیز هست. در هیچ کدام از این المان ها استفاده مناسب از فضاهای و عناصر بالقوه شهری وجود نداشت. از طرفی انعکاس دهنده و معرف هویت این شهر به گردشگران و مسافران نوروزی نیز بود که خلا این بخش به شدت حس می شد نقدی دیگری که بر این المانها وارد است این بود که تقریبا در هیچ کدام از این نمادها به هویت تاریخی، مشاهیر و پیشینه اراک اشاره نشده بود. اگر این سازه ها و نمادها به درستی انتخاب شده بود ما شاهد این می بودیم که مردم برای عکس گرفتن از آن ها یا دیدنشان اطراف آن هستند ولی یا خبری از مردم نبود و یا اگر بود خیلی کم بود.
به نظر می رسد آنچه برای سازمان زیباسازی شهر اراک مهم است کیفیت و نتیجه کار نیست بلکه انجام خود کار به هر قیمتی است حالا می تواند این کار هیچ زیبایی نیز در بر نداشته باشد.

منبع: روزنامه وقایع