مراتع و جنگل های استان مرکزی سرمایه هایی که نباید در آتش خاکستر شوند

آتش سوزی هرساله وسعت زیادی از عرصه های مرتعی و جنگلی استان مرکزی را که از ارزشمندترین سرمایه های طبیعی است تهدید می کند و با سوختن و خاکستر شدن آن ها، فرسایش خاکی، بیابان زایی و گرد و غبار در کمین استان است.

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از ایرنا، آتش همان اندازه که می تواند در خدمت بشر باشد در صورت غفلت بزرگترین عامل تخریب و نابودی است و مراتع به عنوان سرمایه های ذیقیمت باید از این تهدید و آسیب در امان بمانند.
پیشگیری از ایجاد حریق در مراتع و کوتاه کردن عملیات مهار آتش در صورت بروز آتش سوزی از مسایلی است که بایددر مدیریت مراتع و حراست بهینه از آن ها مد نظر باشد.
مرحله آمادگی مقابله با آتش سوزی و اقدام به موقع در زمان وقوع آن در کمترین زمان ممکن و همچنین مرحله بازسازی مناطق آسیب دیده مورد حریق و تبدیل مناطق سوخته به منطقه سر سبز از مسائل مهم در مدیریت مراتع است و در کنار ان آموزش و آگاهی بخشی به شهروندان و بهره برداران عرصه های مرتعی و جنگلی اولویتی انکاناپذیر است.
در ارزیابی آتش سوزیها در مراتع استان، علل آن در هر منطقه ای متفاوت است اما نکته قابل توجه رد پای انسان در اکثر آتش سوزی ها است که جای تامل دارد.
شناخت علل بروز حریق در جنگل ها و مراتع برای جلوگیری و تقبل خسارات های ناشی از آتش سوزی بسیار مهم است چرا که با آهای و مراقبت است که می توان سرمایه های طبیعی را حراست کرد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی گفت: آتش سوزی در سال گذشته در سطح مراتع این استان حدود ۶۰ میلیارد ریال خسارت به جا گذاشت.
یوسف یوسفی افزود: این آتش سوزی ها پوشش گیاهی یک هزار و ۲۶۴ هکتار از اراضی ملی را در ۷۵ نقطه از شهرستان های اراک، آشتیان، تفرش، کمیجان، شازند، خمین و فراهان نابود کرد و زیان اساسی به منابع پایه منطقه وارد کرد.
وی ادامه داد: بیشترین فراوانی این آتش سوزی ها در شهرستان های شازند، خمین و خنداب اتفاق افتاد که اصلاح و احیاء هر هکتار از این اراضی حدود ۵۰ میلیون ریال اعتبار می خواهد و حدود چهار تا پنج سال زمان نیاز دارد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی خاطر نشان کرد: آتش سوزی به دو روش طبیعی و غیر طبیعی در مراتع و جنگل های کشور و استان به وجود می آید که مهار آن پیش امادگی قوی را می طلبد.
یوسفی، ایجاد آتش سوزی در گیاهان خشک به وسیله صاعقه، خود سوزی جنگل ها و مراتع در اثر وزش بادهای گرم، خودسوزی گیاهان در اثر شدت گرما و خشکی شدید گیاهان و علوفه مراتع و آتش سوزی به علت وجود اجسامی مانند ته لیوان، استکان و یا بطری ها و ذره بینی عمل کردن آنها در طبیعت را مهمترین عوامل آتش سوزی های طبیعی دانست.
وی ادامه داد: آتش سوزی های غیر طبیعی که منشاء انسانی دارد به سه دسته عمدی، غیر عمدی و زمان و فصل بحران آتش سوزی در جنگل ها و مراتع تقسیم می شود.
مدیر منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی افزود: آتش سوزی های عمدی برای از بین بردن شرایط طبیعی عرصه و تصاحب زمین های منابع طبیعی، تبدیل جنگل و مرتع به عرصه های زراعت به منظور تامین علوفه بیشتر برای چرای دام، اختلافات قومی و عشایری و یا از بین بردن ضایعات کشاورزی و خاشاک ایجاد می شود.
یوسفی گفت: آتش سوزی های غیر عمدی بر اثر بی توجهی و سهل انگاری افراد به عناوین مختلف از جمله سهل انگاری چوپانان، شکارچیان، رهگذران و بهره برداران مرتعی، انداختن ته استکان و لیوان شیشه ای شکسته شده در مراتع و ذره بینی عمل کردن انها در مواقع گرم شدن هوا و تابش نور خورشید، پرتاب سیگار یا کبریت روشن در مسیر جاده ها و بی مبالاتی در خاموش کردن آن و غفلت در حین تفریح و تفرج به طبیعت رخ می دهد.
وی، شیطنت کودکان و نوجوانان در بازی با آتش، آتش زدن سر شاخه ها و مازاد آن ها و سرایت آتش به اراضی مرتعی و جنگلی، بروز آتش سوزی در اثر عملیات عمرانی، سرایت آتش از استان های مجاور یا کشور همسایه، پرت شدن جرقه از قطار ها و وسایل نقلیه موتوری، انجام مانور های نظامی در عرصه های منابع طبیعی و آتش زدن بوته ها در فرهنک و رسوم غلطی مانند چهار شنبه سوری و تیر اندازی در جنگل و مرتع را از دیگر عوامل ایجاد آتش سوزی در مراتع عنوان کرد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی بیشترین آتش سوزی جنگل و مراتع را در فصل تابستان و اوایل پاییز عنوان کرد و گفت: به دلیل گرمی هوا، کاهش رطوبت و خشک شدن بوته ها و اراضی طبیعی این عرصه مستعد آتش سوزی هستند زیرا گیاهان یکساله و کم عمر در این فصل به طور کامل خشک شده و زودتر درگیر می شوند.
یوسفی، از بین رفتن منظر زیبای طبیعت، نابودی پوشش گیاهی در منطقه آتش گرفته، از بین رفتن منظر گردشگاه ها و تفرجگاه های طبیعی، نابودی علوفه مورد تعلیف دام ها، کاهش میزان ذخیره نزولات آسمانی در مناطق مورد حریق، آسیب رسانی به محیط زیست، مساعد شدن زمینه فرسایش آبی و بادی، غیر اقتصادی شدن مراتع و جنگل ها، شیوع آفت ها و امراض گیاهی در مناطق سوخته از جمله زیان های آتش سوزی دانست.
وی خاطر نشان کرد: دستگاه ها و سازمان ها مسئول می توانند با تهیه و نصب تابلوهای هشدار دهنده در کنار جاده ها و مناطق عمومی و یادآوری برخورد قانونی با عاملان آتش سوزی د نقش بسزایی در پیشگیری و از بین بردن عوامل آتش سوزی داشته باشند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی آموزش افراد، ساخت جاده های نفوذی و خطوط آتش بر، عملیات جنگلداری مانند جمع آوری و تقلیل مازاد درختان خشک پوسیده، حضور و مراقبت بیشتر به وسیله حصار کشی مراتع، سازماندهی نیروها قبل از وقوع آتش سوزی، تهیه وسایل برای اطفاء حریق، ایجاد پاسگاه های حفاظتی در مناطق مناسب و انجام گشت و مراقبت لازم در مناطق تحت پوشش را از دیگر عوامل پیشگیری از وقوع آتش سوزی عنوان کرد.
مدیر روابط عمومی آتش نشانی اراک در این خصوص گفت: فضای سبز و منابع طبیعی یکی از ارزشمندترین سرمایه های طبیعی هر شهرستان و استان محسوب می شوند که حفاظت و نگهداری از آنها نیازمند مشارکت و احساس مسئولیت همه طیف ها دارد.
مهدی نجفی افزود: همه ساله به علت نا آگاهی برخی شهروندان نسبت به اهمیت و جایگاه فضای سبز و منابع طبیعی در زندگی انسانی شاهد نابودی و خسارت های فراوانی بر اثر آتش سوزی در مراتع، جنگل ها و پارک ها و نابودی سرمایه های ملی هستیم که احیاء و بازسازی آن ها نیازمند تخصیص اعتبار و زمان زیادی است.
وی ادامه داد: سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی اراک سال گذشته ۶۷۴ مورد عملیات مهار آتش سوزی را در سطح این کلانشهر انجام داده است از این تعداد ۵۲۳ مورد فضای سبز و بقیه این آتش سوزی ها در باغ ها، مزرعه ها و خرمن ها بوده است.
مدیر روابط عمومی آتش نشانی اراک ادامه داد: سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی اراک بر اساس این آمارها در هر روز از سال گذشته به صورت متوسط دو عملیات مهار آتش سوزی در سطح فضای سبز و مراتع این شهر انجام داده است.
نجفی، اعتبار مورد نیاز برای هرعملیات در این اراضی را بدون در نظر گرفتن سایر مخارج و حوادث یک میلیون و ۵۰۰ تا دو میلیون ریال عنوان کرد و گفت: این عملیات سالانه به صورت میانگین یک میلیارد و ۳۴۰ میلیون ریال هزینه برای این سازمان به همراه دارد.
وی، محدوده امداد رسانی سازمان های آتش نشانی را ۴۰ تا ۵۰ کیلومتری حریم شهر ها عنوان کرد و افزود: با توجه به محدودیت زمانی، سرعت بالای این نوع آتش سوزی ها و تهیه تجهیزات و امکانات آتش نشانی از مالیات مردم شهر، کار امداد رسانی به خارج از این محدوده را با مشکل هایی مواجه کرده است.
مدیر روابط عمومی آتش نشانی اراک خاطر نشان کرد: این سازمان با وجود تمام محدودیت ها و بر اساس وظیفه ذاتی در برخی موارد که امکان امداد رسانی به مراتع و اراضی خارج از این محدوده وجود داشته باشد با تمام توان به اطفای طریق و جلوگیری از نابودی اراضی ملی پرداخته است.
نجفی ادامه داد: برای مهار به موقع آتش سوزی مراتع و جنگل ها باید دستگاه های اطفای حریق در مکان های خاص که احتمال آتش سوزی در آن مناطق زیاد است مستقر شود تا رسیدن دستگاه های امداد رسان از پیشروی آتش جلوگیری کنند.
وی، بی احتیاطی عوامل انسانی را مهمترین علت ایجاد آتش سوزی در مراتع و جنگل ها عنوان کرد و گفت: با کمی دقت در استفاده از آتش و وسایل گرمایشی در اراضی و مراتع می توان از بروز این نوع آتش سوزی ها و نابودی منابع خدادادی جلوگیری کرد.
مدیر روابط عمومی آتش نشانی اراک گفت: شهروندان برای جلوگیری از آتش سوزی در مراتع و جنگل ها و فضای سبز و پارک های شهری باید از افروختن آتش به هر دلیلی خودداری کنند و در صورت نیاز از اجاق های مخصوص که در پارک ها برای پختن غذا و آماده کردن نوشیدنی های گرم استفاده وبعد از اتمام کار آتش را به طور کامل خاموش کنند.
نجفی گفت: برای محافظت از فضای سبز شهری باید مراقبت از گیاهان و فضای شهری به کودکان آموزش داده شود و گیاهان و فضای سبز به عنوان موجود های زنده به آنان معرفی شوند.
وی ادامه داد: شهروندان باید از پرتاب سیگار و انداختن ظروف شکسته در طبیعت خودداری کنند زیرا علاوه بر خطر آتش سوزی به چرخه طبیعی نیز آسیب می رساند.
معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی استانداری استان مرکزی در این خصوص گفت: سند ارتقاء فرهنگ منابع طبیعی برای نخستین بار در سطح کشور به عنوان نقشه راه حفاظت و مدیریت منابع پایه زیستی و طبیعی این استان تدوین شده و در آن برای ۴۷ دستگاه اجرائی تکالیف مشروح و دقیقی تعریف شده است.
ظفر افشون افزود: این سند بر اساس پنج سال کار مطالعاتی و تحقیقی در حوزه های تخصصی منابع طبیعی، سازمان های مردم نهاد و دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری استان مرکزی گردآوری و تدوین شده است.
وی ادامه داد: پیش نویس این سند با تشکیل کمیته ارتقاء فرهنگ منابع طبیعی در ابتدای آغاز دولت تدبیر و امید تهیه و پس از برگزاری ۱۲۰ نشست تخصصی و ۸۵۰ ساعت کارمطالعاتی و اجرائی در شهرستان های مختلف استان مرکزی و حضور فرمانداران، سازمان های مردم نهاد و دفتر اجتماعی و فرهنگی استانداری این استان انجام شده است.
معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی استانداری استان مرکزی بیان کرد: هماهنگی و همکاری تعریف شده دستگاه های اجرائی در افزایش مشارکت مردم برای حفاظت و حراست از منابع طبیعی در برابر آتش سوزی ها، تخریب از جمله اهداف سند جامع منابع طبیعی است.
افشون، ارتقاء مشارکت آگاهانه مردم و دستگاه های اجرائی برای حفاظت ار منابع طبیعی استان، تحقق اصول قانون اساسی، دستیابی به اهداف افق پنج ساله، مشارکت آگاهانه در سطح ملی، ساماندهی منابع فرهنگی را از جمله ماموریت ها و اهداف این سند عنوان کرد.
وی گفت: منابع طبیعی از مهمترین سرمایه بین نسلی است که تدوین و تهیه سند ارتقاء فرهنگ منابع طبیعی در استان زمینه افزایش همکاری و مشارکت هدفمند افراد جامعه را برای حفاظت از این نعمت خدادادی فراهم می کند.
ظفر افشون افزود: ۲۵ درصد مساحت استان مرکزی را کویر و اراضی بیابانی تشکیل می دهد که جلوگیری از بیابان زایی بر اثر آتش سوزی، تخریب و حفظ منابع طبیعی نیازمند افزایش همکاری و هماهنگی هرچه بیشتر دستگاه های اجرایی با منابع طبیعی است.