لزوم اجرای برنامه های پیشگیرانه در مدیریت بحران

به گزارش اخبار روزانه استان مرکزی و به نقل از ایرنا ، بحران های مختلف با پیامدهای جانی و مالی، زیانهای زیادی به یک اجتماع وارد می کنند و مدیریت بر بحران به عنوان کلیدی ترین راهکار موجود می تواند در کاهش آثار و تبعات آن نقشی به سزا داشته باشد.
بحران های مختلف با محوریت حوادث طبیعی و غیرطبیعی، بروز می کنند که سیل، زلزله، طوفان، آتش فشان، رانش زمین، خشکسالی و قحطی، تصادف ها، انفجارها و آتش سوزی به عنوان تعدادی از بحران ها به شمار می روند.
کارشناسان و مدیران اجرایی حوزه مدیریت بحران استان مرکزی معتقدند که ارایه بسته های سیاستی آموزشی و آگاه ساز، عاملی تاثیرگذار در کاهش تبعات و پیامدهای بحران است که این مهم باید مد نظر قرار گیرد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی استان مرکزی با هدف آسیب شناسی مدیریت وعوامل موثر در پیشگیری از وقوع بحران های احتمالی، میزگردی با عنوان بررسی عوامل موثر در پیشگیری ومقابله با بحران را با حضور کارشناسان و مدیران اجرایی دستگاه های مرتبط با حوزه بحران استان برگزار کرد.

*** ایمن بسازیم و از بحران نهراسیم
مدیرکل مدیریت بحران استانداری مرکزی معتقد است: درهر محفلی که مقوله بحران و عملکرد دستگاه های اجرایی مد نظر است، سخن از «مدیریت در بحران» است که به نظر می رسد تغییر این ادبیات به «مدیریت بر بحران» چاره بسیاری از چالش های پیش روی این حوزه است.
حسینعلی نظیفی افزود: تصمیم سازی ها و اجرای برنامه های مدون در حوزه سیاست گذاری بحران، بر مدار مدیریت در بحران ها و حوادث و پیامدها است که چاره اندیشی در این موارد بیشتر جنبه خدماتی دارد و بر مبنای جلوگیری از افزایش میزان خسارت ها و تلفات احتمالی است.
وی ادامه داد: بازنگری جدی در ایمن سازی و مقاوم سازی ساخت وساز های کشور نخستین گام حیاتی در پیشگیری از بحران است و در یک کلام تنها راهکار جلوگیری از بروز بحران های احتمالی اعمال سیاست های پیشگیرانه است.
نظیفی بیان کرد: اصل ایمن سازی و مقاوم سازی ۶۵ تا ۷۰ درصد از ساخت و سازهای انجام شده در شهر اراک در سال های گذشته اجرا شده است که تحقق حداکثری آن می تواند از شدت بحران های احتمالی بکاهد.
وی عنوان کرد: بیش از ۶۰ درصد روستاهای استان مرکزی در مقابله زلزله ایمن نیستند و این امر نیازمند بررسی های بیشتر و استفاده از نظرات و اقدامات تیم های کارشناسی و مهندسی در ساخت و سازهای روستایی است.
نظیفی افزود: بر اساس اطلاعات موجود هر روز در استان مرکزی یک زلزله ( هر چند خفیف) به وقوع می پیوندد و به نظر می رسد حساسیت آگاه سازی نسبت به بلایای طبیعی و نحوه رویارویی با این پدیده ها از شدت خسارت ها می کاهد.
وی اظها رکرد: به عنوان مثال به علت نبود آگاهی های لازم و رعایت نشدن مولفه های ایمنی، ساخت وسازها در بستر رودخانه، در یکی از روستاهای شهرستان محلات منجر به سیل شد.
مدیر کل بحران استانداری مرکزی افزود: ۳۵ درصد از ساخت وسازهای بافت های فرسوده با چالش مواجه است که به نظر می رسد ارتباط تنگاتنگ ایمن سازی ساخت و سازها با کاهش بحران، باید به یک باور عمومی تبدیل شود.
نظیفی اظهارکرد: مواد خطرناک، زمین لرزه، سیل، خشکسالی، طوفان و رعد وبرق به عنوان عوامل بحران زا در استان مرکزی شناسایی شده که به منظور کسب موفقیت های لازم در رویارویی و پیشگیری از آنها، تعامل و مشارکت بین بخشی نیاز است.
وی افزود: ایران به عنوان چهارمین کشور بلاخیز، درصورت اجرایی شدن سیاست های پیشگیرانه در مقابله با بحران های احتمالی می تواند با بهره گیری از دانش و تجربیات لازم، به عنوان یکی از کشورهای مطرح در حوزه مدیریت بر بحران معرفی شود.
نظیفی تصریح کرد: استان مرکزی به لحاظ توان امدادی و خدماتی در رده استان های مطلوب کشور به شمار می رود و باید با ایجاد حساسیت عمومی نسبت به آموزش های امدادی، برای پیشگیری از حوادث و بحران های احتمالی آماده بود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری مرکزی اضافه کرد: کشور به مدیریت بحران «جامعه محور» نیازمند است و این امر تنها با مشارکت شهروندان مسئولیت پذیر و تلاش رسانه های گروهی برای ایجاد حساسیت در بین مردم محقق می شود.

***هر خانواده یک امدادگر، راهکاری ارزنده برای کاهش تبعات بحران ها و حوادث احتمالی
مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان مرکزی نیز گفت : تمرکز مدیریت بحران در حوادث و بحران های احتمالی کاهش بار روانی آسیب دیدگان و جلوگیری از افزایش پیامدهای این گونه حوادث است.
مرتضی سلیمی بیان کرد: نقش آموزش به عنوان عامل بیرونی و اثرگذار در کاهش میزان خسارت ها و مرگ و میرهای ناشی از وقوع بحران ها و حوادث احتمالی، باید برجسته تر شود.
وی ادامه داد: جمعیت هلال احمر کشور با ارایه آموزش های رایگان امدادی با شعار هر خانواده، یک امدادگر سعی دارد با نهادینه کردن فرهنگ آموزش در بدنه جامعه ، در مدیریت بحران موفق تر عمل کند.
سلیمی ادامه داد: در حادثه زلزله روستای سنگگ ساوه در سال گذشته، نخستین اقدام و خبر برای کمک رسانی توسط یک امدادگر ساکن در روستا انجام شد و این امر نشانگر نقش بی بدیل آموزش است.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان مرکزی عنوان کرد: رویکرد هلال احمر در مدیریت بحران از چند بخش مختلف قابل بررسی است که نخستین بخش آن توان امدادی و خدماتی برای مقابله با بحران و امداد رسانی به آسیب دیدگان است.
وی افزود: طرح بازآموزی دوره های امداد و نجات برای فراگیران عمومی و امدادگران از جمله اهداف و برنامه های پیش روی جمعیت هلال احمر در راستای کاهش آمار مرگ و میر در مواقع بحرانی است.
به گفته سلیمی، نبود ثبات مدیریتی در حوزه مدیریت بحران عاملی آسیب زا در پیگیری اهداف پیشگیرانه است و جابه جایی این مدیران در واقع هدررفت تجربه و سرمایه انسانی است.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان مرکزی افزود: تعامل بین بخشی و مشارکت همه دستگاه های اجرایی در ارایه برنامه های پیشگیری محور، رمز موفقیت در بحران است.
سلیمی اظهار کرد: برای تصمیم گیری مطلوب در فرماندهی مدیریت بر بحران نیاز به یک بانک جامع اطلاعاتی است که با مدد از یافته های آن بتوان سرعت خدمات رسانی و تصمیم گیری را در مواقع بحران افزایش داد.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان مرکزی بیان کرد: هوشمند سازی، مقاوم سازی و استاندارد سازی ساخت و سازها از دیگرعوامل تاثیرگذار در عملکرد مدیریت بر بحران است که این بخش نیازمند توجه بیشتری است.
وی عنوان کرد: ارایه آموزش های کوتاه مدت و بلند مدت برای گروههای مختلف سنی جامعه و درگیر کردن عموم شهروندان با مقوله آموزش های امدادی نیز از دیگر برنامه های اثرگذار در حوزه مدیریت بحران است.
به گفته سلیمی، پارسال بیش از ۱۰ هزار نفر از دانش آموزان و دانشجویان استان مرکزی در قالب برنامه های مدون آموزشی، امداد و کمک های اولیه را فرا گرفتند.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان مرکزی اظهار کرد: ارتباط دوسویه و چند سویه دستگاه های اجرایی با محور مدیریت بر بحران و شناسایی چالش های آسیب زا در این حوزه می تواند کارساز باشد.
سلیمی افزود: تقویت انبارهای پشتیبانی امدادی و حمایت روانی بعد از حوادث نیز از جمله مواردی است که باید به آن توجه ویژه ای کرد.

*** حلقه مفقوده مستند سازی آمار و تجربه ها در مدیریت بر بحران
رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی استان مرکزی هم گفت: نبود برنامه جامع برای مستند سازی خدمات، آمار و تجربه های مدیران و دست اندرکاران مرتبط با مدیریت بحران در سطح کلان، حلقه مفقوده ای در پیگیری سیاست های این بخش است.
دکتر فرزین خشنودی افزود: مدیریت بحران یک کار تیمی با شرح وظایف مشخص است اما تجربه نشان داده که هنوز شرح وظایف هر دستگاه و نهاد اجرایی در زمان بحران به درستی روشن نیست و این خود عاملی برای کاهش کیفیت در خدمت رسانی است.
وی ادامه داد: مدیریت بر بحران نیازمند تدوین یک نقشه راه مدون و راهگشا بر مبنای مولفه های خطر پذیری است که این مولفه ها از تجربیات مدیران در بحران ها و حوادث گذشته به دست می آید.
رییس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی استان مرکزی اضافه کرد: آمار باید گویا و شفاف باشد تا تصمیم گیری ها بر اساس قاعده انجام شود.
خشنودی عنوان کرد: در زمان اعلام وضعیت جوی نامناسب از سوی هواشناسی، اورژانش به حالت آماده باش در می آید و اطلاع رسانی به موقع و شفاف توسط رسانه ها نیز در چنین مواقعی از شدت حوادث و خسارت های احتمالی کم می کند.
وی گفت: در بحث ورود حجاج استان مرکزی فعالیت ها و برنامه های مناسبی به کار گرفته شد و با اجرای پایش های مداوم و نمونه برداری از موارد مشکوک برای جلوگیری از شیوع بیماری های فراگیر اقدام شد.
رییس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی استان مرکزی اضافه کرد: به منظور بررسی تهدیدهای زیستی و چالش های بهداشتی که به طور عمد یا غیر عمد قابلیت تبدیل شدن به بحران دارند، برای نخستین بارپروتکلی تدوین و تعریف شده است.
به گفته خشنودی، ارایه اطلاعات و آمار کارشناسی منطبق با واقعیت به مرکز فرماندهی مدیریت بحران نیز از دیگر مواردی است که به آن بی توجهی شده و در صورت رفع این اشکال، نحوه عملکرد دستگاه های امدادی و خدمات رسان بهبود می یابد.
وی اظهار کرد: رواج آموزش های همگانی و جلوگیری از موازی کاری دستگاه ها و نهادهای تصمیم ساز در مدیریت بحران نیز باید با پشتکار بیشتری در دستور کار قرار گیرد.
خشنودی ادامه داد: یکپارچه سازی آمار و داده های اطلاعاتی همه دستگاه های دخیل در امر بحران در کاهش تبعات و پیامدهای حوادث اثرگذاری خاصی دارد .
وی اظهار کرد: شهرک های صنعتی استان مرکزی باید با برنامه ریزی مناسب و تمرکز امکانات نسبت به تهیه ماشین آلات سبک آتش نشانی اقدام کنند تا در زمان وقوع حادثه از شدت بحران کاسته شود.

*** تامین امنیت پایدار نخستین نیاز حیاتی در مدیریت بحران
نماینده نیروی انتظامی استان مرکزی نیز در این میز گرد گفت: بر هم خوردن نظم عمومی در زمان بروز حوادث و بلایای طبیعی، از جمله پیشامدهایی است که زمینه سوء استفاده برخی از فرصت طلبان را فراهم می کند.
سروان محمد تقی کمال آبادی بیان کرد: سلامت و تامین امنیت جانی و مالی شهروندان از جمله مهمترین نیازهای یک جامعه محسوب می شود.
وی ادامه داد: مدیریت واحد در بحران، امروز یک فرآیند حیاتی در پیگیری سیاست ها و برنامه ها است که بر اساس پژوهش های انجام شده، در کاهش خسارت ها و مرگ و میرهای احتمالی در حوادث و بلایای طبیعی نقشی به سزا دارد.
کمال آبادی اضافه کرد: نیروی انتظامی به منظور حفظ توان و افزایش کارآمدی برنامه های خود به ویژه در بحث بحران های مختلف، رزمایش های مختلفی را در دستور کار خود دارد و با مدد از تجربه های ماموریت های پیشین، آمادگی خود را تقویت می کند.
نماینده نیروی انتظامی استان مرکزی عنوان کرد: آنچه که بیش از هر نیاز دیگری در مواقع بحران حساسیت پیدا می کند این است که مدیران و دستگاه های خدمات رسان، مطالبات و خواسته های آسیب دیدگان را به درستی درک کرده و از موازی کاری بپرهیزند.
کمال آبادی بیان کرد: پایش ها و ارزیابی های درون سازمانی توسط هر دستگاه اجرایی در بازه زمانی مختلف می تواند به عنوان بازویی قدرتمند یاریگر خدمتگزاران در مواقع بحران و حوادث احتمالی باشد.
وی ادامه داد: نکته قابل تامل دیگر در مدیریت بحران تلاش برای جلب اعتماد عمومی است که تحقق این مهم مشارکت خود شهروندان را در خدمات رسانی و کمک های داوطلبانه تسهیل می کند.

*** تجهیز و نوسازی سامانه های داده پرداز هواشناسی نیازی حیاتی در مدیریت بحران
مدیرکل هواشناسی استان مرکزی هم گفت: این اداره کل با توجه به نوپا بودن، به تجهیز امکانات نوین داده پردازی برای پایش وضعیت جوی نیازمند است.
مرتضی ذوالفقاری بیان کرد: هواشناسی به عنوان یکی از دستگاه های اثرگذار در مدیریت بحران، درصورت ارایه داده های اطلاعاتی با ضریب خطای کمتر، می تواند تا حد زیادی نسبت به آگاه سازی جامعه هدف، پیش از بحران اقدام کند.
وی ادامه داد: لزوم آگاه سازی جامعه و ارایه هشدارهای لازم به شهروندان از طریق رسانه های مختلف، خود عاملی برای پیشگیری از بحران ها است.
مدیرکل هواشناسی استان مرکزی افزود: این استان به واسطه اقلیم خاص، شرایط آب و هوایی و جغرافیایی دستخوش حوادث و بلایای طبیعی بوده است که با تلفات و خسارت هایی به واسطه رعد و برق، طوفان و تگرگ و سیل مواجه شده است.
وی اضافه کرد: به منظور تسهیل در اطلاع رسانی شفاف و به موقع و نیز افزایش ضریب ایمنی در پایش های اطلاعاتی به وِیژه در پیش بینی وضعیت جوی، ساخت ایستگاه هواشناسی جاده ای نیز در دستور کار قرار گرفته است.
ذوالفقاری افزود: کارگروه های مدیریت بحران در استان مرکزی نیازمند انسجام بخشی و ساماندهی بیشتر است تا با تدوین و تعریف شرح وظایف هر دستگاه و نظارت بر حسن اجرای آن ضمن جلوگیری از موازی کاری، در ارایه خدمات مناسب و مطلوب به جامعه هدف موثر باشد.
وی ادامه داد: طوفان تورنادو در آمریکا منجر به کشته شدن پنج نفر می شود اما در آسیا یک میلیون بی خانمان و ۵۰ هزار کشته برجای می گذارد که به نظر می رسد انجام برنامه های پیشگیرانه در راستای اطلاع رسانی دلیل تفاوت میزان خسارتها است.
مدیرکل هواشناسی استان مرکزی بیان کرد: مقاوم سازی باید بر اساس اصول و داده های علمی انجام شود و برای اجرایی شدن اصل ایمنی برنامه های بلند مدتی تدوین کرد.
ذوالفقاری افزود: طوفان سال ۷۹ در استان مرکزی با سرعت ۷۰ تا ۸۰ کیلومتر بر ساعت شش کشته بر جا گذاشت که با بررسی های لازم مشخص می شود که اطلاع رسانی از نحوه رویارویی با حوادث و رعایت اصول ایمنی تا حد زیادی می تواند در کاهش میزان خسارت ها و مرگ و میرموثر باشد.
وی گفت: استان مرکزی به لحاظ شاخص برخورداری از تجهیز سامانه های سنجش باران اسیدی و گرد و غبار نیازمند مساعدت بیشتر مسئولان است.

*** علامت سئوال در برابر ایمنی واحدهای صنعتی
نماینده سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اراک هم گفت: ملزم نبودن واحدهای صنعتی و تولیدی به اخذ مجوزهای ایمنی از سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی، حلقه مفقوده ای در جلوگیری از وقوع حوادث احتمالی است که علامت سئوالی در برابر ایمنی این واحدها قرار داده است.
حسین زندیه وکیلی افزود: علت بسیاری از حوادث و حریق های اعلام شده به مرکز فرماندهی آتش نشانی در اراک ، نبود زیر ساخت های ایمنی و و سهل انگاری در ایمن سازی و مناسب سازی محیط است .
وی ادامه داد: در آخرین ماموریت بزرگ این سازمان در آتش سوزی انبار علوفه شرکت زرین خوشه که اتفاع آتش در آن به ۶۰ متر می رسید، مشخص شد که این شرکت هیچ تاییدیه ایمنی از آتش نشانی ندارد.
وی ادامه داد: بسیاری از واحدهای صنعتی مستقر در شهرک های صنعتی استان مرکزی به دلیل اخذ نکردن تاییدیه های ایمنی و نبود شرایط لازم برای رویارویی در خطرها و حوادث احتمالی ، همچون بمبی ساعتی هستند که در صورت وقوع حادثه ای کوچک خسارت های زیادی را به بار خواهند آورد.
زندیه وکیلی اضافه کرد: قصه پر غصه بازار اراک و فرسودگی برخی خطوط برق و نبود بسترهای ایمنی و حفاظتی در آن هم داستان تازه ای نیست چرا که این موضوع بارها به مسئولان مدیریت بحران هم اعلام شده و در صورت انجام نشدن اقدامی فوری، حوادث در کمین این مجموعه تاریخی است.
وی ادامه داد: به طور میانگین در بازه های زمانی مختلف اعلام حریق در بازار قدیمی اراک به این مرکز اعلام می شود که این زنگ خطری جدی برای کلانشهر اراک محسوب می شود.
زندیه وکیلی افزود: در مواقع بحران تنها آتش نشانی و برخی دیگر از دستگاه های خدمات رسان امدادی در صف اول خدمت رسانی هستند که این امر باید با مشارکت فراگیر همه دستگاه مربوطه انجام شود.
وی ادامه داد: بر اساس قانون، خدمت رسانی آتش نشانی در محدوده شهری است اما بررسی آمار حوادث نشان می دهد که حوزه جغرافیایی خدمات از دایره استحفاظی شهری خارج شده و این امر به دلیل کمبود امکانات و تجهیزات، امری آسیب زاست.
زندیه وکیلی با تاکید بر اینکه پیشگیری به طور قطعی در کاهش میزان خسارت های جانی و مالی اثرگذار است افزود: هم اینک در بسیاری از نقاط شهر اراک، عاملان غیر مجاز گازمایع ( LPG ) مشغول تخلیه گاز برای خودروها هستند که بسیار خطرناک است .
وی اضافه کرد: آموزش دستگاه های اجرایی، مهدهای کودک، مدارس و دانشگاه ها با هدف ارایه خدمات پیشگیرانه و ایمنی در دستور آتش نشانی قراردارد.
زندیه وکیلی اظهار کرد: با توجه به قانون استقرارسازمان مدیریت بحران در شهرداری های کلانشهرها، هنوز شهرداری اراک از خدمات مدیریت بحران بی بهره است و لازم است در این خصوص توجه بیشتری شود.

***اطلاع رسانی فصل مشترک اقدامات پیشگیرانه
رئیس خبرگزاری جمهوری اسلامی استان مرکزی نیز اطلاع رسانی را فصل مشترک اقدامات پیشگیرانه و مقابله با بحران دانست و گفت: استفاه از ظرفیت رسانه ها برای آگاهی مردم باید در دستور کار دستگاههای اجرایی قرار گیرد.
علی حیدر شاه حسینی بایادآوری برنامه های مدیریت ارشد سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی برای اطلاع رسانی از فعالیتهای دستگاه های عضو ستاد بحران افزود: این آمادگی در استان مرکزی نیز وجود دارد.
وی آگاهی رسانی را منوط به استفاده از ظرفیت رسانه ها دانست و گفت: رسانه ها در صورت دریافت داده های اطلاعاتی منطبق با واقعیت در کمترین زمان ممکن می توانند، مردم را در جریان امور قرار دهند که ایرنا در این خصوص آمادگی دارد.
رییس خبرگزاری جمهوری اسلامی استان مرکزی ادامه داد: اجرای برنامه های پیشگیرانه با محور ارایه آموزشهای لازم توسط رسانه ها محقق می شود.
استان مرکزی به مرکزیت اراک به عنوان پایتخت صنعتی کشورشناخته می شود و دارای ۱۲ شهرستان است .