پروژه ۵۵ متری ماهیتی بی ریشه برای اراک می سازد

به گزارش مرکزی دیلی و به نقل از غطر یاس،اگر پروژه ۵۵متری را به عنوان یک قطاردر نظر بگیریم که ۱۴هزار شهروند را در واگن های خود جا داده تا با جابه جایی آنها، روند توسعه شهری را در پیش گیرد، باید دانست که مدت ۱۰سال است مسافران سوار بر واگن های قطار، نه امیدی به حرکت و جابه جایی دارند و نه اجازه پیاده شدن را دارند، گویا لوکوموتیوران ابزار حرکت را گم کرده است. اگر چه بارها در رسانه ها از پروژه ۵۵ متری صحبت شده است، اما طی شماره های اخیر سعی شد پروژه ۵۵ متری در قالب یک پرونده بازخوانی شود.

بعد از گذشت مدت زمان ۱۰ سال هنوز هم هستند کسانی که مخالف و یا موافق اجرایی شدن این طرح هستند و در این میان پرداختن به نظر موافقان و مخالفان در اراک، این سوال تداعی می شود که آیا زمان آن فرا نرسیده است که مدیریت ارشد استانی و شهری تصمیم قطعی در این باره بگیرند و یا باز هم باید شاهد انعکاس نظرات متفاوت از کارشناسان و مسئولان شهری باشیم.

طرح ۵۵ متری در زمان خود بسیار کارشناسی و فنی بوده است

جمشید زند عضو شورای شهر اراک گفت: این طرح مصوبه شورای عالی شهرسازی است و تا زمانی که این مرجع آن را لغو نکند مصوبه باید اجرا شود و شورای شهر فقط می تواند در غالب پیشنهاد در این طرح ورود داشته باشد. اگر این طرح تا به حال اجرا نشده، کم لطفی مسئولان در حق مردم و شهر بوده است. با توجه به گذشت ۱۰سال از عمر این طرح به نظر بنده بهتر آن است که یک بررسی دیگر بر روی طرح جامع آن داشته باشیم، زیرا شاید در شرایط فعلی امکان اجرای طرحی بهتر وجود داشته باشد. شاید با گسترش فعلی شهر، ما بتوانیم طرح های بهتری را ارائه دهیم که جایگزین مناسبی برای پروژه ۵۵ متری و با هزینه ی کمتری باشد.

زند افزود: وقتی سابقه طرح را می بینیم متوجه می شویم، روی این طرح بسیار کار شده است و در زمان خود بسیار کارشناسی و فنی بوده است.این طرح در زمان خود بسیار اقتصادی و مقرون به صرفه بوده است و برای اجرایش نیازی به هزینه کرد شهرداری نبوده است، بلکه از فروش حریم طرح هزینه های اجرایی آن تامین می شده است. ولی اکنون فقط باید شهرداری هزینه کند تا خیابان را باز کند و دیگر منبع درآمد مستقیمی از اجرای این طرح عایدش نمی شود. اگر در آن زمان مسئولان این پروژه را انجام داده بودند طرح با صرفه اقتصادی به پایان رسیده بود و مردم هم این قدر اذیت نمی شدند.

زند افزود: من این مطلب را نمی پذیرم که می گویند خیابان شهید رجایی و شهید بهشتی دارای یک هویت جداگانه ای از شهر هستند و اجرای این طرح باعث می شود هویت آنها از بین برود. در عین حال نمی توان پروژه نواب تهران را با پروژه ۵۵متری اراک مقایسه کرد زیرا واقعیت هر شهر از نظر ساختار اجتماعی و اقتصادی متفاوت است و این مقایسه از پایه اشتباه است. این طرح را اساتید و خبرگان تدوین کرده اند و سازمان مسکن و شهرسازی این طرح را سفارش داده و تائید کرده است. در ضمن در مراحل مختلف تدوین این طرح استانداری، شورای شهر و شهرداری آن را چکش کاری نموده تا به این شکل درآمده است. این طرح در زمان خود قابلیت اجرا داشته، ولی بعد از گذشت زمان اجرای این طرح به بحران خورد، این طرح هنوز تاریخ انقضایش نگذشته است و ما در شورای شهر در سال ۹۳ یک بودجه برای شروع کار مصوب کرده ایم. من نمی توانم نظر دهم که این طرح اجرا بشود و یا اجرا نشود چون فقط یک عضو شورا هستم، ولیکن بیشتر اعضای شورای شهر فعلی با انجام این طرح موافق هستند و علت آن موافقت هم این است که این یک قانون است.

این عضو شورای شهر بیان کرد: در حال رایزنی با یک سرمایه گذار برای انجام این پروژه هستیم، و اعتقاد من این است اجرای این طرح دور از دسترس نیست و ما تلاش داریم که در همین شورا این مطلب را فیصله دهیم و تکلیف مردم را مشخص کنیم. این شورا کارشناس باور است و ۸جلسه در مورد این طرح در شورای شهر برگزار شده است. همچنین یک شرکت مشاور جدید در حال مطالعه و تدوین یک طرح تفصیلی جدید بر روی اراک است.

وی در پایان گفت: شورای شهر چهارم زمانی این شهر را تحویل گرفت که مشکلات عدیده ای گریبان گیر آن بود و در مورد آزار و اذیت مردم نیز باید کسانی پاسخگو باشند که این طرح را انجام نداده اند. اگر ما هم در شورای چهارم این طرح را به سرانجام مشخصی نرسانیم باید پاسخگوی مردم باشیم.

این طرح باید اجرا شود

دکتر علیمرادی عضو شورای شهر اراک درباره طرح ۵۵متری گفت: به علت قرارگیری خط قرمز در محله هایی با ارزش زمین بالا و گرانی زمین، شهرداری توان تملک و در نتیجه اجرای این طرح را نداشته است و به نظر می رسد بدون شراکت سرمایه گذاران این طرح در این زمان قابلیت اجرایی نداشته باشد.

علیمرادی با بیان این مطلب که این طرح با توجه به کمبود کانال های ارتباطی شرقی- غربی شهر طراحی شده است، گفت: شورای شهر چهارم مصر است که این طرح هرچه زودتر اجرایی شود و بنده شخصا موافق اجرای این طرح هستم، هرچند که بعضی اعضای شورای شهر با این امر مخالف است.

علیمرادی دلیل موافقت خود با این طرح را مشاوران خبره ای عنوان کرد که این طرح را تدوین کرده اند و خاطرنشان کرد: گرچه نباید گفت که این طرح اجرایی نیست اما باید پذیرفت که هر پروژه ای از مدت زمان تعیین شده اجرایش که بگذرد شاید دیگر توجیه انجامش را از دست بدهد.

وی افزود: لغو این پروژه در حوزه اختیارات شورای شهر نمی باشد. ما در شورای شهر ۳جلسه با حضور مشاوران و سابقه داران این رشته برگزار کردیم و در پایان به این نتیجه رسیدیم که باید این طرح انجام شود و برای شروع کار مبلغ ۲۰میلیارد تومان برای سال ۹۳ تخصیص دادیم. شهرداری و شورای شهر به شدت از ورود سرمایه گذاران به این طرح استقبال می کنند.

علیمرادی با ذکر این مطلب که یک نفر سرمایه گذار در قالب فرد حقیقی برای ورود به این پروژه اعلام آمادگی کرده است افزود: چندین سرمایه گذار به صورت حقیقی و حقوقی برای انجام این پروژه اعلام آمادگی کرده اند ولیکن در پایان اعتماد دوطرفه برای واگذاری و اجرای این طرح حاصل نشد.

اجرای این پروژه در صورتی ممکن می شود که تا مدت ۱۰سال حتی رفت و روب شهر انجام نشود

عضو سابق شورای شهر اراک در خصوص طرح ۵۵متری گفت: در شهریور سال ۸۳ اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی سفارش انجام طرح تفصیلی شهر اراک را به یک شرکت تهرانی واگذار کرد ولی متاسفانه این شرکت نتوانست یک طرح کارآمد و اجرایی را ارائه دهد. یکی از اشکالات آن طرح این است که شرکت به علت ایجاد یک حلقه مفقوده بین رینگ اول و دوم شهری (میدان ولی عصر تا سر بازار) طرحی به نام خیابان ۵۵متری که به خط قرمز معروف شد را پیشنهاد داد. این انتخاب بین حدفاصل میدان ولی عصر تا پل فرنگی جای دارد که از بین مناطق متراکم و گران قیمت شهر می گذرد. بر حسب ظاهر هرکس که این طرح را ببیند فکر می کند طرح خوبی است ولی اینکه این طرح چگونه می خواهد اجرا شود خود مسائل و مشکلات زیادی را در پی دارد. این طرح با طول ۱۴۳۰متر بیشترین شباهت را به طرح نواب تهران که به اذعان تمام کارشناسان شهری به شکست انجامیده است، دارد. پروژه نواب اکنون خود به معضلی برای تهران تبدیل شده و مردم زیادی را متضرر کرده است.

قائم مقامی در ادامه افزود: اجرای این طرح هیچگونه توجیه اقتصادی ندارد و هزینه تملک اراضی این طرح به همراه حریم آن بسیار فراتر از بودجه موجود در شهرداری می باشد. برآورد هزینه این طرح در سال ۸۶ برابر با یک هزار میلیارد تومان بود، در حالی که در همان سال کل بودجه یک ساله شهرداری اراک از ۱۰۰میلیارد تومان تجاوز نمی کرد. به عبارت دیگر با همین میزان بودجه، ۱۰سال اجرای چنین طرحی طول می کشید ولی باید توجه کرد اجرای این پروژه در صورتی ممکن می شد که تا مدت ۱۰سال هیچ پروژه عمرانی، فضای سبز، فرهنگی و حتی رفت و روب شهر انجام نشود. این به هیچ وجه مقرون به صرفه نیست.

وی گفت: مدافعین این طرح باید توضیح دهند که این پروژه به چه شکل قادر به حل معضل ترافیک مرکز شهر خواهد بود. ما در شورای شهر بررسی هایی برای رسیدن به این جواب انجام دادیم و مشخص شد از تردد خودروها در خیابان امام خمینی و میرزای شیرازی به هیچ عنوان کاسته نمی شود و چون این پروژه هیچ نتیجه مثبتی نداشت بر روی طرح جامع میدان شهدا کار کردیم و این طرح بعد از ۴ سال به تصویب شورای شهر رسید. اگر طرح جامع میدان شهدا اجرایی شود دیگر نیازی به قطع خیابان شهید رجایی و بهشتی با طرحی به نام خط قرمز نیست. اگر طرح جامع میدان شهداء به اجرا درآید مشکل رینگ اصلی شهر (هسته مرکزی شهر) تا حد زیادی حل می شود.

به شدت با اجرای طرح خط قرمز مخالف هستم

این عضو سابق شورا گفت: در سال ۸۶ طرح تونل شهری به جای خط قرمز پیشنهاد شد که برآورد هزینه آن در همان سال معادل ۱۵۰میلیارد تومان بود و عملا با اجرای این طرح شهرداری ۸۵۰میلیارد تومان صرفه جویی می کرد و در ضمن مردم هم اینقدر اذیت نمی شدند و یک تونل مانند تونل توحید و یا نیایش تهران با یک خط مترو و دو خط ماشین رو طراحی می شد.

قائم مقامی با اذعان این مطلب که بنده به شدت با اجرای طرح خط قرمز مخالف هستم گفت: اگر بنا باشد این طرح در سال ۹۴ اجرایی شود به مبلغی بیش از ۶ هزارمیلیارد تومان بودجه نیاز است.

هیچکس به حرمت این مردم ارزش قائل نمی شود

قائم مقامی با اذعان این مطلب که طرح ۵۵متری قابلیت اجرایی ندارد گفت: بنده صد در صد با این طرح مخالفم. ۱۰سال است مردم این شهر را پا در هوا گذاشته اند، هیچ کس به حرمت این مردم ارزش قائل نمی شود. بنده خود خیلی از اهالی این مناطق را سراغ دارم که ازتبعات منفی آن دق مرگ شده اند. به عنوان مثال در زمانی که بنده در شورا بودم یک جانبازی که موجی جنگ بود به شورا می آمد و فریاد می زد که اجازه فروش ملکش صادر شود تا بتواند در مکان دیگری خانه بخرد و به خاطر این طرح، ما نتوانستیم چنین اجازه ای را به ایشان دهیم و این جانباز با مشکلات فراوانی روبه رو شد و این نگرانی ها باعث مرگ او شد. این مسائل زشت است، این چه رعایت حقوق مردمی است، چند سال دیگر باید مردم معطل این طرح باشند. این مسائل در صورتی اتفاق می افتد که طبق ماده واحده ۱۳۶۷ طرح هایی که ظرف مدت ۵سال پیشرفتی نداشته باشند، مردم آن منطقه باید از تمام حقوق مالکانه خود بهره مند شوند که در این مورد هم شهرداری تفسیر به رای کرده و اجازه ساخت دو طبقه و یک پیلوت را برای اهالی متاثر از این طرح در نظر گرفته است که این درست نیست.

قائم مقامی با اظهار این مطلب که بیش از ۳۴۰۰ واحد مسکونی درگیر این پروژه هستند، گفت: البته هستند دوستانی که آمارهای متفاوتی مانند ۱۰۴۳و یا ۲۰۰۰ واحد مسکونی را می دهند اما این آمار درستی نیست، زیرا این آمار تنها مختص به خود خط خیابان است در صورتی که خیابان یک حریم مشخص را هم دارد. بنده در برابر این سوال که چرا بعضی از مسئولان چنین آمارهای غلطی را می دهند فقط سکوت می کنم.اینکه طرح به مدت ۱۰سال هیچ پیشرفت قابل توجهی نداشته است خود بزرگترین حجت بر عدم اجرایی بودن این طرح است.

ما در تصمیم گیری مسئولان شهری با یک سطحی نگری مواجه هستیم

صالحی استاد دانشگاه درباره طرح ۵۵متری گفت: بهترین کلام برای توصیف طرح ۵۵ متری همان قصابی و جراحی شهر است. اگر در برنامه ریزی شهری چرایی و چگونگی مسئله را خوب تشخیص ندهیم به جای اینکه مسئله یابی کنیم، مسئله سازی می کنیم. به عنوان نمونه در ایران به علت عدم رفاه در روستاها و یا پیش بینی جمعیتی مقطعی، مهاجرت روستائیان به شهر مسئله ساز شد و به علت عدم رشد نامتناسب جمعیت، با فرهنگ جمعی، به سمت جامعه ای تهی از فرهنگ حرکت کردیم. بعد از این معضل مسئولان به فکر مسئله یابی افتادند اما به جهت آنکه تحقیقات در برنامه ریزی های شهری و اجرایی مسئولان ما جایی نداشت، تصمیمات شهرداری ها عموما مسئله ساز شد و مشکلات چنان حاد شد که در مواردی دیگر درمان پذیر نیست. این استاد دانشگاه افزود: در شهر اراک نیز باید ببینیم مسئله چیست و علت به وجود آمدن مسئله را جویا شویم.

مسئولان شهری اقدام به ساخت پل و خیابان های عریض می کنند تا بر ترافیک شهر فائق آیند. اما سوالی که اینجا شکل می گیرد این است که آیا در اراک مشکلی به نام ترافیک وجود دارد؟ آیا نسبت به زمان رفت و آمد مردم، ما با معضلی به نام «ماندگاری در ترافیک» روبه رو هستیم؟ و از همه مهمتر آنکه آیا ترافیک وجود دارد و یا تصمیمات مسئولان آن را می سازد؟

در اراک ترافیک به معنای معیارهای مشخص وجود ندارد. وقتی شهرداری خود در مرکز شهر مجتمع تجاری بدون در نظر گرفتن پارکینگ های لازم را می سازد و یا مجوز ساخت این مجتمع ها را بدون در نظر گرفتن پارکینگ صادر می کند، «شبهه ترافیک» را می سازد. وقتی در مرکز شهر مراکز جاذب جمعیت را می سازند چطور می خواهندمشکلات هسته مرکز شهر را مرتفع کنند. پس این تصمیمات شهرداری است که مسئله ساز است. این نوع ترافیک سازی در آینده نزدیک خود تبدیل به یک مشکل لاینحل خواهد شد. سعید صالحی در ادامه گفت: ما در تصمیم گیری مسئولان شهری با یک سطحی نگری مواجه هستیم و این سطحی نگری باعث مسئله سازی می شود. خیابان ۵۵ متری با یک «تک بعدی نگری» برای حل کردن ترافیکی که فکر می کنیم وجود دارد، در حال احداث است. اما باید بدانیم این خیابان نه تاثیری بر حجم ترافیک شهری و نه آلودگی آن دارد. تصمیمات مسئولین در انجام این پروژه کمی است و نه کیفی. اینکه مردم سریعتر حرکت کنند و ما بخواهیم با این جابه جایی مرکز شهر را با جمعیتی کم مواجه بکنیم باعث می شود که سطح کیفی و پویایی شهر از بین برود. خیابان شهید رجایی و شهید بهشتی با پویایی انتهای روز باعث نشاط و سرزندگی شهر و شهروندان می شوند و این مطلب باعث ایجاد تعاملات اجتماعی و همچنین حفظ ارزش بازار می شود. این تک بعدی نگری مانند نواختن یک نت موسیقی به طور مداوم است،که بسیار ناخوشایند و گوش خراش خواهد بود چون ترکیبی دلنشین در آن وجود ندارد.

با این نوع خیابان کشی، معماری خودمان را از بین می بریم

صالحی افزود: ترکیبات صحیح و بجا باعث به وجود آمدن یک ملودی مطلوب می شود که در حقیقت این ملودی ساخته شده از هویت اجتماعی مردم نشات می گیرد. حال اگر از این ترکیب فقط یک بعد آن را به پیش ببریم نابودی آن اجتماع را آغاز کرده ایم. ما ملودی معماری خودمان را با این نوع خیابان کشی از بین می بریم. این نوع برنامه ریزی هویت گذشته ما را قطع و ماهیتی بی ریشه برای ما می سازد. راه حل فائق آمدن بر چنین مسائلی دشوار و پیچیده نیست، راهش فقط کمی عاقلانه فکر کردن است.

وی گفت: به لطف بنیاد مسکن، روستاها از بین رفت، به لطف اداره اوقاف، مساجد از بین رفت و به لطف سازمان مسکن و شهرسازی، معماری و شهرسازی ما از بین رفت. یعنی به لطف پدر خانواده، فرزندان نابود شدند.

دکتر صالحی گفت: این طرح نیز مانند پروژه نواب تهران نه تنها مشکلی را حل نمی کند بلکه خود مشکل ساز هم می شود. حتی اگر بپذیریم مشکل اساسی اراک ترافیک است باز هم چنین برنامه ریزی هایی حلال مشکلات ما نخواهد بود. مرکز زدایی، درمان ترافیک شهری در اراک است. البته متاسفانه مرکز زدایی هم در ایران مشکل سازی است و نه مشکل یابی.

صالحی در انتقاد به طرح تفصیلی اظهار داشت: باید این طرح را نتیجه خواست مسئولین دانست نه نیازسنجی مردم. تفاوت است بین خواست مسئولان و نیاز مردم. مشاور این طرح تحقیق مناسبی بر روی شهر اراک برای تدوین طرح تفصیلی نداشته است. وقتی طرح به جای در نظر گرفتن نیاز مردم با خواسته مسئولین یکی می شود نتیجه این است که طرح های پیشنهادی نه قابلیت اجرایی دارند و نه با واقعیت شهر همخوانی.

دکتر صالحی در پایان گفت: شهرداری برای تامین هزینه مالی این طرح صحبت از فروش حریم آن می کند.متاسفانه شهرداری هنوز متوجه نشده است که تراکم فروشی مشکلی از شهر را حل نمی کند و این یک راه درآمد صحیح و مناسب برای یک شهر نیست.

مردم و مسئولین باید بدانند فرق است بین مسئله و مشکل. مسئله قابل حل است ولی مشکل می ماند و باید آنرا تحمل کرد. طرح ۵۵متری یک مسئله است که دارد به یک مشکل لاینحل تبدیل می شود. این هزینه ی هنگفت اجرای طرح را اگر به صورت برنامه ریزی شده در قسمت های مختلف شهر اراک هزینه کنیم بسیاری از مسائل آن حل و اراک به یکی از بهترین شهرهای ایران تبدیل می شود. برای ساخت بناها و یا شهرها باید به گونه ای حرکت کرد که حتی در یک میلیون تومان هم صرفه جویی شود نه اینکه سرمایه ملی را بدون نتیجه خرج کرد.

***

حال بیندیشیم که آیا، به جز این است که طرح های عمرانی برای آسایش مردم، رونق اقتصادی و پیشرفت شهری مصوب می شوند؟ اگر مسئولان این طرح را یک طرح بزرگ و حل المسائل معضلات شهری می نامند، رکود قیمت مسکن، نیمه کاره ماندن پروژه های عمرانی و مسکونی و از همه بدتر بلاتکلیفی مردم را چه می نامند؟ وقتی پروسه ساخت یک پل با بودجه ای معادل ۱۵ میلیارد تومان بیش از یک سال به طول می انجامد، پروسه ساخت یک خیابان با طول ۱۴۳۰متر و بودجه ای معادل شش هزار میلیارد تومان چه سرنوشتی خواهد داشت؟